در بخشنامه ای به تاریخ ۲۶ مرداد ماه ۱۳۹۹ خطاب به مدیران کل امور مالیاتی استان‌ها اعلام کرد: مؤدیان برای پرداخت مالیات مقطوع خریداران سکه از بانک مرکزی در سال ۱۳۹۷، حداکثر تا پایان روز شنبه یکم شهریور ماه فرصت خواهند داشت.

در شهریور ماه سال ۱۳۹۶ بود که شورای پول و اعتبار تصمیم گرفت تا کاهش نرخ سود بانکی را عملیاتی کند. موضوعی که موجب خروج سپرده‌ها از بانک‌ها و بهم ریختن بازار‌های موازی از جمله بازار سکه شد. قیمت سکه روز به روز افزایش یافت و بانک مرکزی برای جلوگیری از افزایش قیمت سکه چوب حراج به اموال و طلا‌های خود زد.

به گزارش تابناک اقتصادی، در ۱۸ فروردین ماه ۱۳۹۷ بود که بانک مرکزی به منظور جلوگیری از افزایش قیمت سکه، طرح پیش فروش سکه با سررسید‌های متفاوت را آغاز کرد. در این طرح بانک مرکزی، سکه یک ماهه یک میلیون و ۵۹۰ هزار تومان، سه ماهه یک میلیون و ۵۴۰ هزار تومان، شش ماهه یک میلیون و ۴۷۵ هزار تومان، ۹ ماهه یک میلیون و ۴۱۰ هزار تومان، ۱۲ ماهه یک میلیون و ۳۵۰ هزار تومان، ۱۸ ماهه یک میلیون و ۲۴۵ هزار تومان و دو ساله یک میلیون و ۱۶۰ هزار تومان اعلام شد.

با به اتمام رسیدن این طرح، آمار‌های متفاوتی از میزان مشارکت در آن منتشر شد. اولین آمار در چهارم اردیبهشت ۱۳۹۷ توسط اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور منتشر شد. وی در مراسم رونمایی از سامانه نیما طی مصاحبه‌ای اعلام کرد که در جریان پیش فروش سکه ۶۵ هزار نفر چند میلیون سکه پیش خرید کرده اند که برخی از این افراد به تنهایی حدود ۲۶ هزار قطعه سکه خریده اند.

سپس در مورخه ۲۷ خرداد ۱۳۹۷ ناصر سراج رئیس وقت سازمان بازرسی کل کشور در زمینه پیش فروش سکه توسط بانک مرکزی گفت: ۷ میلیون و ۶۰۰ هزار ثبت نام سکه داشتیم که ۵۰ نفر، ۵ درصد این سکه‌ها را در اختیار دارند و هر سکه‌ای یک میلیون سود دارد. وی طی مصاحبه دیگری در ششم تیر ۱۳۹۷ اعلام کرد که خریدار اول ۳۸ هزار و ۲۵۰ قطعه سکه، نفر دوم ۲۳ هزار قطعه و نفر سوم نیز چهار هزار و اندی سکه خریداری کرده اند. وی افزود: نفر اول خریدار سکه‌ها جوانی ۳۱ ساله است.

در غیاب اطلاع رسانی دقیق بانک مرکزی در این زمینه، آمار‌های متفاوتی از خریداران اول سکه‌های پیش فروش شده ارائه شد.

در مورخه ۲۳ مرداد ۱۳۹۷ برای اولین بار فهرست ده خریدار بزرگ سکه توسط خبرگزاری فارس منتشر شد. این فهرست نشان می‌داد که در مجموع این ده نفر حدود ۱۷۱ هزار و ۵۰۰ سکه را خریداری کرده اند که با توجه به ۷ میلیون و ۶۰۰ هزار سکه ثبت نام شده، سهم این افراد از کل سکه‌های ثبت نامی حدود ۲.۲ درصد بود. فهرست اسامی این افراد را در جدول زیر مشاهده می‌کنید.

همچنین چند ماه بعد از پایان طرح پیش فروش سکه، کم کم زمزمه‌هایی از اخذ مالیات از خریداران این سکه‌ها به گوش رسید تا اینکه سرانجام در مورخه ۱۲ خرداد ۱۳۹۸ سازمان امور مالیاتی در بخشنامه‌ای به امور مالیاتی شهر و استان تهران و ادارات کل امور مالیاتی، موضوع مالیات مقطوع عملکرد سال ۹۷ دریافت کنندگان سکه از بانک مرکزی را ابلاغ کرد.

