اعتمادآنلاین| آمریکا با خروج از برجام به دنبال احیای فضای سخت سیاسی ایران پیش از برجام بود، اما سیاست متفاوت ایران قبال سیاست «در رد و تمنای برجام اروپایی‌ها» از نظر سیاسی آمریکا را منزوی و از نظر اقتصادی نیز شرکای اروپایی برجام را به کنشگری واداشت.
اخیرا قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با پیشنهاد سه کشور اروپایی از یک سو و مخالفت چین و روسیه از سوی دیگر با این اقدام آژانس بین‌المللی فضای جدیدی را در روابط ایران گشوده است.
«نصرت‌الله تاجیک» تحلیلگر مسائل بین‌الملل، درباره تصویب قطعنامه شورای حکام و اثر آن بر تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، گفت: اروپا یک سیاست کجدار مریز در قبال ایران و آمریکا اتخاد کرده است، از طرفی نمی‌خواهد ایران را از دست بدهد و سازه برجام فرو بپاشد و از طرفی هم منتظر است ببیند وضعیت ترامپ چه می‌شود. اروپا در این دوران نه تنها علاقه‌ای ندارد که ببیند آمریکا به دلیل خروج از برجام یکه‌تاز میدان است بلکه حتی نمی‌خواهد در این جریان پیرو آمریکا هم باشد.
وی افزود: در حال حاضر یک اختلاف تکنیکی بین ایران و آژانس وجود دارد که اگر حل شود شاید زمینه‌ای برای دخالت آمریکا به وجود نیاید. اروپا نیز به دنبال این است که نظراتش نسبت به ایران چه در قالب برجام و چه مسائل دیگر از جمله مسائل حقوق بشری و موشکی و... رعایت شود. البته به این معنی نیست که آنها حق میگویند بلکه درصدد توصیف انتظارات آنها هستم.
استراتژی ایران در حفظ برجام و انزوای ترامپ
این کارشناس مسائل سیاست خارجه با اشاره به دو استراتژی عمده ایران در برجام یادآور شد: استراتژی نخست ایران این بود که نگذارد ترامپ یارکشی کند و همچنان در انزوای ناشی از خروج برجام باقی مانده و نتواند علیه ایران اجماع سازی کند.
چرا که آنچه که در قبل از برجام اتفاق افتاد این بود که آمریکا اول یارکشی کرد و بعد اجماع سازی علیه ایران را کلید زد. استراتژی دوم ایران این بود که برجام تا آنجایی مقدس است و کارایی دارد که برای مردم و اقتصاد کشور نافع باشد و بتوانیم از مزایای آن استفاده کنیم.
وی افزود: اگر این دو استراتژی به علاوه دو بعد سیاست کجدار مریز اروپا را روی هم بگذاریم می‌بینیم که این قطع نامه آنقدر هم قوی نیست، چرا که اولا اجماع نداشت و به مرحله رای‌گیری رسید و بعد با دو رای عمده و مخالف روس و چین همراه شد؛ 7 رای ممتنع داده شده به قطنامه نیز آرایی بودند که کشورهای در حال توسعه به یکدیگر می‌دهند، بنابراین این قطعنامهای قوی نیست، چرا که حتی محکومیت هم برای ایران به همراه ندارد و تنها از ایران خواسته شده است که با آژانس همکاری کند.
ایران اختلافات خود با آژانس پیش از دادن بهانه به ترامپ حل و فصل کند
این دیپلمات پیشین ایران با بیان اینکه آژانس خواهان دسترسی به دو سایت است و ایران باید ببیند که صدور اجازه در جهت منافع ملی‌اش هست یا نیست، اظهار داشت: ایران دغدغه‌های خودش را دارد و فقط از روی خوش آیند و بد آیند نیست که اجازه دسترسی نمی‌دهد بلکه باید دغدغه‌های خودش را با آژانس در میان بگذارد و ببیند که چگونه میتواند آنها را مرتفع کند، اگر بحث جاسوسی جزئی از این دغدغه‌‌ها است، باید خیلی صریح به آژانس گفته شود. مشکلی تکنیکی وجود دارد که با گفت‌و‌گوی دیپلمات‌ها با مصالحه یا بده‌بستان که کار دیپلمات‌ها است قابل حل و فصل است.
وی خاطرنشان کرد: ترامپ می‌خواهد از این اختلاف تکنیکی بین ایران و آژانس استفاده کرده و از آب گل آلود ماهی بگیرد؛ ایران نباید اجازه دهد چنین اتفاقی بیفتد و می‌بایست در راستای دو استراتژی گذشته رفتار کند. ما نباید اجازه دهیم هیچ اختلافی بین ایران و آژانس یا حتی اروپا سر سایر موضوعات و انتظاراتی که از اروپا در مقابل برجام داریم و برآورده نشده است، فضای سوءاستفاده آمریکا را فراهم کند.
خاورمیانه مهمترین حلقه امنیتی اروپاست
تاجیک با بیان اینکه با نگاه بدبینانه اروپا، تعهداتش را یا در قالب جنگ زرگری با آمریکا و یا با نگاه خوشبینانه نداشتن توانایی ایستادن مقابل آمریکا، نتوانسته عملی کند و به نقش واقعی و تاریخی خودش بپردازند، خاطرنشان کرد: این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که اروپا تحت تاثیر تحولات خاورمیانه است.
