گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس - رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در حالی روز جمعه سوم مرداد ماه امسال ایاصوفیه را به مسجد تغییر کاربری داد که با مخالفت‌های داخلی و خارجی بسیاری رو‌به‌رو بود. این مسجد پس از ۸۶ سال به‌ روی مسلمانان گشوده شد و مسلمانان در سرتاسر جهان واکنش‌های بسیاری به بازگشایی دوباره این مسجد نشان دادند و این اقدام را تحسین کردند. برخی رسانه‌ها نیز به طور زنده اقامه اولین نماز جمعه در آن را پوشش دادند. این در حالی بود که برخی کشور‌های غربی از جمله آمریکا با این اقدام مخالف بودند. به همین مناسبت، خبر‌گزاری فارس مصاحبه‌ای را با اسماعیل دربندی، کارشناس مسائل ترکیه ترتیب داده است که در ادامه خواهید خواند.

اسماعیل دربندی در ابتدای این مصاحبه درباره تاریخ بنای ایاصوفیه گفت، مسجد ایاصوفیه یکی از قدیمی‌ترین عبادتگاه‌های جهان است. این بنا در واقع در سال ۳۲۴ میلادی توسط امپراطور کنستانتینوس به عنوان کلیسا ساخته شد. شهر قسطنطنیه نیز نام خود را از این شاه رومی که از امپراتور روم‌ها بود برگرفته است. این کلیسای بزرگ، در واقع بزرگترین معبد عالم مسیحیت بود. بعد از آن بزرگترین عبادتگاه، «قدس» بود. لذا جهان مسیحیت، ارتدکس و کاتولیک از همه جای جهان در آنجا جمع می‌شدند و به عبادت می‌پرداخت. به این عمل حج می‌گفتند. آنها ایاصوفیه را زیارت و عبارت می‌کردند و حاجی می‌شدند و بعد به قدس می‌رفتند و در آنجا نیز حاجی می‌شدند. معبد مریم نیز وجود داشت که در سرزمین آناتولی واقع شده بود و هم‌اکنون نزدیک شهر ازمیر است. مسیحیان با زیارت این سه عبادتگاه حاجی کامل می‌شدند. بنابراین ایاصوفیه برای عالم مسیحیت به خصوص ارتدکس‌ها قبله بود و فوق‌العاده براشون اهمیت داشت.

وی درباره آسیب‌هایی که به ایاصوفیه طی سال‌های متمادی وارد شده گفت: این بنا چون مرکزی برای ارتدوکس‌ها بود به دفعات مکرر توسط کاتولیک‌ها، شوالیه‌ها و صلیبی‌ها مورد حمله قرار گرفت و حتی چند‌بار در سال‌های ۴۰۸ و ۴۱۵ و یا ۴۲۷ میلادی آتش گرفت و تخریب شد اما دوباره بازسازی شد.

دربندی همچنین درباره نحوه ساخت ایاصوفیه گفت، در ساختن این بنا، هزار استادکار و ده هزار کار‌گر داوطلب و روزمزد در پنج سال متوالی تمام شب و روز کار کردند. ایاصوفیه یکی از قوی‌ترین و محکم‌ترین ساختمان‌های جهان است و خشت به خشت آن را برای محکم کردن بنا با تخم‌مرغ آمیختند تا در زلزله و حمله از بین نرود.

این کارشناس مسائل ترکیه در ادامه با اشاره به تغییراتی که در کاربری ایاصوفیه در طول تاریخ صورت گرفته گفت، ایاصوفیه از سال ۵۰۰ تا ۱۴۵۳ میلادی، قبله‌گاه مسیحیت ارتدکس بود. امپراتور روم زمانی که به دو قسمت تقسیم شد و بین ارتدوکس‌ها و کاتولیک‌ها اختلاف به وجود آمد، امپراتوری روم شرقی و غربی به وجود آمد و قسطنطنیه به مرکز و پایتخت روم شرقی تبدیل شد؛ لذا روم غربی همیشه مخالف بود و به شرق حمله می‌کرد. از طرفی دیگر مغول‌ها نیز به مسلمانان ترک حمله می‌کردند. این مسلمانان که ایرانی‌ها به خصوص از شهر خراسان در میان آنان حضور داشتند با مذهب‌های شیعه و سنی با یکدیگر در سرزمین آناتولی زندگی می‌کردند و در برابر مسیحی‌ها و مغول‌ها متحد بودند و از خود در مقابل آنها دفاع می‌کردند.