در این بخشنامه سازمان امور مالیاتی، نحوه تعیین مالیات مقطوع این گونه ذکر شده بود:

تا بیست سکه دریافتی مشمول مالیات نمی‌باشد.
نسبت به مازاد ۲۰ سکه تا میزان ۶۰ سکه به ازای هر سکه یک میلیون و ۵۰۰ هزار ریال مالیات مقطوع.
نسبت به مازاد ۶۰ سکه تا میزان ۱۰۰ سکه به ازای هر سکه ۲ میلیون ریال مالیات مقطوع.
نسبت به مازاد ۱۰۰ سکه تا میزان ۲۰۰ سکه به ازای هر سکه ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال مالیات مقطوع.

این بخشنامه تنها میزان پرداخت مالیات افرادی که حداکثر ۲۰۰ سکه از بانک مرکزی در سال ۱۳۹۷ خریداری کرده بودند را مشخص کرده بود و در رابطه با مالیات افرادی که بیش از ۲۰۰ سکه خریداری کرده بودند، عنوان شده بود:

اشخاصی که در سال ۹۷ بیش از ۲۰۰ سکه دریافت نموده‌اند مشمول این دستورالعمل نبوده و می‌بایست اظهارنامه مالیاتی مربوط به این فعالیت را در موعد مقرر قانونی تسلیم نمایند. ادارت کل امور مالیاتی ترتیبی اتخاذ نمایند تا رسیدگی و مطالبه مالیات این اشخاص اعم از اشخاصی که نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی اقدام نموده و همچنین اشخاصی که از تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی خودداری نموده‌اند) حداکثر تا پایان سال جاری انجام گیرد.

سرانجام مالیات ستانی از کسانی که در سال 1397 سکه خریداری کرده بودند، چه شد؟

گویا برخی از افرادی که در سال ۱۳۹۷ اقدام به خرید کمتر از ۲۰۰ قطعه سکه نموده بودند، هنوز مالیات خود را پرداخت نکرده اند. مصاحبه اخیر معاون درآمد‌های مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور مهر تایید‌ای بر این ادعا می‌باشد.

در مورخه ۲۹ مرداد ماه ۱۳۹۹ محمد مسیحی معاون درآمد‌های مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور طی مصاحبه ای، از تعیین مالیات مقطوع برای خریداران سکه حداکثر به میزان ۲۰۰ قطعه در سال ۱۳۹۷ که در موعد مقرر اظهارنامه تسلیم نکرده اند، خبر داد و گفت: تمامی اشخاص حقیقی که در سال ۱۳۹۷ اقدام به خرید و تحویل حداکثر ۲۰۰ قطعه سکه از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نموده، لیکن نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی (حداکثر تا یکم تیرماه ۱۳۹۸) اقدام نکرده اند، مشمول مالیات مقطوع موضوع تبصره ماده (۱۰۰) قانون مالیات‌های مستقیم اصلاحیه مورخ ۳۱ تیرماه ۱۳۹۴ تعیین شده در دستورالعمل شماره ۲۰۰/۹۸/۵۰۷ مورخ ۱۲/۳/۱۳۹۸ بوده و این مالیات برابر مقررات قطعی می‌باشد.

وی همچنین در بخشنامه‌ای به تاریخ ۲۶ مرداد ماه ۱۳۹۹ خطاب به مدیران کل امور مالیاتی استان‌ها اعلام کرد: مؤدیان برای پرداخت مالیات مقطوع خریداران سکه از بانک مرکزی در سال ۱۳۹۷، حداکثر تا پایان روز شنبه یکم شهریور ماه فرصت خواهند داشت

همان گونه که ملاحظه می‌شود، خریداران کمتر از ۲۰۰ قطعه سکه تا پایان امروز یکم شهریور ماه مهلت دارند تا مالیات خود را پرداخت کنند و این در حالی است که بخشنامه این مساله در خردادماه سال گذشته ابلاغ شده بود. حالا پرسش از مسئولین سازمان امور مالیاتی این است که چرا تاکنون با این افراد کنار آمده اند و به نوعی با آن‌ها همکاری کرده اند؟ آیا مماشات با این افراد و وصول دیر هنگام مالیات از سکه‌های خریداری شده توسط آن ها، تاثیری بر افزایش قیمت در بازار سکه نداشته است؟ اگر به موقع این بخشنامه‌ها اجرا شود، آیا ما شاهد چنین بی ثباتی‌هایی در بازار‌ها خواهیم بود؟

