به گزارش ایمنا به نقل از پایگاه اطلاع رسانی سازمان پدافند غیرعامل، سردار «غلامرضا جلالی» روز شنبه در اختتامیه نخستین کنفرانس مجازی تابآوری در صنعت برق که به صورت ویدئو کنفرانس برگزار شد به تبیین موضوع «پدافند غیرعامل و ارتقای تابآوری» پرداخت و اظهار کرد: تابآوری مقولهای است که در سطوح فردی، نهادی، اجتماعی، ملی، منطقهای و جهانی قابل بحث و بررسی است.
وی با بیان اینکه تابآوری در سطح ملی رابطه مستقیمی با «قدرت ملی» دارد، افزود: تابآوری ارتباطی جدی با بازدارندگی دارد و از همین روست که معتقدیم امکان تحمل ضربه اول از دشمن و داشتن قدرت پاسخ و پشیمانسازی دشمن، مؤلفههای اصلی بازدارندگی را شکل میدهند.
تابآوری در مکتب انقلابی به معنای فرصت سازی از تهدیدات است
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه تابآوری صرفاً در حوزههای فنی و تکنیکی خلاصه نمیشود، تصریح کرد: تابآوری دو بعد سختافزاری و نرمافزاری دارد و غفلت از هر بعد میتواند بعد دیگر و بخشی از قدرت تابآوری را تضعیف کند.
جلالی ادامه داد: تابآوری در جامعه ایرانی به دلیل ماهیت انقلابی، دینی، مذهبی و قدمت خود به بخشی از تاریخ این کشور تبدیل و ایستادگی در برابر دشمن در فرهنگ دفاعی ما نهادینه شده است.
وی با اشاره به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی که میفرمایید «تابآوریِ ملّت ایران برای ناظران جهانی حیرتانگیز است» متذکر شد: در بسیاری مواقع مشاهده میکنیم که در بسیاری از کشورها، با مسائلی بسیار کوچکتر از آنچه برای ما اتفاق افتاده است دچار بحران و مشکلات جدی در اداره کشور میشوند.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور تصریح کرد: برخی تابآوری را به معنای بازگشت به حالت اولیه قلمداد میکنند، اما در مکتب انقلابی تابآوری به معنای فرصتسازی از تهدیدات است به نحوی که اگر بحرانی روی داد نه تنها جامعه بتواند به نقطه ثبات بازگردد بلکه بتواند به شرایطی بهتر از شرایط پیش از بحران دست پیدا کند.
جلالی با اشاره به اینکه شهادت «حاج قاسم سلیمانی» نماد این مدل از تابآوری است، خاطرنشان کرد: یک فرمانده، یک رزمنده مخلص، یک همرزم عزیز رفت اما یک مکتب انقلابی بنام «مکتب شهید سلیمانی» ایجاد شد که ثمرات آن تا سالها ادامهدار است.
رهبری مهمترین رکن تقویت کننده تابآوری جامعه ایرانی
جلالی، مهمترین عامل تقویت کننده تابآوری جامعه ایرانی در چهل سال گذشته را رهبری و ولایت فقیه عنوان کرد و گفت: بدون شک وجود این مؤلفه بوده که کشور را از بزنگاهها و خطرات به ساحل امن و آرامش رسانده است.
وی با اشاره به اینکه رسانههای مدرن خارج پایه در حال تضعیف بسترهای سرمایه اجتماعی و تلاش برای ایجاد شکاف در جامعه برای تضعیف تابآوری جامعه و ملت هستند، افزود: در جهانی که پوپولیسم و افراطیگری در حال رشد است لزوم و اهمیت توجه به الزامات تابآوری ملی دوچندان شده است.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور تاکید کرد: ما مخالف ساز و کارهای بینالمللی نیستیم اما پایه نخست ارتقای تابآوری ملی در «نگاه به درون» است، اما همانگونه که مقام معظم رهبری هم فرمودهاند اقتدار درونزا مبنای تابآوری کشور است.
جلالی با بیان اینکه در سطح منطقهای نیز تشکیل جبهه مقاومت در مقابل صهیونیسم و استکبار جهانی، یک گام بزرگ برای دستیابی به یک پایداری و تابآوری منطقهای و در نهایت پایداری جهانی است که ایده آن از درون جوشیده است، تصریح کرد: مقام معظم رهبری، راهبرد اساسی کشور را قوی شدن و استحکام درونزا با استفاده از سرمایههای انسانی جوانان ایران و تابآور کردن ملت انقلابی اعلام کردهاند که تثبیت و تقویت پایداری و تابآوری ملی و ارتقا قدرت ملی را به ارمغان خواهد آورد.
وی خاطرنشان کرد: سرمایه انسانی جوان، مسلمان، انقلابی و دانشآموخته، عمق راهبردی، رشد علمی خیره کننده توأم با گرایشهای دینی، مذهبی و نهاد مندی تاریخی و از همه مهمتر رهبری بصیر و توانمند مؤلفههای تقویت کننده تابآوری ملی در گام دوم انقلاب است.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه تجارب ما در دوران جنگ تحمیلی و تحریم نشان دهنده تابآوری بالای ملت ایران است، تصریح کرد: در مدتی که کشور ما درگیر شیوع ویروس کرونا است نیز شاهد قدرت تابآوری ملی کشور بودهایم و علی رغم تمامی کاستیها و محدودیتهای ناشی از تحریم، نظام سلامت کشور با همیاری تمامی بخشها به خصوص نیروهای مسلح توانست در برابر این چالش بایستد.
