روی دیوار موزه‌های مشهور دنیا شاهکارهای هنری آویخته شده که هیچ نسخه دومی ندارند و از نظر مادی و معنوی از ارزش بسیار بالایی برخوردارند. آثاری که شاید روزانه میلیون‌ها نفر به بازدید آنها می‌روند، اما انگار اطمینانی برای حضور همیشگی آنها وجود ندارد وهر لحظه ممکن است طعمه نقشه‌های سارقانی شوند که به دنبال سودهای بسیار هنگفت هستند.
آثار هنری برخلاف بسیاری دیگر از اشیای گران‌بها در معرض دید عموم قرار داده می‌شوند تا هم روایتگر بی‌کلام تاریخ باشند و هم زیبایی‌شان را به نمایش بگذارند؛ اما همه این آثار آنقدر خوش‌شانس نیستند که برای همیشه روی دیوار شیک‌ترین موزه‌های جهان جا خوش و خودنمایی کنند؛ به هر حال تعداد آثار ارزشمندی که چشم سارقان را گرفته و در مدت چند دقیقه محو و دچار سرنوشت‌های نامعلوم شدند، کم نبوده است.
در این گزارش نیز به برخی از قربانی‌های سرقت‌های بزرگ هنری می‌پردازیم.
ون‌گوگ؛ نقاش دزدپسند!
یکی از آخرین نمونه‌های سرقت‌های هنری بزرگ، ناپدید شدن اثری از ونسان ون‌گوگ است. چندی پیش اثری از این نقاش نامدار هلندی به ارزش ۵ میلیون پوند از یکی از موزه‌های هلند که به دلیل شیوع ویروس «کرونا» تعطیل شده بود، به سرقت رفت.
گویا سارقان پس از شکستن درب شیشه‌ای ورودی موزه «سینگر لارن»، نقاشی منظره ون‌گوگ را با خودشان بردند و به نظر هم می‌رسد که هیچ اثر دیگری به سرقت نرفته باشد. البته آژیر سرقت موزه به محض ورود سارقان به صدا درآمده، اما آنها موفق شدند پیش از رسیدن پلیس محل را ترک کنند.
موزه «سینگر لارن» واقع در هلند این تابلو نقاشی منظره را از یک موزه هلندی دیگری به نام «گرونینگر» امانت گرفته بود. موزه «گرونینگر» در بیانیه‌ای اعلام کرد این تابلو رنگ روغن متعلق به سال ۱۸۸۴، تنها اثر «ون‌گوگ» در این موزه محسوب میشد. پیشتر نیز یکی دیگر از آثار ون‌گوگ چشم سارقان را گرفته بود. به عنوان یکی دیگر از نمونه‌ها می‌توان به سرقت دو اثر از این نابغه هلندی از موزه «ون‌گوگ» اشاره کرد.
هفتم دسامبر ۲۰۰۲ بود که دو سارق از سقف موزه «ون‌گوگ» آمستردام وارد شدند و دو تابلوی «جمعیت» و «نمایی از دریا در شونینگن» را در مدت چند دقیقه دزدیدند. ارزش این دو اثر در کل حدود ۳۰ میلیون پوند است. گرچه پلیس هلند دو سال بعد، دو مظنون را به جرم سرقت این کارها دستگیر و به چهار سال و نیم حبس محکوم کرد، اما نقاشی‌ها هرگز پیدا نشدند.
نقاشی «گل‌های خشخاش» اثر ونسان ون‌گوگ نیز دو بار از موزه محمد محمود خلیل دزدیده شد. این نقاشی ۵۰ میلیون دلاری هنوز هم پیدا نشده است. این اثر نخستین بار در سال ۱۹۷۷ به سرقت رفت و سپس در سال ۲۰۱۰ بار دیگر ربوده شد. بسیاری بر این باورند که ون‌گوگ این اثر را سه سال پیش از مرگش کشیده بود.
آدولف هیتلر در نیمه پایانی دهه ۱۹۳۰ بسیاری از آثار هنری را از موزه‌ها و مجموعه‌های شخصی به سرقت برد. او قصد داشت بزرگ‌ترین کلکسیون آثار هنری جهان را به نام خودش ثبت کند. گرچه گروهی از افراد خدماتی آمریکا سعی کردند تا آنجا که می‌توانند این آثار هنری با ارزش را نجات دهند، اما «عشاق» ون‌گوک یکی از شاهکارهایی بود که پس از جنگ جهانی دوم گم شد و هرگز پیدا نشد.
چه کسی مونالیزا را برداشت؟
«مونالیزا»، تابلوی زن رنسانسی که با لبخند رازآلودش قرن‌ها پژوهشگران دوست‌دار هنر را مسحور کرده است، نه تنها معروف‌ترین اثر داوینچی، بلکه مشهورترین نقاشی در تاریخ هنر جهان نیز محسوب می‌شود. طبیعتا بسیاری از سارقان هنری به این اثر چشم داشتند، اما موفق‌ترین آنها مرد جوانی بود که در سال ۱۹۱۱ این اثر مشهور را دزدید.
