گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ روزنامه صهیونیستی اورشلیم پست، در تحلیلی با عنوان «درگیری ارمنستان-آذربایجان می‌تواند تأثیر گسترده‌‌ای بر خاورمیانه بگذارد» نوشت: درگیری بین ارمنستان و آذربایجان صبح روز یکشنبه آغاز شد. به نظر می‌رسد دامنه این درگیری بزرگتر از حد معمول باشد. پس از دهه‌ها که منطقه قفقاز در مجامع بین‌المللی نادیده گرفته می‌شد، این منطقه دوباره در کانون توجه قرار گرفت. این مناقشه عواقب جدی برای منطقه خاورمیانه دارد، زیرا که ترکیه، روسیه و ایران در این منطقه نقشی بالقوه دارند. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، منطقه قفقاز شاهد یک‌سری درگیری بود که مناقشه آذربایجان - ارمنستان یکی از آن‌هاست. آذربایجان منطقه‌ای در همسایگی ترکیه دارد که به کشور اصلی اتصال سرزمینی ندارد . باکو همچنین مدعی منطقه قره‌باغ است [که در اشغال ارمنستان است]. این منطقه در دهه ۱۹۹۰، خود را جمهوری خودخوانده «آرتساخ» نامید و ارمنستان با حمایت روسیه، کنترل خود را بر آن حفظ کرده است. [ در جریان جنگی که اوایل دهه ۱۹۹۰ بین دو کشور درگرفت، ۲۰ درصد از قلمرو آذربایجان به اشغال ارمنستان در آمد ]
رنگ قرمز: منطقه قره‌باغ اشغالی | رنگ قهوه‌ای: مناطقی که پس از جنگ‌های اوایل دهه ۱۹۹۰ به اشغال ارمنستان درآمد.
در این منطقه اشغالی جمهوری خودخوانده آرتساخ حاکم است که هیچ یک از اعضای سازمان ملل آن را به رسمیت نمی‌شناسد.
«نخجوان»: قسمتی از کشور آذربایجان و هم مرز با ایران که به باکو اتصال سرزمینی ندارد.
در ناحیه شمالی قفقاز، درگیری بین گرجستان و روسیه در سال ۲۰۰۸ به وجود آمد که گرجستان پس از تلاش بی‌ثمر برای تصاحب منطقه اوستیای جنوبی (جمهوری خودخوانده که در سال ۱۹۹۱ به وجود آمد) شکست خورد. آبخازیا و اوستیای جنوبی با پشتیبانی روسیه از دست‌اندازی گرجستان دور ماندند. روسیه تحت رهبری ولادیمیر پوتین قدرت خود را به گرجستان در جریان درگیری سال ۲۰۰۸ نشان داد. به همین طریق، پوتین به جنگ چچن در دهه ۱۹۹۰ پایان داد. با پایان جنگ روسیه و گرجستان در سال ۲۰۰۸ شاهد یک دوره نسبتاً آرام در منطقه قفقاز هستیم، امّا مناقشات حل نشده باقی به‌سان آتش زیر خاکستر ماند. این اختلافات به بحران اوکراین در سال ۲۰۱۴ متصل شد که منجر به درگیری بین جدایی‌طلبان تحت حمایت روسیه و دولت مرکزی شد ـــ [لازم به ذکر است که در ابتدا جریان غرب‌گرای اوکراین، دولت قانونی این کشور را از قدرت پایین کشید و پس از آن بود مناطق شرقی اوکراین به مقابله با سردمداران جدید دولت مرکزی پرداختند]. روسیه، منطقه کریمه را ضمیمه خاک خود کرد و از ایجاد دو جمهوری منطقه دنباس حمایت کرد. در اوکراین هرگز اسلحه زمین گذاشته نشد.
منطقه آبخازیا و اوستیای جنوبی| در سال ۲۰۰۸ در جریان یک عملیات نظامی گرجستان منطقه اوستیای جنوبی را به تصرف خود در آورد و پس از آن روسیه مداخله نظامی کرد و این منطقه را از ذیل حاکمیت گرجستان خارج کرد
مسکو تمرینات نظامی متعددی برای نمایش قدرت خود در جنوب روسیه، منطقه قفقاز، منطقه بالتیک و نزدیک بلاروس برگزار می‌کند. به عنوان نمونه، هفته گذشته روسیه به تمرین نظامی با صربستان و بلاروس پیوست. در ابتدای ماه سپتامبر، رزمایش قفقاز ۲۰۲۰ با چین، ارمنستان، میانمار و ایران برگزار شد. در ماه جولای/ تیر، پوتین دستور برگزاری رزمایش نظامی بزرگی به استعداد ۱۵۰ هزار نظامی جهت تامین امنیت جنوب روسیه داد. پیام مسکو روشن است. مسکو درحال تیزکردن چاقوی خود برای هر واقعه احتمالی است؛ حال می‌خواهد در بلاروس باشد یا در قفقاز.
