شناسهٔ خبر: 41856872 - سرویس سیاسی
نسخه قابل چاپ منبع: روزنامه مردم‌سالاری | لینک خبر

تعویض نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در وقت اضافه

«هوک» رفت ، «‌آبرامز» آمد

صاحب‌خبر -

کمتر از ١٠٠ روز مانده به انتخابات سوم نوامبر ریاست جمهوری آمریکا و در حالیکه کاخ سفید خواهان به رای گذاشتن پیش نویس قطعنامه خود در شورای امنیت سازمان ملل طی روزهای آتی برای تمدید تحریمهای تسلیحاتی علیه ایران است، روزنامه نیویورک تایمز گزارش داد «برایان هوک» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران قصد دارد از سمت خود کناره گیری کند. 
 مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا با تایید گزارش نیویورک تایمز گفت هوک به احتمال زیاد قبل از نوامبر سال جاری (٢٠٢٠) از پست خود کناره‌ گیری می‌کند. 
پمپئو در بیانیه‌ای اعلام کرد: هوک تصمیم گرفته از نقش خود به عنوان نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و دستیار ارشد وزیر خارجه جدا شود. او انتخاب من برای ایران در بیش از دو سال بود و دستاورد تاریخی در مقابله با ایران کسب و با موفقیت با ایرانی‌ها درباره آزادی مایکل وایت و ژیو وانگ از زندان مذاکره کرد! 
پمپئو همچنین تصریح کرد: پس از پایان دوره هوک، الیوت آبرامز علاوه بر مسئولیت‌های خود به عنوان نماینده ویژه درونزوئلا، سمت نماینده ویژه برای ایران را نیز به عهده خواهد گرفت.  
تغییر مهره‌های بازی و جایگزینی یک تندرو ضد ایرانی با تندوریی دیگر، نشان از ناکامی طرح‌هایی دارد که کاخ سفید برای در مسیر اجرای آن‌ها هزینه‌های بسیاری متحمل شد اما شواهد نشان می دهد که فارغ از اینکه چه کسی کارگزار تحریم باشد، کارزار فشار حداکثری علیه مردم ایران سیاستی شکست خورده است.
بن بست در پشت پرده 
برایان هوک از آگوست سال ۲۰۱۸ به عنوان نماینده ویژه امریکا در امور ایران منصوب شد و پیش از آن، مدیر برنامه ریزی سیاست وزارت خارجه آمریکا بود. او که به جایگاهش به عنوان یک سکوی پرش نگاه می‌کرد، در ماههای اخیر تقلای بسیاری برای سودمند نشان دادن سیاست فشار حداکثری انجام داد؛  اما مهمترین انتقاد دموکراتها از او این بود که فاقد هرگونه استراتژی در قبال ایران و صرفا متکی به تاکتیکهای بی‌نتیجه همیشگی بوده است.  
استعفای پر ابهام هوک در آستانه تلاش واشنگتن برای تمدید تحریمهای تسلیحاتی نشان داد یک جای کار در پشت پرده کاخ سفید به بن‌بست رسیده است. 
نیویورک‌ تایمز در گزارش خود کناره ‌گیری هوک ۵۲ ساله را به منزله پایان یافتن فرصت دیپلماسی با ایران دانسته؛  فرصت دیپلماسی‌ای که سوزان دیماگیو کارشناس ارشد موسسه کارنگی می‌گوید: از مدت‌ها پیش با انتصاب هوک از بین رفته بود.  
نیویورک ‌تایمز می‌نویسد برای برخی منتقدان هوک در اروپا و آمریکا،  او فردی است که از سیاست ضربه زدن به اقتصاد ایران برای مجبور کردن این کشور به مذاکره و رسیدن به توافقی جدید حمایت می‌کند. 
یک مقام پیشین دولت آمریکا نیز در باره این استعفا به واشنگتن پست گفت: از برایان هوک خواسته شد استعفا دهد تا به عنوان مقصر سیاست شکست خورده آمریکا در قبال ایران شناخته شود. 
