فرشاد گلزاری
روز گذشته (دوشنبه) پارلمان لبنان برای تعیین نامزد نخست‌وزیری این کشور تشکیل جلسه داد و قرار بر این شد تا در مورد جایگزین «حسان دیاب» تصمیم‌گیری شود.
کمی قبل از تشکیل این جلسه، منابعی در ساختار قدرت لبنان اعلام کردند که «مصطفی ادیب» به عنوان نامزد تصدی پست نخست‌وزیری توسط جریان المستقبل معرفی شده است. دقایقی بعد هم منابع خبری این موضوع را تایید و اعلام کردند که این گزینه با موافقت احزاب سیاسی و از جمله حزب‌الله و جنبش امل همراه است. در همین حال، سعد حریری، نجیب میقاتی، تمام سلام و فؤاد السنیوره، نخست‌وزیران اسبق لبنان در بیانیه‌ای مشترک پس از انجام یک نشست که توسط السنیوره قرائت شد در این باره اظهار کردند که جریان المستقبل، مصطفی ادیب را نامزد تشکیل دولت کرده است. السنیوره گفت که نخست‌وزیران اسبق لبنان امیدوارند که مصطفی ادیب با بیشترین آرای فراکسیون‌های پارلمانی مکلف به تشکیل دولت شود. در همین راستا، رهبران جامعه اهل سنت لبنان هم اعلام کردند که با نخست‌وزیری مصطفی ادیب موافق هستند. در مقابلِ موافقت‌هایی که با ادیب صورت گرفته بود، مخالفت‌هایی هم نمایان شد. به گونه‌ای که اعضای فراکسیون «جمهوری قدرتمند» (الجمهوریه القویه) در پارلمان لبنان نیز شامگاه یکشنبه، نشست شبانه‌ای به ریاست سمیر جعجع در مقر این فراکسیون برگزار کردند. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، این نشست حدود چهار ساعت طول کشید و اعضای این فراکسیون در نهایت تصمیم به حضور در گفت‌وگوهای پارلمانی و تعیین «نواف سلام» به عنوان نامزد نخست‌وزیری گرفتند.
تمام این اتفاق‌ها در حالی رخ داد که بر اساس قرار قبلی، «امانوئل مکرون»، رئیس‌جمهوری فرانسه قرار است 11 شهریور ماه برای پیگیری اصلاحات ابلاغی به دولت لبنان وارد بیروت پایتخت لبنان شود؛ ولی چند ساعت پس از برگزاری نشست پارلمانی در لبنان، یکباره منابع خبری اعلام کردند که مصطفی ادیب مامور تشکیل کابینه لبنان شد. بر اساس آنچه که توسط رسانه‌های لبنان اعلام کردند، او با ۹۰ رای موافق، مامور تشکیل کابینه جدید لبنان شد. پس از انتخاب ادیب به عنوان مسئول تشکیل کابینه لبنان، بسیاری از شخصیت‌های سیاسی این کشور مانند سعد الحریری، محمد رعد (رئیس فراکسیون وفاداری به مقاومت)، تمام سلام (از نخست‌وزیران پیشین لبنان)، جبران باسیل (رئیس جریان آزاد ملی لبنان) و تعداد زیادی از نمایندگان احزاب لبنان از انتخاب او ابراز خرسندی کردند و به صورت غیرمستقیم به او گوشزد کردند که باید تمام توانش را برای بیرون آوردن لبنان از باتلاق اقتصادی - سیاسی به کار ببندد.
به نظر می‌رسد فرانسه و اسرائیل برای انتخاب مصطفی ادیب اختلافی با هم ندارند، اما باید دید آمریکایی‌ها چه شرایط و خواسته‌هایی را به خصوص برای دور شدن کابینه جدید لبنان از حزب‌الله در سر دارند
مصطفی ادیب کیست؟
شاید مصطفی ادیب برای بسیاری از مخاطبان و حتی پژوهشگران مسائل لبنان ناآشنا باشد، اما کسانی که تحولات منطقه و به خصوص لبنان را از سال‌های گذشته تاکنون زیرنظر دارند، به یاد می‌آورند که او در زمان نخست‌وزیری نجیب میقاتی که از سال 2011 تا 2014 ادامه داشت، به عنوان مشاور وی مشغول به کار بود.
اطلاعات تکمیلی در مورد ادیب این است که او ۴۸ سال دارد و موفق به اخذ مدرک دکترای حقوق و علوم سیاسی شده و پس از آن مدتی در دانشگاه‌های لبنان و فرانسه به تدریس مشغول بوده است. او از سال ۲۰۱۳ میلادی به عنوان سفیر لبنان در آلمان مشغول به کار بوده و به همین دلیل بسیاری از تحلیلگران او را یکی از گزینه‌های پرنفوذ بیروت در برلین می‌دانند.