خاورمیانه حلقه اول امنیت اروپا است نه آمریکا، چرا که آمریکا از نظر جغرافیایی هزاران مایل دورتر قرار دارد یعنی تحولات منطقه از جمله جابجایی نیروی انسانی، مهاجرت و مسائل امنیتی بر اروپا تاثیرگذار است کما اینکه در مورد داعش این موضوع را مشاهده کردیم.
همراه نشدن اروپا با آمریکا برد سیاسی ایران است
وی ادامه داد: اروپا نتوانست انتظارات ما را برآورده کند اما همینقدر هم که پشت سر آمریکا قرار نگرفته برای ما از نظر سیاسی پیروزی محسوب می‌شود.
ممکن است از نظر اقتصادی آن چیزی را که انتظار داشتیم از برجام به دست نیاورده باشیم اما از نظر سیاسی و اینکه اجماع جهانی علیه ما نیست و چند قطعنامه ذیل بند 41 منشور نداشته باشیم، تحول محسوب می‌شود.
این تحلیلگر مسائل آمریکا و اروپا درباره اینکه آیا پیشنهاد سه کشور اروپایی حاضر در برجام برای صدور قطعنامه اخیر بازی در زمین آمریکا، اظهار داشت: اروپا در راستای سیاست کجدار مریز خود نسبت به ایران و آمریکا رفتار کرده و با استراتژی فشار مدیریت شده یا اینکه زمینه‌ای برای تک تازی آمریکا به وجود نیاید، این اقدام را انجام داده است، کما اینکه اروپایی‌ها در توضیحات تکمیلی گفته‌اند از اقدامات آمریکا برای تحریم‌های تسلیحاتی ایران حمایت نمی‌کنند. البته در برجام تحریم‌های تسلیحاتی اروپا با تحریم‌های سازمان ملل که در اکتبر اتمام می‌پذیرد، متفاوت است.
وی اضافه کرد: اروپا این قطعنامه را به این منظور و با این هدف داده است که اجازه ندهد آمریکا همچنان از آب گل آلود ماهی بگیرد اما ایران باید این مساله تکنیکی را مدیریت شده‌تر با آژانس حل و فصل کند که آتو و بهانه دست آمریکا ندهیم.
تاجیک درباره تاثیر مخالفت چین و روسیه درباره قطعنامه شورای حکام گفت: یکی از نکات مثبت این قطعنامه این است که به شورای امنیت ارجاع نشده است، بلکه توصیه‌هایی دارد که ایران و آژانس بنشینند و مسائل را حل کنند، که ایران هم باید این کار را انجام دهند چرا که قابل حل هم هست.
هر قطعنامهای علیه ایران، وتو می‌شود
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجه با تاکید بر اینکه چه این قطعنامه به شورای امنیت ارجاع می‌شد و چه قطعنامهای که آمریکا دنبال ارجاع آن به شورای امینت است، توسط چین یا روسیه یا هر دو وتو می‌شود؛ افزود: چینی‌ها در مورد مخالفت با قطعنامه اخیر بر خلاف روال مرسوم مقداری فعال‌تر از روس‌ها رفتار کردند؛ روس‌ها موضعی حقوقی گرفتند و گفتند که ضرورتی ندارد قطعنامه صادر شود و می‌توان به توصیه بسنده کرد، اما چینی‌ها علاوه بر موضع حقوقی، سیاسی هم برخورد کردند.
وی با اشاره به نشر خبر پیگیری تیم ترامپ برای صدور قطعنامه عیله ایران در شورای امنیت سازمان ملل در نیویورک‌تایمز اظهارداشت: اگر ترامپ مطمئن بود که این قطعنامه او وتو نمی‌شود هیچگاه سراغ یک تفسیر ضعیف از برجام برای فعال کردن مکانیسم ماشه نمی‌رفت.
ارزیابی تیم ترامپ هم این است که اگر قطعنامهای برای تحریم تسلیحاتی ایران به شورای امنیت برود وتو خواهد شد و به همین دلیل به دنبال تفسیر از برجام افتاده‌اند که هیچ حقوقدان و مقام سیاسی آن را تایید نکرد چرا که ترامپ خروج از برجام را به عنوان یک فرمان اجرایی (executive order) امضا کرده است.
دلیل اختلاف روسیه و چین میتواند فضای حمایت برای ایران فراهم کند
تاجیک تصریح کرد: مخالفت چین و روسیه با آمریکا را چه به دلیل مسائل ما بین خودشان بدانیم و چه به عنوان همکاری چین و روسیه با ایران و تعاملاتی که در روابط دوجانبه دارند، می‌توانیم امیدوار باشیم که از حمایت آنها در شورای امنیت استفاده کنیم.
ایران در برجام بماند
وی با بیان اینکه علاوه بر همه این مسائل یکی از عواملی که توانسته روسیه و چین را پشت سر ما قرار دهد، بازی خوب ایران در برجام و همکاری با آژانس طی بیش از 15 گزارش خوب تایید شده این نهاد بوده است. یادآور شد: ایران یک الگوی رفتاری خوب را از خود در برجام نشان داد، هم با قدرت و عوامل خود به خوبی بازی کرد و هم دو استراتژی انزوای ترامپ و پایبندی به برجام تا زمانی که برای ما نفع داشته باشد، را پیش گرفت.
این تحلیلگر مسائل بین‌المللی تاکید داشت: دو استراتژی ذکر شده در برجام توانست ساختار آن را حفظ کند و ترامپ تلاش می‌کند آن سازه را به هم بریزد. همچنان این سازه[برجام] ظرفیت برپایی را دارد و خوب است که ایران آن را حفظ کند.
منبع: ایلنا
نظر شما