به گفته این مقام پیشین آمریکا که نامش بیان نشده، ایران از محدودیت‌های غنی سازی، ذخیره‌سازی و ایجاد سیستم تحویل، عبور کرده و با توجه به تمام داده‌ها،  این شرایط بدتر از زمانی است که برجام شکل گرفت و آن‌ها (ایرانی‌ها)  اقدامات بد خود را به میزان قابل توجهی افزایش داده‌اند.  اگر شما فکر می‌کنید که این راهبرد موفقیت آمیز بود،  پس چرا نماینده ویژه خود را اخراج می‌کنید؟ 
به نوشته واشنگتن پست، اگرچه ایران از زمان خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، برخی از تعهدات خود را در مورد غنی‌سازیاورانیوم نقض کرده اما هنوز هم متعهد به نظارت گسترده بین‌المللی  (بر فعالیت‌های هسته‌ای)  است.  
روزنامه گاردین نیز دراین باره می‌گوید: هوک در روزهای آخر تاکید می‌کرد سیاست فشار حداکثری و کمپین علیه ایرانبسیار موفقیت آمیز بوده اما ظاهرا ترامپ از اینکه وی نتوانسته ایران را پای میز مذاکره بنشاند،  چندان راضی نبوده است. 
هفته آینده طرح تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت در حالی مطرح می‌شود که هوک نتوانسته موافقت همه کشورها را برای این کار به سوی آمریکا جلب کند.  
ترامپ هم دوست دارد فشار بر ایران بیشتر شود و هم با ایران مذاکره کند و آبرامز گزینه بهتری از هوک برای ترامپ و نومحافظه کاران اطراف ترامپ است.  
او شامگاه جمعه در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره گزارش اخیر جامعه اطلاعاتی آمریکا که مدعی شده بود چین و روسیه به دنبال دخالت در انتخابات آمریکا هستند، نیز ادعا کرد اگر در انتخابات پیروز شود،  بسیار سریع با ایران به توافق خواهد رسید. 
بازمانده سرگردان بولتون 
از زمانی که ترامپ در توئیت خود نوشت: «شب گذشته به جان بولتون خبر دادم که دیگر به خدمات او در کاخ سفید نیازی نیست. من و سایرین در دولت با پیشنهادات او قویاً مخالف بودیم و از همین رو از او خواستم که استعفا دهد»، برایان هوک به جمع کردن چمدان‌هایش از کاخ سفید فکر می کرد.
درست است که او خود، یکی از گزینه‌های جدی جانشینی جان بولتون بود، اما هر چه باشد، هوک پیش از پیوستن به دولت ترامپ، شبکه ای از کهنه کاران جمهوریخواه حوزه سیاست خارجی را دستچین و گروهی تحت عنوان «ابتکار جان هی» راه اندازی کرد که بنا به گفته خود، به دنبال مقابله با «تفکرات انزواجویانه در دو حزب بزرگ سیاسی» آمریکا بودند و اعضای این گروه، به تمام کاندیداهای جمهوریخواه کمک و مشاوره ارائه دادند به جز دو نفر: «رند پال و دونالد ترامپ».
وبسایت دست راستی «دیلی‌وایر» نیز او را از مخالفان انتخاب دونالد ترامپ به ریاست‌جمهوری دانسته است.
درست است که برایان هوک در زمان ریاست «رکس تیلرسون» به وزارت خارجه ملحق شد و عده ای هوک را دنباله رو و شاگرد تیلرسون، وزیر خارجه برکنار شده ترامپ می دانند، اما هر چه باشد او مشاور جان بولتون است (زمانی که بولتون سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد بود). اگر تیلرسون، هوک را با وزارت خارجه آمریکا آشنا کرده باشد، پای هوک به اعتبار جان بولتون به کاخ سفید باز شد و هوک بعد از بولتون در کاخ سفید بیشتر به کودک بدون قیّم و یتیمی سرگردان در اتاق‌های متعدد کاخ سفید و به جای «باز»، به کبوتری ناهمخوان میان گروه موسوم به «شاهین‌های ضد ایران» شبیه بود.