پرسش دیگر این است که سرانجام مالیات ستانی از کسانی که بیش از ۲۰۰ سکه خریداری کرده بودند چه شد؟ آیا تاکنون از این افراد که تعداد آن ها هم اندک نیست، مالیات اخذ شده است؟ درآمدهای مالیاتی که از این طریق کسب شده، چه میزانی بوده است؟

آیا از خریداران سکه در سال ۱۳۹۸ هم مالیات گرفته می شود؟

در ۲۳ مرداد ماه سال جاری بود که رئیس کل سازمان امور مالیاتی کشور نحوه و جزئیات اخذ مالیات از خریداران سکه در سال ۹۸ را مشخص کرد. بر این اساس و به منظور تکریم مودیان و تسهیل وصول مالیات عملکرد سال ۱۳۹۸ دریافت کنندگان سکه تمام بهار آزادی از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، آن دسته از اشخاص حقیقی خریدار سکه از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران که در سال ۱۳۹۸ به دریافت حداکثر (۱۸۵) قطعه سکه اقدام کرده، مشمول مالیات مقطوع موضوع این دستور العمل هستند.

مهلت پرداخت مالیات موضوع این دستورالعمل حداکثر تا پایان مردادماه سال ۱۳۹۹ اعلام شده بود.

علاوه بر این، طبق دستورالعمل رئیس سازمان مالیاتی میزان مالیات مقطوع قابل پرداخت اشخاص حقیقی دریافت کننده سکه براساس تعداد سکه تحویلی طی سال ۱۳۹۸ بدین شرح است؛

۱- تا ۱۰ سکه مشمول مالیات نمی شود.

2- نسبت به مازاد ۱۰ سکه تا ۳۰ که به ازای هر قطعه سکه معادل ۲۰۰ هزار تومان مالیات مقطوع

3- نسبت به مازاد ۳۰ سکه تا ۵۰ عدد سکه به ازای هر قطعه سکه به میزان ۵۲۰ هزار تومان مالیات مقطوع

4- نسبت به مازاد ۵۰ قطعه سکه تا ۱۸۵ عدد سکه به ازای هر قطعه سکه ۶۵۰ هزار تومان مالیات مقطوع

همچنین، در خصوص اشخاصی که امکان پرداخت مالیات مقطوع موضوع این دستورالعمل را به صورت کامل تا پایان مردادماه سال ۱۳۹۹ ندارند، مالیات مقطوع تعیین شده حداکثر چهار ماه به صورت مساوی تقسیط می‌شود.

طبق این گزارش، اشخاصی که در سال ۱۳۹۸ نسبت به دریافت بیش از (۱۸۵) قطعه سکه از بانک مرکزی اقدام کرده بودند و همچنین صاحبان مشاغلی که حسب سوابق پرونده با مجوز صادره از سوی مراجع ذیربط به شغل مرتبط با خرید و فروش سکه اشتغال داشته اند؛ مشمول این دستورالعمل نبوده و مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات متعلق در موعد مقرر پایان مردادماه ۱۳۹۹ هستند.

همان گونه که ملاحظه می‌شود کسانی که در سال ۱۳۹۸ بیش از ده سکه از بانک مرکزی دریافت کرده اند هم مشمول مالیات می‌شوند.

سخن پایانی

در پایان اشاره به این نکته ضروری است که با توجه به شرایط پیش آمده برای اقتصاد کشور به دلیل اعمال تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا و نیاز مبرم دولت به تامین درآمد‌ها جهت پوشش هزینه‌های خود، بهتر است که مسئولین سازمان امور مالیاتی هر چه زودتر تکلیف این نوع مالیات‌ها را مشخص کنند و با افرادی که مشمول این نوع مالیات‌ها می‌باشند مماشات نکنند. عدم اجرای دقیق بخشنامه‌های مذکور می‌تواند راه تامین درآمد‌ها از محل‌هایی که حق دولت می‌باشد را ببندد و این باعث خواهد شد که دولت دست به دامن راهکار‌های دیگری از جمله استقراض از بانک مرکزی شود که این مساله می‌تواند موجبات تورم و متضرر شدن همه افراد جامعه از جمله دهک‌های پایین‌تر جامعه را فراهم کند. همچنین اجرای دقیق این بخشنامه‌ها می‌تواند نقش بسیار موثری در تنظیم قیمت‌ها در بازار‌ها داشته باشد و جلوی سفته بازی‌ها و انباشت زیاد ثروت در دست عده‌ای خاص را بگیرد.