خبرگزاری فارس؛ استعفای مدودف از پست نخست وزیری و انتخاب میخائیل میشوستین به سمت نخست وزیری متاثر از از نیازها و ضرورت های داخلی روسیه و وضعیت بین المللی این کشور بوده است. در سطح داخلی تقویت متغیرهای کلان اقتصادی با بهره‌گیری از ابزارهای مالیاتی و مالی جهت افزایش محبوبیت پوتین و مقابله با آثار تحریم ها مهمترین ماموریت دولت جدید این کشور است. در سطح سیاست خارجی نیز انتقال پیام استراتژیک استمرار مواضع گذشته روسیه در جهت افزایش قدرت منطقه‌ای و جهانی علیرغم تشدید تحریم های اقتصادی غرب و امریکا مهم‌ترین تاثیر روی کار آمدن دولت جدید در این کشور است.

تغییر ناگهانی دولت در روسیه و جایگزینی میشوستین با مدودف نشان دهنده وجود ضرورت تغییرات داخلی در روسیه است چرا که پست نخست وزیری برخلاف ریاست جمهوری از اهمیت تاثیرگذاری اندک در سیاست خارجی برخوردار است و بیشتر به سیاست‌گذاری‌های داخلی و مسائل اقتصادی-اجتماعی می پردازد.

تحریم های غرب و ساختار ناکارآمد اقتصاد روسیه به کاهش رشد اقتصادی و به تبع آن کاهش محبوبیت سیاسی پوتین به عنوان پدر ناجی روس ها پس از فروپاشی شوروی منجر شده است. از سال ۲۰۱۴، آمریکا ۷۵ بسته تحریم‌های اقتصادی و مالی علیه روسیه وضع کرده است که بخش‌های مختلف اقتصاد این کشور را تحت الشعاع خود قرار داده است. تروئیکای اروپایی شامل کشورهای فرانسه، آلمان و انگلیس هم به تحریم های آمریکا علیه روسیه پیوستند و مراودات اقتصادی خود را در حمایت از اوکراین با روسیه به شدت کاهش دادند.

متوقف شدن رشد اقتصادی روسیه از سال ۲۰۱۴ تاکنون و تغییر نکردن وضعیت معیشتی زندگی روس ها در چند سال اخیر و افزایش سالانه پنج درصدی تورم همگی باعث شد تا مدودف به عنوان نخست وزیری ضعیف در این کشور شناخته شود. اوایل سال ۲۰۱۹ میلادی قانون افزایش سن بازنشستگی در روسیه مطرح شد و از آنجا که بسیاری از روس ها گمان کردند دیگر دوران بازنشستگی خود را نخواهند دید به خیابان ها آمده اما باهمه اعتراضات و انتقادها پوتین از این قانون حمایت کرد و اعلام کرد که اگر مدودف دست به چنین اصلاحاتی نزند دولت‌های بعدی روسیه با مشکلات جدی روبرو خواهند شد. روسیه در سال  ۲۰۱۹ رشد اقتصادی 1.2 درصدی را تجربه کرده که در ده سال اخیر پایین ترین رقم آن محسوب می‌شود. روسیه در سال ۲۰۱۸ رشد اقتصادی ۲.۵ درصدی را تجربه داشته که در سال ۲۰۱۹ به کمتر از دو درصد رسیده است.  بر اساس اطلاعات کمیته آمار دولتی روسیه، ۱۲.۷ درصد مردم روسیه در سال ۲۰۱۹ را فقرا تشکیل می دهند که این به معنای آن است که ۱۹ میلیون نفر از جمعیت ۱۴۵ میلیون نفری این کشور زیر خط فقر قرار دارند. علاوه بر این روسیه با جمعیت ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بیکار مواجه هست. نواقصی نیز در ساختار درمان و بهداشت روسیه و به ویژه سطح پایین درآمد پزشکان و کادر درمانی این کشور موجب استعفای شمار زیادی از این افراد در مناطق مختلف روسیه و روی آوردن مشاغل دیگر شده است که بر وضعیت درمانی مناطق محروم تاثیر منفی گذاشته و موجب نارضایتی مردم دوردست روسیه از حکومت مرکزی شده است.

پوتین با انجام اصلاحات اقتصادی و قراردادن میشوستین بر منصب نخست وزیری به دنبال تقویت اقتصاد داخلی و انجام اصلاحات سیاسی است. میشوستین یک فرد غیر سیاسی با تجربه و تخصص بالای اقتصادی است که می‌تواند نقش ابزاری در منصب نخست وزیری را برای پوتین بازی کند. میشوستین از سال ۲۰۱۰ ریاست سازمان فدرال مالیات روسیه را بر عهده گرفت و در این مقام اصلاحات گسترده‌ای را در این سازمان به اجرا در آورد و توانست جلوی انتشار آمارهای نادرست حکومتی را بگیرد و شمار مالیات دهندگان روس را به شکل بی سابقه ای افزایش دهد. در سال گذشته سازمان فدرال مالیات روسیه 3.5 هزار میلیارد روبل (حدود ۵۷ میلیارد دلار) از روس ها مالیات گرفته که در تاریخ این کشور بی‌سابقه بوده است. میخائیل میشوستین پس از کسب پست نخست وزیری گفت مردم این کشور باید احساس کنند که تغییرات حاصل شده برای آینده بهتر است و همچنین اعلام کرده روسیه باید اعتماد را به تجارت بازگرداند. شعارهای صرف اقتصادی میشوستین حکایت از ضرورت جهت‌گیری اقتصادی دولت با وجود تحریم های غرب علیه روسیه دارد.

