خبرگزاری ایسنا: تجربه آموزش از پشت لپ‌تاپ‌ها و حضور در کلاس‌هایی که وجود خارجی ندارند تحفه کرونا برای اغلب دانشجویان و دانش‌آموزان جهان بود. دانشجویان ایرانی نیز از این پدیده آموزشی بی‌نصیب نماندند و از روزهای ابتدایی اسفند ۹۸ دانشگاه‌ها یکی پس از دیگر با صدور اطلاعیه‌هایی تعطیلی کلاس‌های حضوری را اعلام کردند وبه آموزش مجازی روی آوردند. حال باید دید استادان و دانشجویان حالا و پس از سپری کردن یک ترم تحصیلی مجازی درباره این تجربهی جدید چه می‌گویند؟
تقریبا هر دانشجوی ایرانی در چند ماه گذشته اقلا یک بار آموزش مجازی را تجربه کرده است. استادان هم در این چند ماه با چالش بزرگ آموزش و ارزشیابی مجازی دست و پنجه نرم کردند. برخی از آنها معتقدند آن چه در ترم تحصیلی گذشته رخ داد توفیق اجباری بود و نوید روزهای بهتری را در آموزش عالی می‌دهد. یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه علم‌وصنعت معتقد است یکی از مزایای شیوع کرونا این بود که آگاهی و ظرفیت استفاده از فضای مجازی افزایش یافت و باعث ایجاد یک «تحول» در سیستم آموزش عالی شد. مرتضی رهبر، امیدوار است با گسترش آموزش مجازی در آینده نیز بتوان در کنار آموزش حضوری از ظرفیت‌های آموزش مجازی نیز به صورت همزمان استفاده کرد.
از سوی دیگر یکی از استادان دانشگاه درباره تردیدی که آموزش مجازی می‌تواند ایجاد کند می‌گوید: در دوره‌های مجازی می‌توانیم ساعت کلاس را تغییر دهیم. همچنین، بعد از پایان کلاس منابع آموزشی در دسترس دانشجویان قرار می‌گیرد و حتی دانشجویان مجبور نیستند که در زمان مقرر سر کلاس حضور داشته باشند.بنابراین این دسترسی آسان به مواد آموزشی می‌تواند باعث شود که به این سیستم فعلی عادت کنیم و حتی در زمانی دچار تردید شویم که چرا باید مشقت رفتن تا دانشگاه را تقبل کنیم در حالی که شیوه آسان‌تری نیز برای یاد گرفتن دروس و آموزش دادن وجود دارد.
این در حالی است که برخی از استادان دانشگاه هم معتقدند کیفیت کلاس‌های حضوری بسیار بالاتر از مجازی بوده است و دانشجویان علاقه‌ای به مشارکت در کلاس‌های مجازی نشان نمی‌دهند. دکتر محمدجواد غلامرضا کاشی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در این باره می‌گوید: میزان مشارکت بسیار پایین تر از آموزش حضوری است. بخشی از دانشجویان به دلیل مشکلات تکنیکی صدا و امثالهم مشارکت نمی‌کنند و برخی هم علاقه نشان نمی دهند. در حالیکه در فضای واقعی، استاد می‌تواند دانشجو را به مشارکت وادار کند.
زرین زردار عضو هیئت علمی دانشکده ارتباطات این دانشگاه نیز با تاکید بر این که در ارتباط حضوری، فضا برای دادوستد اطلاعات بیشتر فراهم است می‌گوید: در ارتباط حضوری، دانشی که شکل می‌گیرد از کیفیت بالاتری برخوردار است؛ چون همه ابعاد تعامل از جمله زبان بدن و احساسات مثبت و منفی در این فضا حضور دارند. آن چیزی که در کلاس درس اتفاق می‌افتاد انتقال دانش انباشته استاد به دانشجویان نبود بلکه گفت‌وگویی بوده برای رسیدن به یک فهم این در حالی است که سنتز دانش در کلاس‌های مجازی کندتر رخ می‌دهد. بعد از فروکش کردن بحران کرونا لازم است به کلاس‌های حضوری خود باز گردیم چرا در این نوع آموزش کیفیت متفاوتی عرضه می‌شود.