واکنش ایران به کناره گیری هوک
با توجه به اینکه برایان هوک مسوول مستقیم فشارها و تهدیدها علیه ایران با نام گروه اقدام بود، بیشترین انتظارات از واکنش‌ها از سوی مقامات ایران بود. «علیرضا میریوسفی» سخنگوی نمایندگی ایران در سازمان ملل از نخستین مسوولان جمهوری اسلامی بود که به این کناره گیری واکنش نشان داد و گفت: «استعفای هوک به ما ارتباطی نداشته و رویدادی تعیین‌کننده محسوب نمی‌شود. کمپین فشار به اصطلاح حداکثری که دولت آمریکا به راه انداخته بود، شکست خورده است. ایران به زانو درنیامده و هرکس که مسوول اعمال این سیاست مردود باشد نیز ایران را به زانو در نخواهد آورد.»
«علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی در پیامی توییتری نوشت: «برایان» هم مثل «جان» ناکام از کاخ سفید رفت. شاید «مایک» هم قبل از رفتن «دونالد» مجبور شود چمدان‌هایش را ببندد.»
«محمد کشاورز زاده» سفیر جمهوری اسلامی ایران در چین در واکنش به استعفای «برایان هوک» مسوول گروه اقدام علیه ایران در وزارت خارجه آمریکا اظهار کرد: «فکر نمی کردم برایان هوک هم به مانند بازرس عقده ای داستان بینوایان به این زودی خودکشی سیاسی کند.»
«سید عباس موسوی» سخنگوی وزارت امورخارجه در صفحه خود توییتر خود نوشت: «تفاوتی بین جان بولتون، برایان هوک یا الیوت آبرامز نیست؛ وقتی سیاست آمریکا در قبال ایران مطرح است؛ مقامات آمریکایی لقمه بزرگتر از دهان خود برداشته‌اند.»
«ابوالفضل عمویی» سخنگوی «کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی» مجلس هم در یادداشتی تاکید کرد: برایان هوک پس از «رفتارهای غلط دیپلماتیک» و بدون هیچ دستاوردی رفت. آبرامز هم دستاوردی نخواهد داشت.»
«سید عطاالله مهاجرانی» وزیر ارشاد دولت اصلاحات، در پیامی توییتری به موضوع استعفای نماینده ویژه آمریکا در امور ایران پرداخت و نوشت: «برایان هوک برکنار شد. ظاهرا چاهی که برای ترامپ و پمپئو می کند به آب نرسید.  حالا وقت آن است که کتابی در باره ایران بنویسد و مثل بولتون به جیب بزند. بگوید چرا نتوانست ایران را به مذاکره وادار کند و ناکام از سیاست رفت.»
 اظهارات مسوولان ایرانی درباره تغییر مهره‌های کارزار تحریمی، نشان می دهد که بیشتر آن‌ها شکست سیاست‌های آمریکا را علت تغییرات در کاخ سفید می دانند و از سوی دیگر با توجه به دکترین تعریف شده آمریکا علیه ایران چنین تعویض‌هایی را بی اثر در شرایط روابط بین دو کشور ارزیابی می کنند.