تفاوت تابآوری در برابر تهدیدات انسان ساخت با تابآوری در برابر تهدیدات طبیعی
جلالی با بیان اینکه در سطح عملیاتی نیز تابآوری در برابر یک تهدید شکل میگیرد، متذکر شد: در موضوع پدافند غیرعامل ما با تهدیدات انسان ساخت روبهرو هستیم نه تهدیدات طبیعی. تابآوری در برابر تهدیدات انسان ساخت نیز با تابآوری در برابر تهدیدات طبیعی متفاوت است.
وی با اشاره به خصوصیات تهدیدات انسانساخت، گفت: این نوع از تهدیدات دارای خصومت، انگیزه، اراده علیه سیستم و دانش بنیان و تکنولوژی محور است.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور تهدیدات انسان ساخت را دارای دو بعد اساسی دانست و خاطرنشان کرد: در بعد انسانی تهدیدات انسان ساخت از استراتژی، دکترین، ساختار، مدیریت، رهبری، برنامه و سیاست برخوردارند. سلاح، تجهیزات، خط تولید صنعتی، تکنولوژی نظامی، قدرت تخریب و مانند آن نیز بعد فیزیکی و سخت افزاری تهدیدات انسان ساخت را شامل میشود.
جلالی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه در سالهای گذشته شاهد افزایش تهدیدات علیه زیرساختهای برق بودهایم، توضیح داد: شاید بزرگترین این حملات، حمله نظامی آمریکا به شبکه برق یوگسلاوی در جریان جنگ منطقه بالکان باشد که برای نخستین بار زیرساختها و شبکه توزیع یک کشور با بمبهای گرافیتی مورد حمله قرار گرفت.
وی تصریح کرد: زیرساخت شبکه برق بهعنوان زیرساخت مادر همه زیرساختهای حیاتی محسوب میشود که دارای بیشترین وابستگی متقابل با سایر زیرساختهای عمومی و حیاتی است. از همین رو حمله به شبکه برق به عنوان راهبرد فلجسازی با هدف قرار دادن شبکه و عناصر مهم آن مورد استفاده قرار میگیرد.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه زیرساخت هرچه خدمات بیشتری ارائه دهد اهمیت آن بیشتر است، توضیح داد: در حمله به چنین زیرساختهایی دو هدف دنبال میشود. نخست، حذف اولیه زیرساخت و دوم اثرثانویه. یعنی اثری که حذف این زیرساخت بر بقیه زیرساختها و ساختار میگذارد.
جلالی با اشاره به طیف مختلف تهدیدات پایه و مبنا برای برق آنها را به تهدیدات نظامی، امنیتی و تروریستی، سایبری، الکترونیک، الکترومغناطیسی و گرافیتی تقسیمبندی کرد و گفت: نوعی دیگر از تهدیدات نیز به صورت غیرنظامی است که آن را در حوزه فناوریهای نو شاهد هستیم.
وی توضیح داد: در حوزه فناوریهای نو شاهد یک سری تهدیدات نهادینه شده در ذات فناوری هستیم. برای نمونه زمانی که فناوریهای ما هوشمند میشود قابلیتهایی از جمله اقدام از راه دور و کنترل به دست میآورد که در عین کارایی، تهدیدزایی را نیز به دنبال دارد.
فناوریهای نو انقلابی در حوزه زیرساختها ایجاد کردهاند
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه در واقع فناوریهای نو، ترکیبی از فرصت و تهدید هستند، تصریح کرد: فناوریهای نو انقلابی در حوزه زیرساختها ایجاد کردهاند به شکلی که ماهیت، اهمیت و چارچوب کلی زیرساخت را تحت تأثیر قرار میدهد.
جلالی با بیان اینکه زیرساختها امروز ارتباط تنگاتنگی با مفاهیم انسانی پیدا کردهاند، گفت: وجود زیرساخت امروز با رفاه و منافع ملی و آسایش مردم در ارتباط است و از همین رو وجود یا عدم وجود یک زیرساخت میتواند تابآوری مردم را تحت تأثیر قرار دهد.
وی یادآور شد: اهمیت، کارکرد، ماهیت، سیستمی و سلولی بودن، هوشمندی یا غیر هوشمندی یک زیرساخت و میزان و پتانسیل تولید خطر زیرساختها درجه و اهمیت آن را در حوزه تابآوری و پدافند غیرعامل تعیین میکند.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با بیان اینکه یکی از مهمترین این مقولهها، هوشمندی زیرساخت است، گفت: ما امروز شاهد هوشمندی نسل سوم هستیم که ترکیبی است از الکترونیک، سایبری و هوش مصنوعی و همین ترکیب سبب شده که انسان نسبت به این ترکیب احساس تهدید کند.