البته سرقت تابلویی که معروف به «لبخند ژکوند» است، شهرت این اثر را جهانی کرد. در روز ۲۱ آگوست سال ۱۹۱۱، مونالیزا از موزه لوور پاریس توسط وینسنزو پروگیا دزدیده شد. اگرچه دو سال بعد هم خودش و هم اثری که دزدیده شده بود توسط پلیس پیدا شدند و در نهایت در سال ۲۰۱۴ «مونالیزا» به خانه خودش در لوور بازگشت و تا امروز تحت حفاظت‌های بسیار شدید قرار گرفته است.
پلیس احتمال داده بود که وینسنزو پروگیا از شب قبل داخل موزه قایم شده بوده است و همین که موزه بسته شده، به بیرون آمده است. اما خود پروگیا گفته بود که نقشه او چندان از قبل تعیین شده نبوده و در روز سرقت، به موزه رفته است.
به نظر می‌رسد که او با روپوشی به رنگ سفید که در واقع کارکنان موزه آن را بر تن داشتند، وارد موزه می‌شود و تا زمانی که همه موزه را ترک می‌کنند در اتاقی که مونالیزا در آن واقع شده، می‌ماند و سریعا تابلو را از روی دیوار برمی‌دارد و زیر لباسش پنهان می‌کند و از موزه خارج می‌شود. البته باید این نکته را در نظر داشت که در آن سال‌ها موزه مجهز به سیستم‌های هشداردهنده نبوده است.
پیکاسو؛ قربانی یک سرقت گروهی
صبح روز ۲۰ می ۲۰۱۰ یکی از عجیب‌ترین سرقت‌های هنری اتفاق افتاد. در آن روز پنج اثر مهم هنری به سرقت رفت که گفته می‌شود ارزش آن تابلوها حدود ۱۰۰ میلیون یورو بوده است. نقاشی «کبوتر و نخود سبز» اثر پیکاسو یکی از همین آثار بود که در چار سرنوشت نامعلومی شد و هنوز مشخص نیست که این اثر کجاست!
سارق نقاشی پیکاسو یک سال بعد پیدا و دستگیر شد؛ اما دیگر هیچ خبری از اثر پیکاسو نبود. سارق ادعا کرد که از شدت ترس پس از خروج از موزه، نقاشی را در میان زباله‌ها انداخته است. اگرچه این روایت سارق به نظر بسیاری از مشکوک است، اما فرقی ندارد؛ اثر پیکاسو همچنان در لیست آثار مفقودالاثر قرار دارد.
گم شدن کشتی رامبراند در تاریخ هنر
نقاشی رامبرانت، هنرمند هلندی نیز از دیگر آثار مفقودالاثر تاریخ هنر است. در این نقاشی رامبراند معجزه آرام کردن آب دریای جالیله توسط حضرت مسیح (ع) همان‌طور که در فصل چهارم انجیل به تصویر درآمده، کشیده شده است. گفته می‌شود، ۱۴ نفر در این قایق هستند، زیرا رامبرانت خود را نیز همراه با ۱۲ مرید و حضرت عیسی(ع) نقاشی کرده است.
FBI مارس ۲۰۱۳ اعلام کرد که مجرمان این سرقت را شناسایی کرده، اما چون بررسی‌های قضایی هنوز در جریان است امکان فاش کردن نام آنها میسر نیست. از آن زمان تاکنون هیچ خبر دیگری از پیدا شدن سارقان یا آثار گمشده شنیده نشده است و با وجود گذشت تعیین جایزه برای یابنده اثر، پرونده همچنان باز است.
اثر ورمیر؛ طعمه دزدان پلیسپوشنقاشی ۱۳۰ میلیون پوندی ورمیر نیز از جمله آثاری است که طعمه سارقان شد و در تاریخ هنر گم شد. گفته می‌شود اثر «کنسرت» با ارزشی حدود ۲۰۰ میلیون دلار، عنوان گران‌قیمت‌ترین نقاشی به سرقت رفته در کل تاریخ هنر را دارد. جایزه‌ای سه میلیون و ۲۰۰ هزار پوندی برای پیدا کردن این نقاشی تعیین شده است.
گفته می‌شود که در سال ۱۹۹۰ سارقان در حالی که لباس پلیس به تن داشتند، وانمود کردند برای انجام ماموریتی به موزه وارد شده‌اند. آنها ۱۳ اثر را به سرقت بردند که از جمله مهمترین آنها اثر «کنسرت» ورمیر بود.
۲۴۱۲۴۱