هوک ارزشمند بود؟
هماهنگونه که اشاره شد پمپئو در تایید خبر استعفای هوک او را ارزشمند معرفی کرده است، هوک هم بارها و بارها در اعلام نظرات خود از پیشرفت چشمگیر در کارزار فشار حداکثری علیه ایران سخن می گفت و با این توصیفات سوال اینجاست که چرا فرد موفق و ارزشمندی مانند هوک باید کنار گذاشته شود؟ شاید پاسخ این پرسش را بتوان در واقعیات و نه هیاهوی رسانه ای آمریکا جستجو کرد. خروج آمریکا از توافق هسته ای با ایران، گرچه در ظاهر ترامپ و رژیم صهیونیستی را پیروز میدان نشان داد اما در واقعیت جهانی به وجهه واشنگتن آسیب وارد کرد. پس از آن ترامپ و مشاورش جان بولتون در نشست و برخاست‌های مختلفی سخن از تحریم‌های شدید به منظور نابودی بنیادهای جامعه ایران و در پی آن نظام سخن گفتند، برای رسیدن به این هدف هم تمام امکانات اقتصادی، دیپلماتیک و رسانه ای خود را بسیج کردند.
اکنون و پس از گذشت سه سال این میزان انرژی و دلار صرف شده باید به بار می نشست و جامعه جهانی برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران و زیر فشار قرار دادن تهران برای محدودیت بیشتر با آمریکا همصدایی می کرد. این رویا در حال تبدیل شدن به کابوس است و به نظر می رسد یکی از  دلایل برکناری هوک هم درک این نکته از سوی آمریکاست که جامعه جهانی در نهایت با دولت ترامپ همراهی نخواهد کرد. اقتصاد ایران به ویژه در شرایط کرونا با وجود آنکه با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کند اما از هم پاشیدگی وعده داده شده آمریکا هم روی نداده است.
دیپلمات بدنام آمریکایی کیست؟  
با انتصاب آبرامز به جای هوک،  پرسشی که مطرح شده این است که این تغییر قبل از انتخابات سوم نوامبر ریاست جمهوری آمریکا، یا صرفا نشانه عدم موفقیت سیاست فشار حداکثری یا همان دیپلماسی زور است یا هماهنگی بیشتربا اسرائیل برای بکارگیری تاکتیک‌های جدید در فشار بر ایران تا قبل از انتخابات.  
برای پاسخ به این پرسش مرور سوابق آبرامز ضروری است تا بدانیم نماینده جدید آمریکا در امور ایران کیست.  
آبرامز دیپلمات کهنه‌ کار و نومحافظه کار تندرویی که جایگزین هوک شده، متولد ژانویه سال ۱۹۴۸ است که اکنون بعنوان نماینده ویژه آمریکا در امور ونزوئلا فعالیت می‌کند. 
آبرامز ۷۲ ساله در دوره‌های بوش و ریگان در سیاست خارجی آمریکا نقش داشت و در ماجرای  «ایران کنترا»  در زمان ریاست‌ جمهوری ریگان به اتهام پنهان کردن اطلاعات از کنگره مجبور به پاسخگویی در مقابل نمایندگان شد اما توسط «جورج دبلیو بوش»  مورد عفو قرار گرفت. 
در دوران ریاست‌جمهوری جورج بوش که زمان حیات پردامنه نومحافظه کاران آمریکا بود،  نام آبرامز جزو چهار نامی بود که در حمایت از اسراییل و دفاع از راهبرد جنگ پیش‌دستانه علیه عراق و تغییر رژیم در ایران به چشم می‌خورد که درنوشتن و عملیاتی‌سازی پروژه «قرن جدید آمریکایی» در میانه دهه ٩٠ با یکدیگر همکار بودند. 
آبرامز که با آریل کاهانا دیپلمات اسراییلی روابط ویژه دارد،  عضو شورای یادبود هولوکاست در آمریکاست که در بهبودروابط اسرائیل با آمریکا در دوره بوش نقش مهمی داشت.  او پس از ریچارد پرل معروف به شاهزاده تاریکی،  پل ولفوویتز و جان بولتون چهارمین فردی بود که در دوران بوش مطرح و در شورای امنیت ملی مشغول به کار بود.  