جلالی تصریح کرد: یک راهبرد اساسی که در همه حوزههای هوشمندی باید به آن توجه کرد این است که در کنار هر سیستم هوشمند و به موازات آن یک سیستم با کنترل دستی باید وجود داشته باشد وگرنه آن سیستم هوشمند میتواند علیه سازنده وارد عمل شود.
در محافظت از زیرساختهای حیاتی مثلث «ایمنی، امنیت و دفاع» همزمان باید مورد توجه باشد
وی با بیان اینکه نکته مهمی که در این میان باید به آن توجه کرد سطوح و اهمیت لایههای دفاعی است تصریح کرد: معمولاً زمانی که در مورد پروتکلهای امنیتی و ایمنی صحبت میکنیم، بیشتر دستاندرکاران، استانداردهای سطح ایمنی را در نظر میگیرند که پروتکلهای معمول و متداول صنعتی است. در حالی که در محافظت از زیرساختهای حیاتی غیر از سطح ایمنی، باید سطح امنیت و دفاع را نیز مد نظر قرار دهیم.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور با این بیان اینکه با توجه به این نگاه، باید راهبردهایی را در دستور کار قرار دهیم خاطرنشان کرد: در پدافند غیرعامل، معمولاً با دو دسته راهبرد سروکار داریم. یکی راهبردهای عملیاتی و دیگری راهبردهای زیرساختی که این راهبردهای لازم و ملزوم یکدیگر هستند.
جلالی با بیان اینکه در صنعت برق نیز براساس تهدیداتی که پیش از این ذکر شد، باید راهبرد مناسب برای پاسخگویی بکارگیری شود، تصریح کرد: در گام نخست باید، راهبردهایی برای پاسخ اضطراری به حادثه را در دستور کار قرار دهیم. گام بعدی پاسخ جامع در مقابل تهدید است. امکان ریکاوری و برگشت به وضع اول نیز راهبردی دیگری است که باید در حفاظت از زیرساختهایمان از آن استفاده تا بتوانیم چرخه تداوم کارکردی زیرساخت را حفظ کنیم.
وی خاطرنشان کرد: آنچه که در این میان نباید از آن غفلت کرد، این است که این راهبردهای عملیاتی باید به طور مداوم و پیوسته مورد تمرین قرار گیرد تا همواری آمادگی زیرساخت برای پاسخگویی در برابر تهدیدات حفظ شود.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور تصریح کرد: در این میان بخشی از راهبردهای ما روی مصونسازی زیرساختی متمرکز است. در این بخش رویکرد حفاظت سیستمی و کنترل روابط سیستمی در طرحها در دستور کار است. این رویکرد که از آن به عنوان شبکهای – سلولی نیز نام برده میشود، به این معناست که در کارکرد زیرساخت، هم امکان فعالیت به صورت شبکه باشد و هم امکان جداسازی در قالب کارکرد سلولی. کنترل میزان وابستگی متقابل بین زیرساختها، یک موضوع جدی در تابآوری سیستمهاست.
پدافند غیرعامل باید از پیوست به ذات طرح منتقل شود
جلالی با بیان اینکه ما باید پدافند غیرعامل و حفاظت زیرساخت را از پیوست به ذات طرح منتقل کنیم، تصریح کرد: در بسیاری از مواقع ما باید تابآوری و پدافند غیرعامل را در لایه انتخاب فناوری و تکنولوژی دنبال کنیم. یعنی باید بررسی کنیم که تکنولوژی چقدر روی زیرساخت ما قابلیت کارکرد دارد. این نکتهای است که در انتقال تکنولوژی باید به آن توجه داشته باشیم.
وی با اشاره به راهبردهای مصونسازی سایبری در تابآوری صنعت برق نیز توضیح داد: صنعت برق با یک حرکت سریع مواجه شد و با حوزه فناوری اطلاعات و سایبری پیوند پیدا کرده است. به طوری که اگر امروز بخواهیم تهدیدات صنعت برق را اولویتبندی کنیم، تهدید اول، تهدید سایبری است. بنابراین ملاحظات پدافند سایبری یا تابآوری سایبری بسیار مهم است.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور ادامه داد: توصیههای پدافند غیرعامل در این حوزه، از جنس راهبردی است. نخستین نکته این است که ما موضوع دفاع لایه به لایه را در معماری شبکه برق مورد توجه قرار دهیم. البته دفاع لایه به لایه را نباید با مقوله دفاع عمیق اشتباه گرفت چون دو رویکرد متفاوت است.
جلالی اضافه کرد: موازی بودن سیستمها، ذخیرهسازی موازی دادهها، معماری دفاعی چند لایه، استفاده از سامانههای بومی، امن و مصون، شبکههای امن، ایزوله و حیطهبندی شده، نیروی انسانی امین، بصیر و ماهر، نظارت، کنترل و بازرسی مداوم و حفاظت فیزیکی با مونیتورینگ تلویزیونی از دیگر راهبردهای پدافند سایبری در صنعت برق است که باید مورد توجه قرار گیرد.
نظر شما