پوتین عاشق معمّاهای نظامی است. در جریان نشست سالیانه رئیس‌جمهور روسیه در سال ۲۰۱۸، پوتین داستان پسری را گفت که چاقوی نظامی پدرش را برای خرید یک ساعت جدید فروخت؛ پوتین داستان را در ادامه اینگونه تعریف کرد که پدر به پسر گفت: " زمانی هم که سارقان مسلح برای کشتن همه خانواده‌ات و تجاوز به خواهر بزرگت آمدند، می‌توانی به آن‌ها به آن بگویی که الان ساعت به وقت مسکو ... " جمعیت حاضر در این نشست شروع به خندیدن کردند؛ امّا پیام روشن بود: روسیه هرگز چاقوی خودش را برای آفتاب گرفتن و خشنودی کسی مصالحه و معامله نمی‌کند. بر همین اساس است که روسیه ارتش خود را تقویت می‌کند. این کار را با استقرار نیروهای خود در سوریه و لیبی انجام می‌دهد. روسیه هنوز در مناقشه و درگیری ارمنستان - آذربایجان مداخله نکرده است. ارمنستان متحد روسیه است. مسکو ترجیح می‌دهد متحدانش وابسته و نسبتاً ضعیف باشند.
اورشلیم پست اسرائیل در ادامه نوشت: در مقابل، ترکیه بر مدار نظامی‌گری است. ارتش این کشور به شمال سوریه حمله کرده، عراق را بمباران می‌کند و در شمال این کشور پایگاه نظامی برپا کرده است؛ ترکیه نیروهای ارتش و شورشیان مسلح سوریه را به لیبی اعزام کرده است و روزانه در حال تهدید یونان و دیگر کشورهاست. ترکیه خواهان جنگ با ارمنستان است. روسیه از گذشته در تلاش بود که با امضای قرارداد نظامی با آنکارا، ناتو و غرب را به صورت مهندسی‌شده‌ای به شکست بکشاند. به عنوان نمونه، روسیه در حال فروش سامانه دفاع هوایی S-۴۰۰ به آنکارا است و گشت مشترک با ارتش ترکیه در ادلب سوریه انجام می‌دهد.
در صورتی که آنکارا تصمیم بگیرد وارد درگیری با ارمنستان شود، ممکن است روسیه به دنبال معامله‌ای دیگر با ترکیه باشد، معامله‌ای که تضمین کند، روسیه ناظر و حاضر بر روند آتی تحولات این منطقه باشد. این مدل روس‌ها در آستانه، سوچی و لیبی بوده است که درباره همه پرونده‌های مشترک با ترکیه بحث و تبادل نظر کنند. روسیه هم اشتراک نظر با ترکیه دارد و هم اختلاف نظر [!]، امّا هدف روس‌ها این است دست قدرت‌های غربی را [در مناطق همجوار خودش] کوتاه کند. این هدفی است که در اوکراین، بلاروس و در جریان جنگ ۲۰۰۸ با گرجستان بدنبال آن بود. به عنوان نمونه، روسیه از دخالت غرب در حوزه کشورهای بالتیک عصبانی است. پوتین باید همه این پرونده‌ها را بررسی کند و تصمیم بگیرد که روسیه در کدام قسمت این پازل قرار بگیرد.
اسرائیل نیز با جمهوری آذربایجان رابطه استراتژیک دارد امّا در عین حال روابطی گرم با ارمنستان برقرار کرده است. رابطه راهبردی اسرائیل با آذربایجان در درجه اوّل به دلیل موقعیت جغرافیایی آن در مجاورت با ایران است. اسرائیل ۴۰ درصد نیاز نفتی خود را از آذربایجان تامین می‌کند. باکو یکی از بزرگترین خریداران تسلیحات اسرائیلی در جهان است. اسرائیل با ارمنستان هم روابط گرمی پیدا کرده است. [ایروان] اوّلین سفیر خود را جهت بازگشایی سفارت در تل‌آویو فرستاده است. حال هر دو کشور از اسرائیل انتظاراتی دارند.
