این امر باعث نگرانی از افزایش ابتلا به کرونا و شاید هم موج دوم و بزرگتر این بیماری شده است. با این حال پیش‌بینی روند این بیماری در زمستان پیچیده و نامعلوم است؛ هم دلایلی هست برای نگرانی هم دلایلی برای اطمینان خاطر.

اینکه کرونا در زمستان نیمکره شمالی چه خواهد کرد فقط به خود این ویروس مربوط نیست، روند بیماری‌های زمستانی دیگر، رفتار ما و موفقیت یا شکست سیاست‌های دولت‌ها، وخامت اوضاع را تعیین می‌کنند. آیا همان‌طور که بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس ادعا کرده تا کریسمس (پنجم دی) همه چیز عادی می‌شود یا زمستان سختی در پیش است؟

آیا شیوع کرونا در زمستان بیشتر می‌شود؟

بنابر تازه‌ترین گزارش شبکه خبری بی‌بی‌سی، پاسخ به این سوال هنوز مشخص نیست ولی پاسخ علمی به سمت جواب مثبت متمایل است که تا حد زیادی بر اساس دانش ما درباره ویروس‌های دیگر است. چهار نوع ویروس کرونای دیگر هم وجود دارند که باعث علائم سرماخوردگی می‌شوند و همه آنها در زمستان آسان‌تر سرایت می‌کنند. همچنین آنفلوآنزا، ویروس سرماخوردگی (راینو ویروس) و ویروس سین‌سیشیال تنفسی (RSV) همه رفتارهایی مشابه دارند.

بزرگترین خطر این است که افراد به محافظت از خود کم‌توجهی کننددکتر "ریچل لو" از دانشکده بهداشت و طب گرمسیری لندن به بی‌بی‌سی گفت: شاید کرونا هم ویروسی فصلی باشد، مثل ویروس‌های دیگری که در زمستان به اوج شیوع می‌رسند. با این حال سازوکارهایی که باعث شیوع فصلی می‌شوند خیلی کم شناخته‌ شده‌اند و معلوم نیست محصول شرایط آب و هوایی هستند یا رفتار انسان‌ها.

بیرون بدن، تمام ویروس‌ها وقتی هوا سرد است، بهتر زنده می‌مانند. گروه مشاوران علمی بریتانیا برای موارد اضطراری (سیج) می‌گوید: برای ویروس کرونا، چهار درجه سانتی‌گراد بالای صفر دمای خاص و مطلوب است. در زمستان نور آفتاب و پرتو فرابنفش آن که باعث غیرفعال شدن این ویروس می‌شود، کم است. وقتی هوا خوب نیست، مردم در خانه می‌مانند و مهمانی در باغ یا بساط کباب در حیاط جذاب نیست. پنجره ها بسته‌اند و هوا در فضای‌های سرپوشیده چندان جریان ندارد. همه اینها می‌تواند به شیوع ویروس کرونا کمک کنند.

به تخمین آکادمی علوم پزشکی در بدترین حالت، شیوع کرونا در زمستان در انگلیس، جان۲۵۱ هزار نفر را خواهد گرفت. چنین تخمینی یعنی، عدد "آر" به ۱.۷ می‌رسد. عدد آر عددی که نشان می‌دهد هر فرد آلوده چند نفر دیگر را آلوده می‌کند. قبل از شروع محدودیت و تعطیلی‌ها، این عدد در بریتانیا سه بود و در حال حاضر کمتر از یک است. اندک افزایشی در عدد آر باعث افزایش قابل توجه موارد ابتلا می‌شود.

پرفسور "وندی بارکلی" از کالج امپریال لندن نیز گفته است: نگرانی مردم معقول و منطقی است. احتمال زیادی هست که موج دوم اتفاق بیفتد، واضح است که ما هنوز به ایمنی گله‌ای نرسیده‌ایم و معمولا زمستان انتظار می‌رود ویروس در ایجاد موج دوم موفق باشد. در حال حاضر نادانسته‌های ما بسیار زیادند اما من فکر می‌کنم که شرایط می‌تواند بد باشد، بله.

تخمین زده می‌شود که حدود پنج درصد مردم در بریتانیا به ویروس کرونا آلوده شده باشند. این یعنی ۹۵ درصد دیگر هیچ مصونیتی ندارند. تجربه آمریکا نشان داد اگر مهار ویروس از دست برود، موارد ابتلا افزایش خواهند یافت.

آیا ویروس‌های دیگر مانند آنفلوآنزا می‌توانند مشکل ایجاد کنند؟

مسئله نگران‌کننده این است که شیوع آنفلوآنزا و موج دوم کرونا با هم اتفاق بیفتد. اما الان هیچ چیز عادی نیست و مشخص نیست قواعد عادی تا چه حد صدق می‌کنند. تغییر عمیق در روال جامعه و رفتار ما برای جلوگیری از انتقال ویروس کرونا، مانند بیشتر شستن دست، پوشاندن صورت، رعایت فاصله اجتماعی و دورکاری، بر انتقال ویروس‌های دیگر هم تاثیر گذاشته است.