استعفای مدودف عمدتاً به دلایل اقتصادی اتفاق افتاد. تشدید تحریم‌های غرب پس از سال ۲۰۱۴ در کنار ناکارآمدی های موجود در ساختار اقتصادی روسیه به کاهش رشد جمعیت منجر شده است. محبوبیت پوتین نیز از ۸۲ درصد به ۶۸ درصد تا آوریل ۲۰۱۸ رسیده است و مدودف نیز با ۳۸ درصد به کمترین سطح از محبوبیت خود رسیده بود؛ لذا تغییر در تیم اقتصادی و سیاست داخلی به ضرورتی انکارناپذیر در این کشور تبدیل شده بود. روسیه در سطح بازدارندگی نظامی و سیاسی از توانایی بالایی برخوردار است و در آینده نزدیک برای مقابله با نفوذ آمریکا در سطح منطقه‌ای و جهانی به تقویت قدرت اقتصادی دولت و افزایش محبوبیت ریاست جمهوری نیاز دارد. سرگئی لاوروف، وزیر امورخارجه روسیه در ۱۷ ژانویه ۲۰۲۰ از تقویت نفوذ جهانی مسکو سخن گفت. حمایت از عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای موضع‌گیری سیاسی دیگر لاوروف در مخالفت با جناح غربگرای روسیه بوده است. سفر پوتین به سوریه و تاکید بر حفظ دستاوردهای راهبردی این کشور در این منطقه نیز نشان دهنده عدم عقب نشینی مسکو در برابر فشارهای اقتصادی و سیاسی غرب است.

نمونه روسیه و روی کار آوردن یک دولت جدید سازگار با تحریم می‌تواند تجربه مناسبی برای ایران باشد چرا که جمهوری اسلامی ایران نیز با تحریم های گسترده غرب به ویژه ایالات متحده آمریکا مواجه است که با توجه به وجود این تحریم ها و شرایط اقتصادی ناکارآمد داخلی ضرورت وجود یک دولت سازگار با تحریم را در کشور دوچندان کرده است. همگرایی کشورهای تحریم شده با جهت گیری های یکسان جهت بی اثر سازی تحریم‌ها از ضرورت‌های اصلی دولت هایی چون روسیه و ایران است. انتصاب میخائیل میشوستین به سمت نخست وزیری روسیه نشاندهنده نیاز شدید این کشور به اصلاحات اقتصادی و عدم تغییر در جهت گیری های کلان سیاست خارجی است و این شرایط تشابه زیادی با وضعیت سیاسی و اقتصادی ایران دارد که اتخاذ چنین تغییرات هوشمندانه ای را در کشور دوچندان می کند. افرادی مانند میشوستین  با تجربه فراوانی که در حوزه اصلاحات مالیاتی و اقتصادی دارند گزینه بسیار مناسبی جهت اتخاذ رویکرد بی اثر سازی تحریم ها است. نگاه اقتصادی میشوستین به مسائل داخلی روسیه فرصت مناسبی را برای همکاری های اقتصادی بین ایران و روسیه نیز فراهم ساخته است. با توجه به وجود تحریم‌های اقتصادی آمریکا و غرب علیه دو کشور ایران و روسیه تقویت روابط تجاری دو کشور و افزایش مبادلات اقتصادی به بیش از ۲ میلیارد دلار از جمله پیامدهای مثبت نزدیک شدن کشورهای تحریم شده تلقی می شود. بیش از نیمی از صادرات جمهوری اسلامی ایران به روسیه را محصولات کشاورزی تشکیل می دهد که با استفاده از افزایش تسهیلات گمرکی و تقویت شتابدهنده‌های ترانزیتی افزایش صادرات امکان پذیر است.

با توجه به موارد گفته شده و مقایسه وضعیت سیاسی و اقتصادی ایران و روسیه می توان اینطور نتیجه‌گیری کرد که حضور یک دولت فعال سازگار با شرایط تحریمی در کشور ضرورتی انکار ناپذیر است که روسیه در ژانویه ۲۰۲۰ به این نتیجه رسید و با تغییر دولت از جهت‌گیری‌های لیبرال خود کاسته و به سمت کارآمدسازی داخلی و بی اثر سازی تحریم ها روی آورده است.

یادداشتی از حسین شاه پری طرئی

انتهای پیام/