مژگان باقری - معلم

پرسش اول: فلسفه وجود این تعداد نام مردانه در آگهی ترحیم چیست؟

پرسش دوم: چرا در آگهی ترحیم یک زن، به جای عکس او گل می گذارند؟

شاید در نگاه اول این سوالها مسخره و فانتزی به نظر برسد. شاید بگویید در مقابل این همه خشونتی که از طرف جامعه و حکومت به زنان اعمال میشود تمرکز بر روی آگهی ترحیم یک کار بیهوده است که صرفا از طرف فمینیستهای رادیکال مطرح میشود. ولی باور کنید این سوالها بسیار اساسی است. این آگهیهای ترحیم، تابلوی تمام نمای «زن‌کشی» در فرهنگ ماست. چرا که قوانین زن‌کشی به طور خلاصه و مفید در آنها بیان شده است.

چهرهی زن نباید در آگهی چاپ شود چرا که زن، ناموس مردانی است که نامشان در همان آگهی ترحیم آمده است و غیرت آنها اجازه نمیدهد عکس ناموسشان چاپ شود حتی اگر این ناموس، مرده باشد!

در فرهنگ ما زن متعلق به خودش نیست بلکه متعلق به پدرش، شوهرش، برادرش، پسرش، عمویش، داییاش، دامادش و بقیه مردان فامیل است که دیگر جایی برای چاپ نامشان در آگهی نبوده است وگرنه نام پسرخالهها، پسرعمهها، پسرداییها و احتمالا مردان همسایه هم چاپ میشد!

شاید بگویید این اسامی مردانه در آگهی ترحیم یک مرد هم چاپ میشود، اما پرسش این است که چرا از بین این همه فامیل نسبی و سببی حتی یک نام زنانه نیست؟ چرا حداقل نام مادر فرد درگذشته به حرمت اینکه او را به دنیا آورده و بزرگ کرده چاپ نمی‌شود؟ آیا دختر و خواهر و مادر فرد درگذشته جزء فامیل او محسوب نمی‌شوند؟ آیا دایی و عموی فرد درگذشته از مادر یا دختر و خواهر او عزادارترند؟

اینها اتفاقی نیست. مردان توافق کرده‌اند که نام زنان حذف شود، که عکس زنان حذف شود، چون زن، ناموس آنهاست و مرد باغیرت، نام و عکس ناموسش را در معرض دید همگان قرار نمی‌دهد.  این تفکر، مقدمه و زمینه‌ساز خشونت علیه زن می‌شود. این تفکر، خود را مالک بدن زن می‌داند. این تفکر به خود اجازه می‌دهد به جای زن تصمیم بگیرد و در صورت سرپیچی زن، او را آزار و شکنجه دهد و حتی او را بکشد. تفکری که تحمل چاپ عکس زن در آگهی ترحیمش را ندارد چطور می‌تواند به زن اجازه دهد برای بدنش و برای زندگیش تصمیم بگیرد؟!

 این آگهی‌های ترحیم، نماد فرهنگ مردسالاری در کشور ما هستند بنابراین قبل از آنکه به حکومت بتازیم، قبل از آنکه قانون را مقصر بدانیم، قبل از آنکه دین را منشا بسیاری از بدبختی‌ها معرفی کنیم بیایید صادقانه به این پرسش پاسخ دهیم که اگر زنی از اعضای فامیل فوت کند آیا جرات داریم عکسش را بر روی آگهی ترحیمش و حتی سنگ قبرش چاپ کنیم؟ آیا می‌پذیریم که به اندازه یک لشکر نام مردانه پشت اسمش ردیف نکنیم؟!

مقابله با فرهنگ مردسالاری کاری سخت، پرچالش و زمان بر است و هر کس که از این فرهنگ رنج می‌برد و در آرزوی آینده‌ای برابر و انسانی است باید به اندازه توان خود، سهمش را بپردازد.