این سیاستمدار بدنام آمریکایی به دلیل حمایتش از مداخله آمریکا در امور داخلی نیکاراگوئه و السالوادر همواره بحث برانگیز بوده بطوری که در اوایل سال ۱۹۸۲ میلادی  زمانی که گزارشی از قتل عام ٧٠ هزار غیرنظامی بدست ارتش السالوادور در رسانه‌های امریکایی منتشر شد، در گزارشی به کمیته سنا نوشت این گزارش‌ها معتبر نیستند و حادثه‌ای بوده که در آن چریک‌ها کشته شدند. او حامی دیکتاتور گواتمالا بوده که به دلیل کشتن ۲۰۰هزار نفر در جنگ داخلی محکوم به نسل کشی شد.  
‌آبرامز همچنین مخالف نامزدی ترامپ بود و همین مخالفت،  سبب شد شانس انتخاب به عنوان قائم مقام وزارت خارجه درزمان تیلرسون را از دست بدهد.  
توصیف توماس جونو استاد دانشگاه و نویسنده کتاب  «فرصت بر باد رفته: رئالیسم نوکلاسیک و سیاست خارجی ایران»  از آبرامز، توصیفی صریح دارد و می‌گوید او نسبت به هرکسی دیگر،  نزدیک‌ترین ارتباط را با شکست‌های سیاست خارجی آمریکا دارد.  مداخله‌گری‌های بی‌پروایانه، دروغ گفتن به کنگره،  منفصل کردن متحدان،  درس نگرفتن از اشتباهاتگذشته و حماقت‌های بیشتری در سیاست آمریکا نسبت به ایران انتظار می‌رود. 
آبرامز که پست مدیر ارشد در شورای امنیت‌ملی آمریکا در امور خاورمیانه و آفریقای شمالی را در دوران جورج بوش به عهده داشت،  طی دوسال اخیر نماینده دولت ترامپ برای بررسی روندهای مربوط به تحولات در ونزوئلا را عهده‌دار بوده که ناکامی او در برکناری دولت مادورو موجب شد دولت ترامپ به ناچار دست از گزینه تغییر رژیم ونزوئلا بردارد. 
به نوشته آبزرور،  آبرامز در سال ۲۰۰۲ میلادی در تلاش برای برنامه‌ریزی کودتا علیه هوگو چاوز رییس‌جمهوری چپگرای ونزوئلا نقش داشته است.  
او در انتخابات ریاست‌جمهوری سال۹۶ ایران نیز از احتمال پیروزی رقبای روحانی استقبال کرده بود و حالا قرار است مدیر گروه اقدام علیه ایران در وزارت خارجه آمریکا باشد.  
 اندیشکده آمریکایی «مرکز امنیت آمریکای نوین»در گزارش جدید خود بیان کرده است فاصله میان انتخابات سوم نوامبر٢٠٢٠ آمریکا تا انتخابات ریاست جمهوری ١٤٠٠ ایران بهترین زمان برای توافق به منظور کاهش بحران میان تهران - واشنگتن بر اساس استراتژی « رعایت در برابر رعایت» برای بازگشت دوکشور به برجام ‬ و « آرامش در برابر آرامش» برای دوری از آسیب علیه یکدیگر است.  ‬
کمتر از صد روز تا انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا مانده و مهم‌ترین پرونده روی میز آبرامز تلاش برای ممانعت از رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران طبق مفاد برجام است؛  همان هدفی که هوک هم در پی آن بود.  
با توجه به پیشینه این دیپلمات آمریکایی باید دید،  چه تاکتیک‌هایی را در «فرصت کاهش بحران»برای رسیدن به اهدف دولت ترامپ بکار می‌گیرد. آیا تاکتیک‌هایش در فاصله دو انتخابات آمریکا و ایران بر شدت تنش‌ها می‌افزاید و تارنمای گفت و گوها را که پس از ترور سردار سلیمانی تیره شده،  تیره‌تر می‌کند و ناکام از صحنه 
خارج می‌شود؟  
 

نظر شما