روزنامه خراسان: دور جدیدی از درگیری مرزی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان آغاز شده است.تبادل آتش توپخانه همراه با کمی پیشروی و سپس عقب نشینی ، داستان تکراری 26 سال پس از شروع آتش بس جنگ قره باغ تا به امروز است.

درگیری‌هایی که به دفعات و با شدت و ضعف به وقوع پیوسته اما در هر نوبت غیر از چند کشته و زخمی و البته تبلیغات با مصرف داخلی حاصلی برای طرف ها نداشته است .جمهوری آذربایجان با استناد به حق تمامیت ارضی ، قره باغ را بخشی از خاک از دست رفته خود می داند که برای بازپس گیری آن نیز حملات علیه مواضع ارمنستان را موجه و قانونی می داند و در مقابل ارمنستان با استناد به حق تعیین سرنوشت، قره باغ را سرزمینی ارمنی نشین می داند که بدون توجه به خواست ساکنان و پیشینه تاریخی آن تحت حاکمیت جمهوری آذربایجان قرار گرفته بود و حال که از سیطره باکو رها شده دفاع از این جغرافیا را حق شهروندان قره باغی می داند.اما علل و ابعاد دور جدید بحران در منطقه قره باغ چیست وآیا جنگی گسترده در این منطقه شکل خواهد گرفت؟واقعیت این است که قره باغ بخش ویژه و پراهمیت قفقاز جنوبی است.

موقعیت ژئوپلیتیک این پهنه همراه با کیفیت بالای آب ، خاک ، منابع زیرزمینی و هوای مناسب سرزمینی را پدید آورده است که هیچ یک از بازیگران منطقه‌ای و بین المللی حاضر به دادن امتیاز به رقبا در این منطقه نیستند و همین موضوع بر لاینحل ماندن مناقشه قره باغ در تمام این سال ها اثرگذاشته است . در چنین وضعیت پیچیده ای که تعارض منافع در آن به شدت دیده می شود، رویارویی نظامی نمی تواند تعیین کننده و راه حل نهایی تلقی شود ، اما کوبیدن برطبل جنگ و نمایش قدرت از طریق ایجاد یک درگیری محدود مرزی می تواند برای این دو کشور کاربردهای مقطعی داشته باشد . علی اف در اداره حکومت با مشکلات متعددی روبه روست . از یک سو متهم به ناتوانی در مدیریت سیاسی و نظامی است که قدرت لازم برای بازپس گیری مناطق از دست رفته در جنگ با ارمنستان را ندارد و از سوی دیگر به دلیل سرکوب مخالفان و همچنین مهندسی ساختار سیاسی برای ماندگاری در قدرت تا پایان عمر متهم به دیکتاتوری است.

علاوه بر این ارتباطات وسیع باکو با تل آویو و نفوذ گسترده اسرائیل در تمام عرصه های اقتصادی ، سیاسی و نظامی جمهوری آذربایجان به گونه ای که این کشور را به پایگاه و بارانداز رژیم صهیونیستی در منطقه تبدیل کرده ، مخالفت سرسختانه نیروهای ملی گرا و اسلام گرا را به همراه داشته است . در این شرایط ، بروز یک درگیری مرزی فرصت مغتنمی است برای علی اف تا در سایه شرایط جنگی بر مشکلات و ناتوانی در اداره جامعه سرپوش گذاشته شود ،مخالفان با شدت بیشتری سرکوب شوند و در عین حال با تحریک مطالبات قوم گرایانه و انکار تمام حمایت های گسترده ایران در به قدرت رسیدن علی اف پدر و پا برجا ماندن جمهوری آذربایجان در جنگ با ارمنستان ، تیغ تیز حملات را به سمت ایران منحرف کند. اما در طرف مقابل در ارمنستان جمعیت کمتر و در اختیار نداشتن منابع سرشار نفت و در نتیجه بنیه ضعیف اقتصادی این کشور در مقایسه با جمهوری آذربایجان این امکان را به ایروان نمی دهد که در مقابل باکو بتواند از حربه نظامی بهره بگیرد، اگرچه یک درگیری مرزی قطعا کمک موثری برای تحکیم وحدت و انسجام ملی خواهد بود.

نیکول پاشینیان که با شعار مبارزه با فساد توانست درسال 2018 با سرنگونی سرژ سرکیسیان قدرت را به دست گیرد ، یکی از مصادیق فساد مالی دولت های پیش از خود را تخصیص نیافتن اعتبارات لازم برای تقویت بنیه دفاعی قره باغ و نامشخص بودن محل هزینه بودجه هایی می دانست که برای این کار در نظر گرفته می شد. اکنون در اولین درگیری مرزی میان دو کشور پس از به قدرت رسیدن وی ، پاشینیان در تلاش است نشان دهد از توانایی لازم برای مدیریت این بحران فراتر از روسای پیشین ارمنستان برخوردار است . در هر حال واقعیت و ماهیت درگیری های مرزی جمهوری آذربایجان و ارمنستان را باید فراتر از خواست یا توان این دوکشور جست وجو کرد.

نهایت اتفاقی که رخ می دهد ، اجازه ای است که به دو سوی این درگیری برای به پرواز درآوردن پهپادهای اسرائیلی توسط باکو و مانور جنگنده های سوخو 30 توسط ایروان داده می شود. مقامات باکو و ایروان به خوبی می دانند که جنگ راه حلی بر پایان مناقشه قره باغ نیست که اگر چنین بود تاکنون به سرانجام رسیده بود ، پس باید اختلاف را از طریق گفت و گو حل کرد.

جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشور همسایه که با هر دو جمهوری پیوندهای متعدد تاریخی ، فرهنگی ، مذهبی و منافع مشترک سیاسی ، امنیتی و اقتصادی دارد، همواره از طرف ها برای حل مشکلات از طریق برقراری یک گفت‌وگوی سازنده و اصولی دعوت کرده است . اما اگر طرف ها خواهان راه حلی غیر از گفت وگو و تفاهم هستند باید بدانند که ایران با هوشیاری رفتارهای طرف های درگیر اعم از آمر و عامل را رصد می کند و از سرریز شدن مشکلات داخلی باکو و ایروان به سمت خود جلوگیری خواهد کرد.