صاحب‌خبر - تهران / خبرگزاری صدا و سیما / سیاسی 1394/01/05
اوراسیا ریویو در تحلیلی به قلم ظاهر محروقی نوشت، تازه ترین اخبار از این مسئله حکایت دارد که شورای همکاری خلیج فارس قصد ندارد بایستد و افتادن یمن به دست حوثی ها را تماشا کند. پیش از این زمانی که به نظر می رسید که حوثی ها قصد دارند تنها بخشهایی از یمن را در دست داشته باشند و بقیه در اختیار منصور هادی رئیس جمهور این کشور باشد، برای کشورهای عرب حوزه خلیج فارس این شرایط قابل تحمل بود و گزینه گفتگو و مذاکره بعدی با حوثی ها وجود داشت. با این حال اکنون با توجه به اینکه تقریبا مشخص شده است که حوثی ها قصد دارند کل یمن را تحت کنترل خود بگیرند، شورای همکاری خلیج فارس اعلام کرده است در صورت لزوم در یمن دخالت نظامی خواهد کرد. در شرایط کنونی شورای همکاری خلیج فارس گزینه دیگری ندارد اما آیا ایران اجازه می دهد که شرایط کنونی کنترل خارج شود و به خوبی می داند در این صورت شرایط را برای خود دشوارتر کرده است و دشمنانی بسیار بیشتر برای خود ایجاد خواهد کرد.
با این حال به نظر می رسد ایران بی پرواتر از اینها است. پیش از این ایران ادعا کرده بود، تنها زمانی دخالت می کند که مکان های مذهبی شیعی یا زائران شیعی در خطر باشند و زمانی که وارد عمل شده است، آنقدر مستتر و غیرمستقیم این اقدام را صورت داده است که به هیچ وجه مقابله جویانه به نظر نرسیده است. با این حال اکنون به نظر می رسد ایران به دلایلی کاملا متفاوت با شرایط قبلی وارد عمل شده است و شدت عمل بیشتری دارد. این می تواند نشان دهنده سطحی از اعتماد بی سابقه ایران داشته باشد با این حال همزمان این احتمال نیز وجود دارد که ایران به علت محدود بودن گزینه هایش دست به چنین اقداماتی زده است.
ایران به هیچ وجه در شرایط ساده ای نیست. اگر گروههای افراطی در منطقه قدرت نگرفته بودند، دولت بشار بسیار پیش از این سقوط کرده بود. دلیلی که آمریکایی به اسد اجازه داده اند تاکنون سرقدرت باقی بماند این نگرانی است که خلا سیاسی که داعش بتواند به سرعت از آن استفاده کند، در سوریه ایجاد شود.
حزب الله نیز در شرایط بسیار دشواری قرار دارد و نظامیانش در سوریه به طور منظم کشته می شود و همزمان نتانیاهو نخست وزیر اسراییل به شدت علاقمند به تلاقی حمله تلافی جویانه اخیر حزب الله است که طی آن چندین نظامی اسرائیلی کشته شدند.
با این حال شرایط به شدت به این مسئله اشاره دارد که ایران به شدت به دنبال دستیابی به اهدافی گستره است. ایران در عراق و سوریه در حال حاضر حکم یک اشغالگر را دارد. در برخی قسمت ها به طور مستقیم و در برخی دیگر از طریق شبه نظامیان وابسته به خود و در برخی مناطق دیگر تنها به حمایت معنوی و مادی بسنده کرده است. این مسئله نشان می دهد ایران به خوبی می داند که سوریه مسئله ای مربوط به گذشته است و حزب الله چالش های جدیدی دارد و داعش آنقدر نزدیک شده است که می تواند کشور شیعی ایران را با تهدید مستقیم روبرو کند.
ایران هنوز لبنان را از طریق حزب الله به عنوان گروگان دارد و به نظر می رسد بیشتر تبدیل به سرباز ایران شده است تا یک نیروی مقاومت برای لبنان. حزب الله که زمانی قهرمان اعراب برضد اسرائیل بود تبدیل به قهرمانی برای ایران ضد اعراب تبدیل شده است. این گروه شاید در حال حاضر چنین به نظر برسد که در حال پرداخت بهای خدماتی است که ایران در تاسیس و تقویت این گروه صورت داده است با این حال واقعیت این است که حزب الله و ایران یکی هستند و اهداف حزب الله و ایران به هم پیوسته است.
ادامه حمایت نظامی ایران از حوثی ها در حالی صورت می گیرد که درخواست های بین المللی برای مذاکرات صلح هیچ تردیدی باقی نگذاشته است که ایران تنها علاقمند به قدرت گرفتن و گسترش نفوذ حوثی ها در یمن به عنوان آخرین تلاش برای حفظ و گسترش امپراطوری شیعی است. ایران یمن را یک متحد بالقوه در برابر عربستان سعودی می بیند، با این حال شورای همکاری خلیج فارس هیچگاه اجازه نخواهد داد یمن چه به طور مستقیم و چه غیرمستقیم تحت کنترل ایران باشد.
