محبوبه ولی
528 سال پیش وقتی کریستف کلمب به ساحل دومینیکن رسید، قطعا نه او و نه هیچ کس دیگری فکرش را هم نمی‌کرد که این جغرافیای کوچک جزیره‌ای، روزی تنها فروغ امید برای ایالات بزرگ متحده آمریکا در صحنه بین‌المللی باشد.
هرچند که جرت بلانک، هماهنگ‌کننده پیشین وزارت خارجه آمریکا و ناظر اجرای برجام در دوره اوباما دیروز به طعنه در توئیتر خود خطاب به پمپئو نوشت: «شما یک رأی در شورای امنیت کسب کردید و فقط خدا می‌داند که شما چه به جمهوری دومینیکن گفته‌اید تا آن یک رأی را کسب کنید.»
او ادامه داده است: «شما فرصت محدود کردن فهرست تامین‌کنندگان تسلیحات به ایران را به طور کامل از دست دادید. شما خود عین شکست هستید. پاسخگویی در راه است.»
احتمالا خود دومینیکن هم دیروز فکرش را نمی‌کرد در حال همراهی ابرقدرتی باشد که پس از اعلام نتایج رأی‌گیری چنان مایوسانه به انزوا بیافتد.
البته در تمام ماه‌های گذشته که ترامپ و پمپئو و آقای هوک که اکنون دیگر مستعفی است با قطعیت برنامه‌های خود برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را دنبال می‌کردند، اکثریت قریب به اتفاق دیپلمات‌ها تصریح می‌کردند که تلاش آنها به دیوار سختی برخواهد خورد و خواهد شکست.
اما آنچه که دیروز شگفتی رسانه‌ها و ناظران جلسه شورای امنیت را در پی داشت، نه صرفا رد شدن قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، بلکه شکل مفتضحانه آن بود.
شورای امنیت را «سرزمین عجایب» بنامیم
تحلیلگران در تمام ماه‌ها و هفته‌های گذشته به صراحت اعلام می‌کردند که چین و روسیه قطعنامه آمریکا را وتو خواهند کرد، اما فضاحت شکست آمریکا در پیشبرد این قطعنامه چنان بود که حتی نیازی به وتوی چین و روسیه هم نشد!
روال تصویب قطعنامه‌ها در شورای امنیت چنین است که یک پیش‌نویس باید حداقل 9 رأی مثبت جلب کند و رأی مثبت هر پنج عضو دائم شورای امنیت یعنی آمریکا، روسیه، چین، فرانسه و بریتانیا نیز جزء این 9 رأی باشد؛ در این صورت قطعنامه تصویب می‌شود.
دیروز اما از 15 عضو دائم و غیردائم شورای امنیت، دو کشور به پیش‌نویس پیشنهادی دولت ترامپ رأی منفی و 11 کشور بلژیک، استونی، آلمان، اندونزی، نیجر، سنت وینسنت، آفریقای جنوبی، تونس، ویتنام، فرانسه و انگلیس رأی ممتنع دادند.
این تنها خود آمریکا به همراه دومینیکن بود که به پیش‌نویس قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران دو رأی مثبت دادند.
این نتیجه چنان شگفت‌انگیز بود که «ریچارد گووان»، مدیر سازمان ملل متحد در گروه بین‌المللی بحران درباره آن گفت: «این خیلی شرم‌آور است که آنها به این شیوه شکست خورده‌اند. صادقانه بگویم به زودی با وضعیتی روبرو می‌شویم که در آن شورای امنیت را «سرزمین عجایب» بنامیم؛ وضعیتی که در آن آمریکا اصرار به بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران دارد و سایر کشورهای عضو امتناع می‌ورزند.»
تب بالای شگفتی در رسانه‌ها
تب این شگفتی به رسانه‌ها هم رسید و پاسخ سرد شورای امنیت به خواست آمریکا بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهان پیدا کرد. خبرگزاری بلومبرگ با تیتر «زخم شکست آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران» به موضوع پرداخت و نوشت: «تلاش‌های آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران اواخر روز گذشته اکثریت قاطع آرا رد شد و صحنه را برای یک «بحران سیاسی» برای آمریکا طوری چیدمان کرد که اکنون دولت ترامپ بین دوست و دشمن گرفتار آمده است.»
رسانه آمریکایی فاکس‌نیوز نوشت: «میزان حداکثری مخالفت با قطعنامه پیشنهادی آمریکا در جلسه روز گذشته شورای امنیت سازمان ملل به حدی بود که روسیه و چین در مخالفت با این قطعنامه ضد ایرانی، لزومی در استفاده از حق وتوی خود ندیدند.»
گاردین هم مفصل به موضوع پرداخت و نوشت: «شکست روز جمعه واشنگتن، حاکی از انزوای ایالات متحده در صحنه جهانی است. کشورهای استونی و تونس در برابر فشار ۱۱ ساعته ایالات متحده برای حمایت از پیش‌نویس تجدیدنظر شده، ایستادند و این امر باعث کاهش فشار آمریکا در سازمان ملل شد.»
الجزیره هم نوشت: «شکست قطعنامه آمریکا در شورای امنیت تعجب‌آور نبود، اما جای تعجب است که آمریکا به طور حقارت‌باری شکست خورد.»
