[شهروند] دیروز دولت «دونالد ترامپ» اعلام کرده بود که برای فعالسازی مکانیزم ماشه باید همه تحریمهای سازمان ملل علیه ایران بازگردند، اما ۱۳ عضو از ۱۵ عضو شورای امنیت سازمان ملل ازجمله همه متحدان کلیدی واشنگتن با این درخواست مخالفتکردند و براساس گزارش رسانههای غربی این تنها آمریکاست که اعلام کرده تحریمها علیه ایران بار دیگر اعمال خواهد شد. تحریمهایی که ذیل برجام با هدف دست نیافتن ایران به سلاح هستهای لغو شده بودند. آمریکا درحالی مدعی است که میخواهد تحریمهای ضدایرانی را بازگرداند که براساس گزارش خبرگزاری فرانسه، تنهاتر از همیشه مانده است و همه قدرتهای بزرگ جهان ازجمله چین و روسیه و حتی متحدان اروپایی واشنگتن این مسأله را به چالش کشیدهاند. دیپلماتهای سازمان ملل میگویند تفنگ دولت ترامپ برای بازگرداندن تحریمها خالی است.
حسن روحانی، رئیسجمهوری هم هفته گذشته از یک خبر خوب در روزهای شنبه و یکشنبه سخن گفته بود. به نظر میرسد خبر خوب روحانی همین بیانیه مخالفت کشورها با اعمال مجدد تحریمهای تسلیحاتی و اعلام مخالفت سازمان ملل متحد با اعمال تحریمها علیه ایران باشد.
یک دیپلمات اروپایی میگوید: «آمریکاییها وانمود خواهند کرد که مکانیزم ماشه را فعال کردهاند و از اینرو تحریمها بازمیگردد و اجرایی میشود. اما این اقدام هیچ مبنای قانونی ندارد، بنابراین نمیتواند تبعات قانونی داشته باشد.» یک دیپلمات سازمان ملل نیز گفت: «تصور نمیکنم اتفاقی روی دهد.» او افزود: «این فقط یک بیانیه است، چیزی شبیه کشیدن ماشه یک تفنگ خالی که گلولهای از آن بیرون نمیآید.»
به گزارش خبرگزاری فرانسه تصمیم آمریکا برای بازگرداندن تحریمها، خطر افزایش انزوای دیپلماتیک واشنگتن را درپی دارد، ضمن آنکه به تنشهای بینالمللی دامن میزند. رویترز نیز در گزارشی به احتمالات پیشروی ایران و ماهیت تحریمهای مذکور پرداخته است.
فرانسه، آلمان و انگلیس: آمریکا دیگر عضو برجام نیست
شورای امنیت تحریمهایی را سال ۲۰۰۷ میلادی علیه ایران اعمال کرد. این تحریمها قرار است هجدهم اکتبر براساس توافق برجام که به امضای 6 کشور قدرتمند جهان رسیده است، منقضیشوند. سال ۲۰۱۸ ترامپ از توافق هستهای که اوباما با ایران امضا کرده بود، خارج شد و آن را «بدترین توافق تاریخ» خواند. آمریکا طی ماه گذشته از تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران در شورای امنیت بازماند. آمریکا ماه پیش با ارسال نامهای به سازمان ملل رسما از فعالسازی مکانیزم ماشه براساس برجام خبرداد. این اقدام آمریکا با واکنش متحدان اروپایی این کشور همراه شد. فرانسه، آلمان و انگلیس اعلام کردند که آمریکا دیگر عضو برجام نبوده و به همین علت قادر به استفاده از بندهای برجام علیه ایران نیست.
ضرورت حفظ برجام و اجرای تعهدات طرفین
اعضای باقیمانده برجام هنوز به تعهداتشان در این توافق پایبندند. ایران گفته با وجود اقدام آمریکا در سازمان ملل برای فعالسازی مکانیزم ماشه در این توافق میماند. بریتانیا، فرانسه و آلمان به شورای امنیت سازمان ملل اعلام کردند که تعلیق تحریمهای سازمان ملل علیه ایران بعد از بیستم سپتامبر هم ادامه خواهد داشت. نمایندگان این سه کشور در سازمان ملل در نامهای به شورای امنیت اعلام کردند ما بیوقفه برای حفظ برجام و اجرای تعهداتمان تلاش میکنیم. این سه کشور در موضعی مغایر با ایالات متحده آمریکا تأکید کردهاند هر تصمیم یا اقدامی برای بازگرداندن تحریمهای شورای امنیت ملل متحد علیه ایران فاقد اثر و وجاهت قانونی است. آنها در نامه خود نوشتند: «سه کشور اروپایی به اجرای کامل قطعنامه2231 که سال 2015 در تأیید برجام صادر شده است، متعهدند. ما تلاش خستگیناپذیری برای حفظ توافق هستهای داشتیم و خود را به تداوم انجام این کار متعهد میدانیم.»
اسنپبک مدنظر آمریکا چیست؟
بر اساس گزارش رویترز، تحریمهای سازمان ملل علیه ایران که به عقیده آمریکا باید برگردند منجر به توقف همه فعالیتهای هستهای ایران ازجمله غنیسازی، تحقیق و توسعه و واردات هر چیزی که به این فعالیتها مرتبط باشد، شده است. این اسنپبک درواقع همه تحریمهای تسلیحاتی علیه ایران را بار دیگر اعمالمیکند و مانع از آن خواهد شد که ایران برنامه موشکهای بالستیک که قادر به حمل کلاهک هستهای هستند، توسعه دهد، همچنین به موجب این تصمیم آمریکا همه تحریمها علیه افراد و کمپانیهای ایرانی که سابقا تعلیق شده بود، برمیگرداند.