در حالی که بشار اسد دیگر کنترل سوریه را در دست ندارد و به طور گسترده ای به ایران اجازه داده است که کنترل امور را در دست بگیرند تا خود در مسند قدرت باقی بماند، حوثی ها نیز هیچ گزینه ای جز گوش دادن و اجرای دستورهای حامیان مالی خود ندارد. در حالی بحرین هنوز به شرایط مطلوب ایران نرسیده است، بذرها کاشته شده است و منتظر فرارسیدن فصل مناسبت است، فصلی که احتمال دارد هیچگاه فرا نرسد، زیرا شورای همکاری خلیج فارس در برابر تهدید جدی ناشی از ایران بیدار شده است.
اگر رفتارهای ایران به زودی تغییر نکند، شورای همکاری خلیج فارس باید با قدرت وارد عمل شود. در غیر این صورت در شرایطی قرار می گیرد که تنها باید منتظر اقدام بعدی ایران در یمن باشد.
در شرایط کنونی همه می دانند که هیچ جنگی در خاورمیانه نمی تواند با استفاده تنها از توان هوایی خاتمه یابد و باید نیروهای زمینی نیز استفاده شود. مسلح کردن سنی ها در یمن تنها تضمین کننده یک جنگ طولانی داخلی در یمن خواهد بود که برای شورای همکاری خلیج فارس خطرناک است و روشی موثر در دراز مدت نخواهد بود. با این حال این واقعیت همچنان وجود دارد که سوریه، عراق، یمن ، لبنان و بحرین می تواند صحنه جنگ گسترده شیعیان و اهل سنت شود.
تنش میان شیعه و سنی همواره وجود داشته است با این حال آنچه موجب رسیدن این درگیری به این سطح شده است، بهار عربی از یک سو و قدرت گرفتن گروههای سنی از طرف دیگر بوده است. به نظر می رسد که شورای همکاری خلیج فارس نیازی فوری برای اقدام درباره این چالش احساس می کند. اگرچه غرب از این شورا حمایت خواهد کرد با این حال شورای همکاری خلیج فارس باید تمایل خود به اقدام و رهبری را نشان دهد. نشانه های این مسئله را می توان در بیانیه های اخیر وزیر خارجه عربستان درباره دخالت محتمل در یمن مشاهده کرد.
با این حال اشتباه محاسباتی واقعی این است که ایران بروی اهمال و کندی شورای همکاری خلیج فارس حساب کند و همچنان به اهداف توسعه طلبانه شیعی خود ادامه دهد. از طرف دیگر شورای همکاری خلیج فارس بر روی این مسئله حساب می کند که ایران هیچگاه وارد فعالیت های مستقیم وتجاوزکارانه نمی شود.
با توجه به اینکه شورای همکاری خلیج فارس در حال گرفتن ژست مقابله جویانه است و ایران با اسراییل به عنوان یک فرصت طلب دیگر و مواضع ضد ایرانی غرب روبرو است ممکن است اشتباه بزرگ را مرتکب شود و به حوثی ها اجازه دهد شرایط را به گونه ای بی ثبات کنند که مهار آن غیرممکن شود.
ایران همزمان نمی تواند همزمان با داعش و دیگر گروههای تندرو، اروپایی ها، اسرائیل، آمریکا و اعراب بجنگند. به علاوه روسیه ریسک جنگ جهانی به خاطر ایران را متقبل نخواهد شد و حداکثر نقشی که احتمال دارد ایفا کند نقشی است که درباره سوریه ایفا کرد. اگر شرایط اوکراین را نیز به این معادله اضافه کنیم و سقوط ارزش روبل، پیش بینی این مسئله ساده است که در صورت بروز جنگ، روسیه تا حد زیادی درحاشیه خواهد بود.
با توجه به همه این شرایط، به نظر می رسد ایران عقب نشینی می کند با این حال اگر این اقدام را صورت ندهد مشخص است که دخالت شورای همکاری خلیج فارس از نظاره گر بودن شرایط، ریسک کمتری دارد، زیرا به نظر می رسد ایران در حال رسیدن به دروازه های کشورهای عرب حوزه خلیج فارس از طریق عراق است. مسئله دیگر که اقدام شورای خلیج فارس را محتمل تر و زود هنگام تر کرده این است که اگر حوثی ها به گسترش فعالیت های خود در یمن ادامه دهند کشورهای حوزه خلیج فارس شاهد پیامدهای مستقیم جنگ داخلی در یمن چه در قالب موج آوارگان ناشی از جنگ و چه رویدادهای دیگر خواهد بود.
گزینه ای که روی دادن آن محتمل تر است اینکه شورای همکاری خلیج فارس تسلیحاتی که طی چند دهه اخیر خریداری کرده است برای جنگ با حوثی ها مورد استفاده قرار دهد. اگر این اتفاق نیفتد محتمل ترین گزینه حمله هوایی شورای همکاری خلیج فارس به مواضع حوثی ها خواهد بود. حمله زمینی زمانی روی خواهد داد که حوثی ها تضعیف شوند و در حال عقب نشینی باشند. زمانی که این مرحله آغاز شود ایران یا اجازه خواهد داد این اتفاق بیفتد یا اینکه تنش ها را افزایش خواهد داد که به نظر گزینه نخست محتمل تر است.
http://www.eurasiareview.com/24032015-will-the-gcc-intervene-militarily-in-yemen-oped/
∎