آمریکا صریحا اعلام کرده راه بعدی که پیش خواهد گرفت، فعال کردن مکانیسم ماشه است. شکست دیروز آن در شورای امنیت اما این احتمال که ایالات متحده در فعال کردن ماشه هم شکست خواهد خورد را تقویت کرده است
این رسانه در خصوص رأی ممتنع اروپایی‌ها، اذعان کرد: «گرچه کشورهای اروپایی در ابتدای روز در خصوص ورود سلاح‌های متعارف به ایران تاحدودی ابراز نارضایتی کردند اما در پایان روز تصریح کردند که مهم‌ترین نگرانی آنها سلاح هسته‌ای است.»
نیویورک تایمز هم شکست دیپلماتیک ترامپ را باعث عمیق‌تر شدن انزوای سیاست‌های آمریکا در برخورد با ایران دانست.
رأی اروپایی‌ها باعث «یأس» بود
انزوای آمریکا دور میز شورای امنیت در خود آمریکا نیز مایه شگفتی و البته بی‌اعتمادی بیشتر به سیاست‌های دولت دونالد ترامپ شد. «جَریت بلانک»، عضو ارشد اندیشکده «کارنگی» گفت: «شکست آمریکا نشان می‌دهد که ترامپ و تیم وی نه تنها در زمینه نزدیک شدن به ایران بد عمل می‌کنند، بلکه در تاکتیک‌های روزمره دیپلماسی نیز عملکرد بدی دارند.»
او ادامه داد: «باورنکردنی است که آمریکا نتوانست برای قطعنامه بیش از یک رأی به دست آورد.»
رابرت اوبراین، مشاور امنیت کاخ سفید نیز به صراحت گفت که «ما باختیم.» او که روز جمعه با شبکه خبری فاکس‌نیوز مصاحبه می‌کرد، ادامه داد: «رأی اروپایی‌های شورای امنیت تعجب‌آور نبود بلکه باعث یأس بود.»
پمپئو و دلداری به دوستان منطقه‌ای
و اما مایک پمپئو که لیدر سیاست فشار حداکثری در کاخ سفید است، نوک پیکان را به سوی اعضای شورای امنیت گرفت و انتقاد کرد که این شورا قطعنامه معقولی را برای تمدید تحریم تسلیحاتی ۱۳ ساله ایران رد کرد و نتوانست مجموعه مأموریت‌های اساسی خود را محقق کند.
در حالی که همه از ناکامی آمریکا سخن می‌گفتند، او ادامه داد: «ناکامی شورای امنیت در اقدام قاطعانه برای دفاع از صلح و امنیت بین‌المللی غیرقابل‌توجیه است.»
مدیر سازمان ملل متحد در گروه بین‌المللی بحران: صادقانه بگویم به زودی با وضعیتی روبرو می‌شویم که در آن شورای امنیت را «سرزمین عجایب» بنامیم؛ وضعیتی که در آن آمریکا اصرار به بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران دارد و سایر کشورهای عضو امتناع می‌ورزند
پمپئو به حمایت کشورهای عربی و اسرائیل از تمدید تحریم تسلیحاتی ایران هم اشاره کرد و افزود: «شورای امنیت درخواست‌های صریح برای تمدید تحریم تسلیحاتی از جانب بسیاری از کشورهای خاورمیانه را که در معرض خشونت‌های ایران قرار دارند، رد کرد.»
او البته به دوستان خود در منطقه هم امید داد که ایالات متحده هرگز دوستانش در منطقه را رها نخواهد کرد. پمپئو تأکید کرد، کشورش به کار خود ادامه خواهد داد تا اطمینان حاصل شود ایران، آزادی خرید و فروش تسلیحات را نداشته باشد.
روزهای سخت دونالد
اما راه بعدی او برای ممانعت از آزادی خرید و فروش تسلیحات برای ایران چیست؟ آمریکا صریحا اعلام کرده راه بعدی که پیش خواهد گرفت، فعال کردن مکانیسم ماشه است؛ در حالی که سایر اعضای برجام معتقدند که این کشور با توجه به خروجش از توافق هسته‌ای، دیگر حق استفاده از مکانیسم‌های پیش‌بینی شده در توافق را ندارد.
شکست دیروز آمریکا در شورای امنیت این احتمال که ایالات متحده در فعال کردن ماشه هم شکست خواهد خورد را تقویت می‌کند. از سوی دیگر ترامپ زمان چندانی برای پیاده کردن این برنامه‌ها ندارد.
تحریم تسلیحاتی ایران مهرماه به پایان می‌رسد و شکست دیروز، کابوس پایان این تحریم را برای آمریکا تلخ‌تر کرد. از سوی دیگر روسیه و چین نیز در تدارک داد و ستد تسلیحاتی با ایران هستند. این در حالی است که حدود یک ماه بعد، یعنی در آبان نیز انتخابات ریاست جمهوری آمریکاست و تحلیلگران معتقدند که شکست‌های آمریکا برای حل مسئله ایران، مدام از شانس او برای پیروزی می‌کاهد. از این رو می‌توان گفت که سه ماه آینده، ماه‌های سرنوشت‌سازی برای ایران و دونالد ترامپ است.
نظر شما