تاثیری که تجربهی آموزش آنلاین قرار است بر آموزش حضوری پس از پایان شیوع کرونا بگذارد در مواردی باعث نگرانی استادان دانشگاه شده است. یک عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی در این باره می‌گوید: در رابطه با سستی در مراجعه دانشجویان و بعضا اعضای هیات علمی و کارکنان در نیمسالهای آتی به دانشگاه نگرانی‌هایی وجود دارد. به این معنی که مسائلی مانند ترافیک، تمایل به عدم سحرخیزی، خستگی در محیط دانشگاه و غیره ممکن است از حضور موثر دانشجویان در محیط دانشگاه بکاهد. همچنین ممکن است در برخی موارد تصمیمات شتاب‌زده جهت جایگزینی سیستم آموزش الکترونیکی به جای آموزش حضوری توسط عده‌ای مطرح شود.
استادان دانشگاه در گفت‌وگوهایی که با ایسنا داشتند نقش آموزش عالی در حل بحران‌هایی که کرونا در بخشهای مختلف زندگی ایجاد کرد را نیز بررسی کردند. برخی از آنها معتقد بودند به جز دانشگاه‌های علوم پزشکی که جانفشانی کردند از بقیه‌ی دانشگاه‌ها تحرک چندانی دیده نشد. این در حالی بود که برخی دیگر، از اقدام دانشگاهیان برای تامین ماسک و شیلد مورد نیاز مردم و کادر درمان یاد کردند. گروهی دیگر هم قضاوت درباره عملکرد دانشگاه را زودهنگام می‌دانستند.
از همان روزهای ابتدایی شروع آموزش مجازی، اعتراضات دانشجویان در خصوص عدم دسترسی برخی به اینترنت با سرعت مناسب و هزینه‌ی بالای مصرف اینترنت مطرح شد. در همین راستا، معاون آموزشی وزیر علوم اعلام کرد آن دسته از دانشجویانی که ممکن است به هر دلیل نتوانند از آموزش الکترونیکی استفاده کنند و یا در جایی هستند که نمی‌توانند به اینترنت و موبایل دسترسی یابند، می‌توانند ترم یا درس مورد نظرشان را بدون احتساب سنوات حذف کنند.
اما برای آن‌هایی که به اینترنت دسترسی داشتند شاید جدی‌ترین مشکلی که در روزهای ابتدایی و بعضا در تمام طول ترم تحصیلی آنها را درگیر کرد، قطع و وصلی پی‌درپی اینترنت و کیفیت پایین صدا و تصویر بود. یکی از دانشجویان دانشگاه علم و صنعت در این باره می‌گوید: اصلا زیرساخت‌های دانشگاه مناسب نبود. من به استادان درس‌هایی که شرکت در آنها برایم مهم بود ایمیل می‌فرستادم و از آنها می‌خواستم کلاس‌ها را در پلتفرم دیگری برگزار کنند و استادانی که پلتفرم‌های دیگری را انتخاب کردند کلاس‌های باکیفیت‌تری داشتند.
علاوه بر آن، یکی از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تهران نیز می‌گوید: ما اصلا از سامانه دانشگاه استفاده نکردیم و از آن جایی که اینترنت فقط برای سامانه دانشگاه مجانی محسوب می‌شد من و همکلاسی‌هایم مجبور شدیم برای اینترنت هزینه زیادی بپردازیم. اگر می‌شد این سامانه را به گونه‌ای طراحی کنند که همه‌ی دانشجویان از شهرها و روستاهای مختلف در آن حضور داشته باشند و بر عملکرد استادان هم نظارتی وجود داشته باشد، خیلی خوب می‌شد.
این گلایه‌ها در حالی مطرح می‌شود که بر اساس شنیده‌ها از دانشجویان دانشگاه ها و رشته های تحصیلی مختلف، دانشجویان برخی دانشگاه‌ها بیشتر از کیفیت برگزاری کلاس‌های مجازی خود راضی بودند و معتقدبودند دانشگاه آنها از زیرساخت‌های مناسبی برخوردار بودو در مقابل، برخی نیز در حد اندکی از این کلاس ها و کیفیت شان راضی بودند.
اکنون آموزش عالی ایران تجربه‌ای چهارماهه از برگزاری کلاس‌ها به صورت مجازی در چنته دارد و اگر بر اساس گفته‌های مسئولان کلاس‌های مجازی مجددا از ۱۵ شهریور ماه از سر گرفته شوند بازه زمانی یک ماه و نیمهی پیش رو می‌تواند فرصتی مناسب برای بهبود کیفیت کلاس‌های ترم آینده باشد.