وی در ادامه افزود، زمانی که امپراتوری بیزانس و قسطنطنیه توطئه‌های بسیاری علیه مسلمانان ترک صورت دادند، مسلمانان نیز چندین بار حمله کردند. آخرین حمله از سوی سلطان محمدخان در سال 1453 صورت گرفت و در نتیجه قسطنطنیه توسط وی فتح شد. سلطان محمد‌خان نام این شهر را به استانبول تغییر داد؛ استانبول یعنی جایی که اسلام یافت می‌شود. او بعد از فتح قسطنطنیه در ایاصوفیه نماز خواند و آن را به مسجد تبدیل کرد و در نامه‌ای نیز قید کرد که این بنا به مسجد تبدیل شده است. وی در این نامه افرادی که ایاصوفیه را به منظوری غیر از مسجد به کار ببرند نفرین کرد. 

دربندی در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به تبدیل شدن مسجد ایاصوفیه به موزه گفت: بعد از ۴۰۰ تا ۵۰۰ سال که این بنا توسط ترک‌های مسلمان به مسجد تبدیل شده بود، در سال ۱۹۳۴ آتاتورک آن را به موزه تبدیل کرد.

وی همچنین گفت، در آن زمان غربی‌ها آتاتورک را تحت فشار قرار دادند که ایاصوفیه را به کلیسا تبدیل کند اما وی به این کار تن نداد. آتاتورک برای تبدیل آن به مسجد نیز قدرت نداشت و همچنین نمی‌توانست به کلیسا بودن آن نیز رضایت دهد، بنابراین آن را به موزه تبدیل کرد.

دربندی بر اساس گفته‌هایی به این موضوع نیز اشاره کرد که مقامات سابق ترک وصیت می‌کردند که اگر کسی قدرت پیدا کرد ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کند.

این کارشناس مسائل ترکیه در ادامه این مصاحبه، درباره چگونگی محافظت از این عبادتگاه تاریخی گفت، مسجد ایاصوفیه تحت حفاظت یونسکو است و به همین دلیل هم بار‌ها بازسازی شده و قرار است چند ماه دیگه دوباره بازسازی شود زیرا ساختمان آن بسیار قدیمی است و خیلی از دیوار‌های آن فروریخته و باید ترمیم شود.

وی در ادامه گفت میان ترک‌ها حدیثی وجود دارد که می‌گوید خوش به حال فرماندهی که قسطنطنیه یا استانبول امروزی را فتح می‌کند. این حدیث در میان مسلمانان اهل سنت فوق‌العاده با اهمیت و غرور‌آمیز است و ترک‌ها از آن استفاده می‌کنند و می‌گویند خداوند این را لطف ارزانی داشته که اسلام به آنجا آورده شده است. هم اکنون که بعد از ۸۶ سال ایاصوفیه بعد از تبدیل شدن به موزه دوباره توسط اردوغان به مسجد تبدیل شده، باردیگر در میان ترک‌ها محبوبیت فوق‌العاده‌ای پیدا کرده است. این مسجد برای مسلمانان عرب، مالزی، اندونزی، قطر و جا‌های دیگر مهم و افتخارآمیز است و آنها هفته گذشته برای اقامه نماز جمعه به آنجا آمدند.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه هنگام تلاوت قرآن در زمان تغییر کاربری ایاصوفیه به مسجد

دربندی در ادامه درباره اقدام رئیس‌جمهور ترکیه برای باز‌گشایی مجدد این مسجد نیز گفت، اردوغان قبلاً خاطرنشان کرده بود که این مسجد در روز خاصی افتتاح می‌شود اما کسی باور نمی‌کرد که اردوغان بتواند چنین کاری را انجام دهد. روزی که دقیقاً‌ وی ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کرد روز ۲۴ ژوئیه بود. این روز، سالگرد پیمان لوزان است. لوزان پیمانی است که ترک‌ها با غربی‌‌ها بسته‌اند و به واسطه آن مرز‌های ترکیه امروزی را مشخص کرده و شرط و شروطی را نیز گذاشته‌اند. یکی از این شرط و شرو‌ط‌ها احتمالاً تغییر ندادن کاربری ایاصوفیه به مسجد بوده است اما اردوغان درست در روز سالگرد همین پیمان ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کرد.

وی در ادامه به واکنش‌ها و پیامد‌های تبدیل شدن ایاصوفیه به مسجد اشاره کرد و گفت: به اردوغان در این زمینه انتقاد‌های بسیاری وارد شد که چرا این اقدام را انجام داده است؛ چون در اسلام می‌گویند کلیسا به مسجد تبدیل نمی‌شود اما این مسئله، شرایط خاصی دارد.