در هنگ‌کنگ به نظر می‌رسد محدودیت و تعطیلی‌ها شیوع فصلی آنفلوآنزا را متوقف کرده و در استرالیا هم که در حال حاضر زمستان است، فصل آنفلوآنزا نرسیده یا نامعمول به تاخیر افتاده است. در کشورهای نیمکره جنوبی از جمله شیلی و آفریقای جنوبی هم، آنفلوآنزا و عفونت‌های زمستانی تصویری مشابه نشان می‌دهند، با این حال این فرض که در نیمکره شمالی هم همین اتفاق بیفتد خطرناک است. محدودیت و تعطیلی‌ها از جمله بستن مدرسه‌ها و محدود کردن پروازها در طول فصل آنفلوآنزا می‌تواند تاثیر داشته باشند هر چند در بعضی کشورهای نیمکره شمالی این محدودیت و تعطیلی‌ها رو به کاهش است.

پرفسور برکلی می‌گوید: ممکن است رعایت فاصله اجتماعی از میزان آنفلوآنزا کم کرده باشد که خیلی خوب است. ولی من فکر نمی‌کنم بتوانیم به این اکتفا کنیم.

اگرعفونت‌های زمستانی دیگر که مانند ویروس کرونا باعث سرفه و تب می‌شوند زیاد باشند، باعث می‌شود مردم بیشتری تست شوند.

در زمستان نور آفتاب و پرتو فرابنفش آن که باعث غیرفعال شدن این ویروس می‌شود، کم استپرفسور "جولین هیسکاکس" از دانشگاه لیورپول نیز می‌گوید: به نظرم باید برای موج دوم خودمان را آماده کنیم و در حفظ فاصله اجتماعی و پاکیزگی دست سهل انگاری نکنیم، در غیر این صورت این اتفاق حتما خواهد افتاد. به نظرم یکی از راه هایی که باید در نظر بگیریم، آزمایش‌های بسیار خوب برای تشخیص این سه یا چهار عفونت تنفسی است که علائم بالینی مشابه دارند. بعد اگر کسی از در وارد شد می‌توانیم بگوییم کرونا دارد یا آنفلوآنزا.

به همین دلیل است که انگلیس سعی می‌کند ظرفیت آزمایش‌های آنفلوآنزای خود را افزایش دهد و به ۵۰۰ هزار تست در روز برساند و عده بسیار زیادی را به این بیماری مصون کند.

دکتر لو می‌گوید: فکر می‌کنم افزایش ابتلای زمستانی چیزیست که حتما باید خود را برایش آماده کنیم. بزرگترین خطر این است که افراد به محافظت از خود کم‌توجهی کنند.

اگر ویروس‌ها هم‌زمان مبتلا کنند چه اتفاقی می‌افتد؟

یکی از بزرگترین سوال‌های علمی، چگونگی تعامل ویروس کرونای جدید، با نام رسمی سارس-کرونا-۲ با ویروس های دیگر در فصل سرماست. همه ویروس‌های تنفسی به یک جای خاص در بدن حمله می‌کنند، به سلول‌های بینی، گلو و ریه. این می تواند منجر به رقابت ویروس‌های مختلف با هم شود.

تحقیقات نشان می‌دهند یک عفونت ویروسی می‌تواند جلوی ابتلا به دیگری را بگیرد. به عنوان مثال، شیوع وسیع ویروس سرماخوردگی معمولی (راینوویروس) احتمالا همه‌گیری جهانی آنفلوآنزای خوکی سال ۲۰۰۹ را در بعضی کشورهای اروپایی به تعویق انداخت. یکی از توضیح‌ها این است که واکنش عمومی سیستم ایمنی به یک عفونت، مانع از ورود عفونت دیگر به بدن می‌شود.

دکتر "پابلو مورسیا" از مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه گلاسکو در این باره یادآور شد: یک عفونت ویروسی باعث فعال شدن سیستم ایمنی و التهابی می‌شود و این بدن را در برابر ویروس‌های دیگر به مدت متغیر محافظت می‌کند. اما همین تحقیقات نشان داده‌اند که بعضی ویروس‌ها با یکدیگر سازگاری خوبی دارند و هم‌زمان به گردش می‌افتند و اکنون سوال این است که کدام در مورد کرونا صدق می‌کند؟

دکتر مورسیا می‌گوید: یافته‌های ما نشان می‌دهند آنفلوآنزا بندرت در آمیزه‌های عفونی دیده می‌شود پس به نظرم شاهد تعداد زیادی ابتلای هم‌زمان کرونا و آنفلوآنزا نخواهیم بود.

موارد اندکی ثبت شده که فرد هم‌زمان به هر دو آلوده و مبتلا شده باشد و نتیجه آن هم بسیار وخیم‌تر ازابتلا به فقط یکی از این عفونت‌ها بوده است. با این حال، به گفته دکتر مورسیا به نظر می‌رسد انواع دیگر ویروس کرونا باعث عفونت هم‌زمان با ویروس سرماخوردگی معمولی، آدنوویروس و بعضی ویروس‌های شبه‌آنفلوآنزا می‌شوند.