فارس نوشت: مقدار تولید گازمایع کشور اکنون سالانه حدود 18 میلیون تن است که بنابر آمار سال 97 از این مقدار حدود 2 میلیون تن برای مصارف داخلی کشور مصرف شده و 6 میلیون تن به کشورهای مختلف صادر می­شود. بنابر همین آمار بیش­تر مصرف LPG در داخل کشور، مربوط به بخش خانگی است. با توجه به این نکته که نسبت به سال 97 تعداد زیادی از مناطق نیز از لوله‌کشی گاز طبیعی برخوردار شده­‌اند و با توجه به افزایش تحریم‌­ها، حتی با فرض ثابت ماندن مقدار مصرف خانگی و صادرات LPG، بقیه مقدار تولید شده این سوخت در خطوط لوله گاز طبیعی تزریق شده یا اینکه در فلرها می­سوزد و این یعنی ضربه به اقتصاد کشور و عدم استفاده صحیح از منابع موجود.

این در حالی است که با تعریف محل مصرف جدید برای LPG تولیدی در کشور، از جمله استفاده استاندارد از آن به عنوان سوخت خودروها (اتوگاز)، می­توان آن را به بهینه‌­ترین شکل مصرف نمود. با این اقدام هم از هدر رفت LPG جلوگیری می‌­شود و هم با آزادسازی مقدار بنزین معادل LPG مصرفی در خودرو و صادرات آن با قیمت بالاتر از صادرات LPG می‌­توان به اقتصاد کشور کمک کرد.

*برنامه وزارت نفت برای حذف LPG از سبد سوخت کشور تا افق 1420

اخیرا وزارت نفت با انتشار نسخه مقدماتی سند تأمین انرژی بخش حمل و نقل تا افق 1420 اقدام به حذف کامل اتوگاز از سبد سوخت بخش حمل و نقل کرده است. در این سند آمده است: «LPG در سبد آتی سوخت خودروها در کشور جایگاهی ندارد و لذا می‌باید برنامه‌ریزی‌ها به گونه‌ای باشد که (با اطمینان از عرضه LPG برای مصارف عمدتاً پخت و پز خانوارهایی که به شبکه گازطبیعی دسترسی ندارند) استفاده از LPG به عنوان سوخت خودروها برچیده شده و مصرف‌کنندگان فعلی LPG به عنوان سوخت خودرو، به تدریج به سمت مصرف CNG هدایت/ حمایت شوند و تا آن زمان نیز هیچ تشویق و امتیازی برای مصرف LPG در خودروها منظور و اعمال نشود».

در این سند، وزارت نفت پیش‌بینی کرده است که استفاده از سوخت LPG در خودروها تا سال 1420 از 0.01 درصد به صفر برسد و LPG صرفا برای مصارف پخت و پز در مناطق بدون گاز طبیعی استفاده شود. 

*چرا تصمیم وزارت نفت برای حذف  LPG از سبد سوخت کشور اشتباه است؟

این تصمیم اشتباه در صورتی اتخاذ می­‌گردد که:

1- در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا از جمله ترکیه، کره جنوبی، چین، ایتالیا، لهستان، روسیه و ... با توجه به مزایای زیست‌محیطی و ارزان بودن اتوگاز، به طورگسترده از LPG در سبد سوخت حمل و نقل خود بهره گرفته­‌اند و برنامه­‌هایی برای افزایش و گسترش مصرف آن پیش بینی کرده اند.

2- طبق آمار و با توجه به پیش­ بینی ها، تمام مناطق کشور به­‌جز مناطقی محدود، از لوله‌کشی گاز طبیعی برخوردار خواهند شد و مصرف LPG صرفا برای مصارف پخت و پز بی‌معنی است.

3- بر اساس پیش‌­بینی­‌های کارشناسان حوزه انرژی، تولید LPG به 24 میلیون تن در سال خواهد رسید و با توجه به اعمال تحریم‌­ها و عدم امکان صادرات LPG و مصرف محدود در داخل کشور، نیاز است تا وزارت نفت مانند سایر کشورها به فکر افزایش سهم اتوگاز در سبد سوخت خودروها باشد.

*ضرر 24 هزار میلیاردی دولت با حذف LPG از سبد سوخت حمل‌ونقل

با وجود این که اکنون مصرف LPG به عنوان سوخت خودروها مجاز و قانونی نیست اما به دلیل وجود مزایای فراوان آن از جمله پیمایش زیاد نسبت به سایر سوخت­‌ها، ارزان­تر بودن و ایجاد آلودگی کم، تعداد 1.5 میلیون خودرو LPGسوز در کشور وجود دارد. بنابراین در صورت عملی شدن حذف کامل LPG از سبد سوخت حمل و نقل کشور، تمام کسانی که این سوخت را برای خودرو خود انتخاب کرده‌­اند ­نادیده گرفته خواهند شد، هدر رفت انرژی از طریق سوزاندن LPG در فلرها صورت می­‌گیرد و در نتیجه عدم‌النفع و ضرر اقتصادی حاصل از آن غیر قابل جبران خواهد بود.