دربندی گفت، اردوغان در خیلی از مقاطع اذعان کرده که ترامپ و غرب موجب آزار و اذیت ترکیه می‌شوند اما این را نیز گفته که اگرچه قدرتمان به آنها نمی‌رسد اما در سرزمین خودی قدرت دارد و به آنها پاسخ می‌دهد.

وی همچنین در واکنش به رفتار‌ غربی‌ها با مسلمانان گفت، اردوغان در صحبت‌های خود علناً به موضوع آزار و اذیت مسلمانان در کشور‌های غربی اشاره کرده و گفته شما فکر می‌کنید مسلمانان بی‌کس هستند، ما اجازه نخواهیم داد و در اولین فرصت پاسخ این اقدامات را می‌دهیم.

حضور مسلمانان در اطراف مسجد ایاصوفیه قبل از بازگشایی

وی گفت، اردوغان در اظهارنظری به این نکته اشاره کرد که وقتی جولان توسط شما اشغال می‌شود و قدس را پایتخت اعلام می‌کنید ما نیز ایاصوفیه را به مسجد تبدیل می‌کنیم. البته مخالفان اردوغان با این اظهارات مخالف هستند، اما به نظر می‌رسد که اشتباه می‌کنند زیرا اردوغان از این مسئله بهره‌های سیاسی می‌برد؛ اما این حقیقت نیز وجود دارد که آیا این مسئله به سود مسلمانان هست یا خیر.

دربندی در ادامه مصاحبه خود به تناقض در صحبت‌های اردوغان نیز اشاره کرد و گفت، اردوغان چهار ‌ماه گذشته گفته بود در یکی از بلند‌ترین تپه‌های استانبول، مسجد فوق‌العاده شیک و لوکسی را بنا کرده است. وی سپس خطاب به مسلمانان گفت من این مسجد را ساخته‌ام پس با ایاصوفیه چه کار دارید، همینجا نماز بخوانید. اردوغان چند روز پیش نیز در مقابل ایاصوفیه، که مسجد سلطان احمد یکی از بزرگترین مساجد استانبول واقع شده نیز گفت مگر سلطان احمد را پر کرده‌اید که می‌گویید می‌خواهید به ایاصوفیه بروید، پس همان جا نماز بخوانید.

وی گفت، عجیب است اردوغان این اظهارات را بیان داشته زیرا به یکباره بعد از این اظهارات ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کرد.

آمادگی نمازگزاران برای برگزاری نماز جمعه سوم مرداد ماه در اطراف مسجد ایاصوفیه ترکیه

دربندی در ادامه به عواملی که موجب شد اردوغان تصمیم بگیرد ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کند، اشاره کرد و گفت، بعضی‌ها می‌گویند درست است اردوغان اینگونه اظهارنظر می‌کند اما بعضی قدرت‌ها در داخل ترکیه وجود دارد که وی نمی‌تواند با آنان مقابله کند، اما او به موقع این کار را انجام داد و در هر صورت قدرتش به این کار رسید و هم‌اکنون نیز در میان مسلمانان ترکیه محبوبیت‌ فوق‌العاده‌ای پیدا کرده است. این مسلمانان متحد و قوی‌تر شده‌اند و لائیک‌ها از این بابت ناراحت هستند. مسلمانان جهان نیز از این بابت خوشحال هستند و این اقدام را پسندیده‌اند.

این کارشناس مسائل ترکیه همچنین گفت، زمانی که مسلمانان شنیدند ایاصوفیه قرار است بازگشایی شود، از همه شهر‌های ترکیه با وجود شیوع کرونا و ممنوعیت مسافرت‌ها و حتی با پرداخت جریمه‌های سنگین به استانبول آمدند و در نماز جمعه شرکت کردند.

برگزاری نماز جمعه در اطراف مسجد ایاصوفیه - سوم مرداد ماه

دربندی به برگزاری نماز جمعه در مسجد ایاصوفیه اشاره کرد و گفت، دو سه روز مانده به افتتاح این مسجد، اطراف آن پر از جمعیت شده بود و نماز جمعه در حالی برگزار شد که جای سوزن انداختن در میان جمعیت نبود.

وی همچنین ازدحام جمعیت در این نماز جمعه را بی‌سابقه دانست.

دربندی در پایان نیز به این نکته اشاره کرد که آن فرد که ایاصوفیه را بازگشایی می‌کند امام مهدی (عج) است و در بازگشایی آن به او کمک می‌کند چرا که ایاصوفیه نماد مبارزه و پیروزی مسلمانان بر عالم مسیحیت است.

انتهای پیام/م