نمایش کاریکاتوری مکانیزم ماشه علیه ایران
آمریکا شکایتی را علیه ایران در شورای امنیت تنظیم و ایران را به نقض برجام متهم کرد و خواستار عدم انقضای تحریمهای تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران در نیمه ماه اکتبر یعنی دیشب شد. بر اساس یکی از بندهای توافق برجام، پس از ثبت شکایت آمریکا علیه ایران یک فرآیند سی روزه به اسنپبک همه تحریمها علیه ایران منجر میشود. واشنگتن مدعی شده با اینکه از توافق هستهای خارج شده است، اما هنوز میتواند از مفاد این توافق هر زمان که بخواهد استفاد کند. با وجود این، براساس توافق هستهای و قطعنامه مکمل شورای امنیت برای برجام، بازگشت تحریمها علیه ایران نیازمند تصویب یک قطعنامه در فاصله سی روزه بعد از شکایت یکی از کشورهای عضو توافق است، اما چنین قطعنامهای تا امروز به رأی گذاشته نشده است. در ادامه و با مخالفت دیگر اعضای برجام و اعضای شورای امنیت سازمان ملل، اندونزی که رئیس دوره شورای امنیت است، ماه گذشته اعلام کرد از آنجا که اجماعی بر سر اقدام آمریکا وجود ندارد، چنین چیزی در دستور کار قرار نخواهد گرفت.
خودزنی به شیوه آمریکایی
رویترز در ادامه یادداشت خود پیشبینی کرده ترامپ یک فرمان اجرایی صادر کند که براساس آن به او اجازه میدهد کسانی را که از تحریمهای تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران تخطی میکنند، تنبیه کند. یک منبع آگاه در گفتوگو با رویترز گفت که این فرمان اجرایی ظرف روزهای آتی تصویب میشود و به ترامپ اجازه میدهد هر بازیگر خارجی (شرکتهای آمریکایی هماکنون نیز اجازه مبادلات تسلیحاتی با ایران را ندارند) که با ایران وارد تبادلات تجاری تسلیحاتی شوند، تنبیه کند و اجازه دسترسی آنها به بازار آمریکا را نخواهد داد. ترامپ ممکن است تحریمهای ثانویهای را برای مجازات هر کشور یا نهادی که تحریمهای سازمان ملل را نقض میکند، اعلام کند، دسترسی این کشورها و شرکتها به سیستمهای مالی و بازارهای آمریکا را قطع کند: حتی با وجودی که آمریکا تنها کشوری است که به اجرای این تحریمها اعتقاد دارد، همین امر خود باعث انزوای بیشتر آمریکا میشود. دولت ترامپ با دست زدن به چنین اقدامات یکجانبهای، کشورش را عملا از بسیاری از امتیازهای تجاری با کشورهای جهان محروممیکند.
جهان در انتظار بایدن
سه مقام ارشد ایرانی در گفتوگو با رویترز مدعی شدهاند که ایران قصد دارد به توافق هستهای پایبند بماند و امیدوار است با پیروزی جو بایدن در سوم نوامبر، این توافق بار دیگر در دستور کار آمریکا قرار بگیرد. بایدن که معاون اول اوباما بوده، گفته در صورت پیروزی به توافق هستهای برمیگردد، اما ایران باید اول به همه تعهداتش پایبند باشد. اندرو بیتز، سخنگوی ستاد انتخاباتی بایدن گفته: «اگر ایران به همه تعهداتش برگردد، آمریکا نیز به این توافق برمیگردد و با متحدانش برای جلوگیری از آنچه ادامه اقدامات بیثباتکننده ایران در منطقه خواند، همکاری میکند.»
دیپلماسی ایرانی همچنان پیروز
با مخالفت تروئیکای اروپایی و نامهای که آنها جمعه شب منتشرکردند، به نظر میرسد مخالفت کشورهای عضو برجام با فعالشدن مکانیزم ماشه کاملا جدی باشد. تهران توانسته با استفاده از دیپلماسی، این کشورها را با خود همکار کند. این در حالی است که متحدان دیروز ایالات متحده حالا در برابر این کشور به سود ایران قد علم کردهاند. برخی معتقدند که اگر آمریکا بخواهد مکانیزم ماشه را فعال کند، هر چند از نظر حقوقی چنین حقی ندارد و حقوق بینالملل به کشوری که عضو برجام نیست، حق استفاده از مواهب آن را نمیدهد، اما ممکن است با استفاده از تهدید و زور کار خود را پیش ببرد و عملی غیرقانونی را رقم بزند.
در حال حاضر افکار عمومی به علت تلاشهای ایران و رفتار خود ترامپ به ضرر کاخ سفید است. کشورها و نهادها به صورت روشن میگویند که این بیقانونی را نمیپذیرند. از سوی دیگر تهران در ماههای گذشته تأکید کرده است که روابط اقتصادی خود را با کشورهای همسایه بهبود خواهد داد. حمایت چین و روسیه هم بهویژه بعد از آنکه تهران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی با یکدیگر کنار آمدند، قطعی است.
نظر شما