در این راستا رضا رحیمی کارشناس نفت و انرژی می‌گوید: «با افزایش تولید تا 24 میلیون تن در سال، با فرض ثابت بودن مقدار صادرات و مصرف داخل که البته با توجه به توسعه لوله کشی گاز در مناطق مختلف کشور، فرضی غیرواقعی است، مقدار 16 میلیون تن LPG بدون استفاده، خواهد سوخت. با توجه به اینکه طبق محاسبات به ازای جایگزینی هر 1 میلیون تن LPG به جای بنزین در سوخت خودروها حدود 1.5 هزار میلیارد تومان نصیب دولت می‌شود؛ در صورتی که این 16 میلیون تن LPG جایگزین بنزین نشود و در خطوط لوله بسوزد، حدود 24 هزار میلیارد تومان ضرر و عدم النفع برای کشور در پی دارد».

اما علیرغم این موضوع وزارت نفت در برنامه جامع انرژی خود قصد دارد LPG را از سبد سوخت خودروها حذف کند.

*دلایل وزارت نفت برای حذف LPG­ از سبد سوخت حمل و نقل منطقی است؟

در متن نسخه مقدماتی سند تامین انرژی بخش حمل و نقل تا افق 1420، برخی دلایل وزارت نفت برای حذف LPG­ از سبد سوخت حمل و نقل آورده شده است. از جمله این دلایل می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

 - ضعیف‌­تر بودن اقتصاد LPG به عنوان سوخت خودروها نسبت به CNG

- تصمیم اقتصادی و محیط ­زیستی مبنی بر اینکه CNG به عنوان سوخت ملی گسترش یابد

- مشکلات جابجایی و حمل‌ونقل LPG­ و حجم اشغال جاده‌ها با کامیون‌های حامل آن برای مصارف سوخت خودروها

- چالش‌­های قیمت­‌گذاری و مجدداً پذیرش پرداخت درازمدت یک یارانه جدید

- ضرورت سرمایه گذاری برای ایجاد زیر ساخت­های لازم برای استفاده از اتوگاز

- استاندارد نبودن و خطرناک بودن نحوه استفاده غیرفنی و غیراصولی کنونی از گاز مایع در خودروها

براساس این گزارش، حذف LPG از سبد سوخت کشور در حالی در دستور کار وزارت نفت قرار گرفته است که هیچ­کدام از دلایل ذکر شده در سند تامین انرژی بخش حمل و نقل کشور، دلیل موجهی برای استفاده نکردن از LPG­ در سبد سوخت نیست. از نظر اقتصادی با توجه به پیمایش زیاد LPG­ نسبت به سایر سوخت‌­ها و در نتیجه آزادسازی مقدار بنزین و گازوییل معادل آن، استفاده از اتوگاز در سبد سوخت توجیه‌پذیر خواهد بود.

همچنین در بسیاری از کشورهای دنیا علاوه بر دلیل اقتصادی بودن مصرف اتوگاز، ایجاد آلودگی کم و سازگاری با محیط زیست از دلایل اصلی این کشورها برای مصرف LPG­ در سبد سوخت است. بنابراین استفاده هم زمان از LPG­ و CNG در خودروها به منظور کاهش آلودگی هوا هیچ محدودیتی ایجاد نمی­‌کند.

از طرفی اگر در شهرها یا استان­های دارای پالایشگاه نفت، سوخت جایگزین بنزین و دیزل علاوه بر CNG، گاز مایع یا LPG نیز باشد، بنابراین نه تنها مشکلات حمل LPG را کاهش می­دهد، بلکه باعث کاهش بار ترافیکی حاصل از حمل LPG از شهری به شهر دیگر می­شود.

قیمت‌گذاری سوخت در همه زمینه­‌ها نیز چالش خاص خود را دارد و فقط مختص بخش حمل و نقل نیست در ضمن توجه داشته باشید که در صورت اعطای یارانه به LPG و در عوض صادرات بنزین آزاد شده معادل آن درآمدی حدود 24 هزار میلیارد تومان نصیب دولت می‌شود.

همچنین با توجه به مایع بودن LPG لوازم ایجاد جایگاه آن ساده‌­تر از CNG بوده و تمامی لوازم مورد نیاز داخلی‌سازی می‌­شوند، بنابراین ایجاد زیرساخت استفاده از اتوگاز هزینه چندانی برای دستگاه­های زیربط ندارد و این هزینه ناچیز نیز با آزاد شدن بنزین و دیزل برای صادرات جبران خواهد شد.

عمده مشکلات و خطرات ناشی از استفاده از اتوگاز به این دلیل است که دولت آن را در سبد سوخت کشور به رسمیت نمی‌­شناسد. اگر این سوخت به طور رسمی و قانونی وارد سبد سوخت شود و مانند سایر کشورها، استانداردهای مشخص برای استفاده از آن تعریف شود و صاحبین خودروهای LPG سوز به صورت محترمانه در جایگاه­های مجاز و اختصاصی سوخت­‌گیری نمایند، دیگر شاهد استفاده غیر استاندارد و غیر فنی از این سوخت در خودروها نخواهیم بود.