بیشتر بخوانید:
اورشلیم پست - The Jerusalem Post؛
نویسنده روزنامه صهیونیستی اورشلیم پست در این تحلیل می‌نویسد: در همین حال، ایران نیز منطقه قفقاز را به دلیل مقاصد تجاری، جمع‌آوری اطلاعات و سایر زمینهها زیر نظر دارد. ایران درحال ساخت یک پرژه ریلی با آذربایجان است. هدف حقیقی ایران "در میان تحریم‌های ایالات متحده و تلاش برای ایجاد جهان چند قطبی جهت به چالش کشیدن ایالات متحده،" نزدیکی با چین و روسیه است. درگیری در مرزهای شمالی ایران بین آذربایجان و ارمنستان در راستای منافع تهران نیست. ایران ترجیح می‌دهد که اوضاع به‌هم نریزد. درگیری بالقوه در منطقه قره‌باغ یا در ابعاد وسیعتر درگیری گسترده ترکیه [با ارمنستان] می‌تواند عواقب جدّی در روابط ایران، روسیه و ترکیه داشته باشد. چین نیز به شدت اوضاع را به دلیل طرح «یک کمربند یک جاده» زیر نظر دارد. چین برای این طرح، خواهان ثبات است نه جنگ. ایالات متحده هم به نظر می‌رسد چندان میلی به [مداخله] نظیر آنچه در دهه ۹۰ میلادی رخ داد، ندارد. اتحادیه اروپا هم نقش معناداری در منازعه ندارد و بخش عمده‌های کشورهای این منطقه که اروپایی شناخته می‌شوند، معمولاً به صدور بیانیه اکتفا می‌کنند و کاری انجام نمی‌دهند. آن‌ها روند گفتگو‌های اتحادیه اروپا درباره سوریه را نظاره کردند و دیدند که کاری این اتحادیه کاری از پیش نبرد. اتحادیه اروپا حتی نمی‌تواند بر سر اتّخاذ یک سیاست مشترک در قبال بلاروس یا ترکیه در پرونده مناقشه شرق مدیترانه و یا تحریم تسلیحاتی لیبی توافق کنند.
روسیه و ترکیه و دیگر دولت‌‌ها خواهان آزمایش تسلیحات نظامی و سامانه‌های دفاع هوایی خود هستند. همه کشورهای در حال نظارت این موضوع هستند که آیا تصمیم آذربایجان برای سرمایه‌گذاری روی پهبادها جهت پیروزی در نبرد [به باکو] کمک می‌کند یا نه؟ استفاده از پهبادها موجب کاهش تلفات می‌شود امّا از نظر تاکتیکی هرگز در یک نبرد بزرگ برای پیروزی استفاده نشده است. روسیه سامانه پدافند موشکی «پانتسیر» و دیگر سامانه‌های دفاع هوایی را در سوریه مستقر و به لیبی فروخته است. [مسکو] مایل است بداند که این سامانه‌ها در دنیای واقعی چگونه کار می‌کند؟
اورشلیم پست در پایان نوشت: در آخر اینکه، درگیری آذربایجان و ارمنستان می‌تواند بر پرونده سوریه اثر بگذارد. ترکیه گروه‌های کرد افراطی را متهم به ارسال نیرو برای حمایت از ارمنستان می‌کند. با این وجود، آنکارا از این ادعا در گذشته برای ارسال شورشیان مسلح حاضر در سوریه به کشورهای دیگر برای جنگ استفاده کرده است. ترکیه ممکن است خواهان استفاده از تروریست‌های مستقر در سوریه برای جنگ با ارمنستان باشد. هنوز مشخص نیست که درگیری گسترش پیدا می‌کند یا نه؟ و اینکه ترکیه می‌تواند بهانه بیشتری برای مداخله در سوریه و عراق و جاهای دیگر به دست آورد؟ ترکیه خواهان مداخله است تا حضور بیشتری در سرزمین‌های منطقه قفقاز داشته باشند. ایران و روسیه ممکن است با این اقدام مخالفت کنند. این موضوع نشان دهنده اهداف متفاوت قدرت‌های منطقه‌ای در قفقاز است.
ترجمه: ایلیا فروزش
مطالب فوق مورد تایید خبرگزاری نیست و صرفاً جهت مطالعه مخاطبان ترجمه شده است.
نظر شما