جالب اینجاست که بدانید مامور تشکیل کابینه جدید لبنان، دارای شناسنامه فرانسوی است. همسرش هم فرانسوی‌الاصل است و پدر زنش ارتباط تنگاتنگی با کاخ الیزه دارد. همین مساله به خوبی نشان می‌دهد که او را باید گزینه پاریس دانست؛ تا جایی که گفته شده فرانسوی‌ها از ۱۰ روز پیش با وی برای نخست‌وزیری تماس داشته‌اند و تمایل او برای تصدی این عنوانِ مهم را آزمایش کرده بودند. بسیاری از تحلیلگران یا کسانی که او را می‌شناسند معتقدند که مصطفی ادیب همانند حریری یا سایر شخصیت‌های سیاسی لبنان مانند سمیر جعجع یا ولید جنبلاط، یک گزینة عصبی یا جنجال‌آفرین نیست و خیلی‌ها شخصیت او را همانند حسان دیاب، نخست‌وزیر مستعفی لبنان، آرام و بی سر و صدا می‌دانند. با گذر از این مسائل، سوال بسیار مهمی که در این راستا باید مطرح می‌شود این است که آیا این گزینة بسیار آرام و تاحدودی ناشناخته، می‌تواند لبنانی که پس از انفجار بیروت با خاک یکسان و وارد دور جدیدی از مشکلات شده را به سلامت از این بحران عبور دهد؟
میشل عون در سخنان خود به صراحت اعلام کرد که نظام طایفه‌ای مبتنی بر حقوق طوایف و سهمیه‌بندی برای سال‌ها پیش بود، اما اکنون مانع جدی در مقابل هرگونه تحول و ترقی به حساب می‌آید
هر چه پاریس بگوید، شرط است!
اینکه آیا مصطفی ادیب می‌تواند برای لبنان گام موثر و مفیدی بردارد موضوعی است که به نظر می‌رسد حضور او در ساختار اجرایی لبنان با یک سری از تغییرات اساسی همراه خواهد شد. نمونه بارزِ درخواست برای اجرای اصلاحات را باید در سخنان اخیر رئیس‌جمهور لبنان جست‌وجو کرد. میشل عون در سخنانی به مناسبت صدمین سالروز اعلام تاسیس کشور لبنان خطاب به مردم و مسئولان این کشور گفته که امسال با بحران‌های بی‌سابقه و فجایعی همراه شد که مجالی برای شادی نگذاشت اما امید به تغییر واقعی داریم.
او در خلال سخنان خود اعلام کرد که باید بازنگری صادقانه و صریحی در ساختار سیاسی این کشور داشته باشیم. میشل عون در سخنان خود به صراحت اعلام کرد که نظام طایفه‌ای مبتنی بر حقوق طوایف و سهمیه‌بندی برای سال‌ها پیش بود، اما اکنون مانع جدی در مقابل هرگونه تحول به حساب می‌آید! این سخنان رئیس‌جمهوری لبنان حالا به صورت شفاف نشان می‌دهد که منظور از اصلاحاتی که مدنظر مکرون و پاریس بوده چیست. شک نکنید که میشل عون به خوبی می‌دانسته که ادیب، مامور تشکیل کابینه لبنان می‌شود و به این طریق با پیش کشیدن طرح اصلاحات ساختاری در لبنان به دنبال آن است تا بتواند جاده را برای شروع به کارِ او صاف کند. در این بین پاریس و در راس آن مکرون که چند هفته پیش پس از انفجار بیروت به لبنان آمده بود، به دنبال آن بود تا با اعمال فشار بر مقامات لبنان، مصطفی ادیب را به عنوان هدایت‌کننده لبنان بر صندلی نخست‌وزیری بنشاند که روز گذشته موفق به این کار شد.
اینکه علاوه بر چهار نخست‌وزیر پیشین لبنان، حزب‌الله و جنبش امل هم با انتخاب مصطفی ادیب موافق هستند می‌تواند امیدهای زیادی را به وجود بیاورد اما سوابق وی گویای آن نیست که بتواند بحران‌های سیاسی و اقتصادی این کشور را (به خصوص بعد از انفجار بیروت) اداره کند. نکته مهمتر این است که تشکیل کابینه برای او و در شرایط کنونی بسیار سخت خواهد بود؛ به گونه‌ای که گمان می‌رود اگر ادیب نتواند در مقابل سهم‌خواهی‌ها دوام بیاورد و کابینه را تشکیل دهد، احتمالاً از ادامه کار منصرف می‌شود و همه چیز به نقطه اول می‌رسد.
در این میان باید توجه کرد که مواضع پاریس و هم‌پیمانان آن مانند آلمان کاملاً مشخص است و بدون تردید این گزینه تل‌آویو را تحریک نمی‌کند؛ چراکه به نظر می‌رسد فرانسه و اسرائیل برای انتخاب مصطفی ادیب اختلافی با هم ندارند، اما نکته اصلی اینجاست که باید دید آمریکایی‌ها چه شرایط و خواسته‌هایی را به خصوص برای دور شدن کابینه «مصطفی ادیب» از حزب‌الله در سر دارند.