با نزدیک شدن به برداشته شدن تحریم‌های تسلیحاتی ایران، فشارهای آمریکا علاوه بر تحریم‌های مستمر معطوف به تحریک کشورهای اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه شده است، اجرایی شدن این موضوع می‌تواند موجب نابودی برجام شده و شرایط ایران با اروپاییان برجامی را سخت‌تر کند.

«حسن بهشتی‌پور» کارشناس مسائل آمریکا در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره واکنش آمریکا به تحریم تسلیحاتی ایران و اینکه علی‌رغم خروجش از برجام تاکید برفعال شدن مکانیزم ماشه دارد، گفت: آمریکایی‌ها مصداق این مثال ما در زبان فارسی هستند «هم خر را می‌خواهند و هم خرما را»؛ اگرچه این مثال سیاسی نیست اما بسیار رسا است.

وی با بیان اینکه آمریکا اصل قطعنامه‌ای که برجام ذیل‌آن بوده را پیش‌تر رد کرده، اظهار داشت:  وقتی آمریکا به قطعنامه‌ای که خودش به آن پایبند نبوده رأی داده است، می‌آید و بعد از دو سال می‌گوید که طرف ایرانی باید تعهداتش را اجرا کند یا حتی دیگر کشورها را مجبور می‌کند تا بیایند بندهایی که در برجام به نفع آمریکا است را اجرا کنند.

این کارشناس هسته‌ای افزود: یعنی آمریکا با نادیده گرفتن حقوق بین‌الملل و قوانین جاریه سازمان ملل آمده و یک تحریم بین‌المللی را به کشور تحمیل و از هژمونی مالی خودش و از نفوذی که در اقتصاد جهانی دارد سوءاستفاده کرده و همه دنیا را مجبور به تحریم ایران کرده است. همه اینها در حالی است که ایران هیچ تخلفی انجام نداده و حتی کشورها نیز تمایلی به تحریم ایران ندارند اما به دلیل مناسباتی که با آمریکا دارند، مجبور هستند.

وی درباره استمرار حمایت‌های چین و روسیه درباره رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران، گفت: چین و روسیه براساس منافع خودشان است که بر اجرای برجام تاکید دارند نه براساس مناسبات نزدیکی که با ایران دارند. چین و روسیه علاوه بر اینکه روابط خوبی با ایران دارند، اصلی‌ترین مسئله برایشان منافعی است که از برجام می‌برند. دلیل اینکه این دو کشور پیشتر به قطعنامه‌های تحریمی تحت فصل ۷ علیه ایران رأی می‌دادند این بود که ایرانی دارای سلاح هسته‌ای را تهدیدکننده خودشان می‌دانستند و به همین دلیل به قطعنامه‌ها رأی می‌دادند تا مانع از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای شوند.

به گفته بهشتی پور وقتی ایران برجام را اجرا می‌کند و تمام راه‌هایی که اگر احیاناً می‌توانست به بمب دست پیدا کند را مسدود کرده و تعهد داده که نه تنها الان بلکه در آینده هم به دنبال ساخت بمب نیست؛ و از همه مهمتر گزارش‌های آژانس بین‌المللی هسته‌ای هم تایید می‌کند که ایران همه تعهداتش را تا قبل از اردیبهشت ماه سال قبل اجرا کرده و حتی بعد از اردیبهشت نیز فقط تعهداتی که پیش‌تر اجرا نکردن آنها را اعلام کرده کاهش داده است، نه تنها چین و روسیه احساس تهدیدی نمی‌کنند بلکه نبود برجام را تهدیدی برای امنیت ملی خودشان تصور می‌کنند. در چنین شرایطی چین و روسیه حتما پایبند به این حمایتشان خواهند بود.

وی درباره حمایت سه کشور اروپایی حاضر در برجام از مواضع آمریکا گفت: ما باید واقع‌بین باشیم و دو موضوع را از یکدیگر تفکیک کنیم. در اجرای برجام، اروپایی‌ها صد درصد با آمریکا مخالف هستند؛ چراکه برخلاف آمریکا، اجرای برجام را حافظ منافع اروپا می‌دانند و معتقدند که اگر ایران در چارچوب برجام بماند و تعهداتش را اجرا کند به نفع اروپا است. بنابراین در این بخش با ایران همراه هستند و با آمریکا مخالف.

این کارشناس مسائل هسته‌ای خاطرنشان کرد:‌ اما علت اینکه اروپایی‌ها علیرغم مخالفت‌شان تحریم‌ها را اجرا می‌کنند این است که اگر این کار را انجام نمی‌دادند باید قید مناسبات‌شان با آمریکا را می‌زنند و اساساً چنین چیزی امکانپذیر نیست و علیرغم اینکه برخی می‌گویند این بازی اروپایی‌هاست اما آنها در عمل حمایت خودشان از برجام را اعلام کرده‌اند اما می‌گویند ما تعهداتمان را به دلیل اینکه آمریکا برایمان مشکل ایجاد کرده است، نمی‌توانیم اجرایی کنیم.

وی با بیان اینکه اروپایی‌ها در بحث مسائلی مثل قدرت موشکی ایران، امنیت منطقه‌ای، حضور ایران در سوریه یا در عراق و دیگر کشورها با آمریکا همسو هستند، بیان کرد: بنابراین اروپایی‌ها دو راه بیشتر ندارند؛ یا باید با آمریکا همسو شوند و اشتباهی را که از دو سال پیش آمریکا انجام داده و عملا دیگر نمی‌تواند مدعی برجام شوند، ادامه دهند و خواست صهیونیست‌ها و سعودی‌ها را عملی ‌کنند یا راه دوم را بر گزینند. 

این کارشناس مسائل آمریکا تشریح کرد: راه دوم یعنی همان چیزی که مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا گفت، مبنی بر اینکه با ایران صحبت کرده، این کشور را از مزایای برجام برخوردار می‌کنند و اروپا نیز تعهداتش را اجرایی می‌کند، اما راجع به سایر زمینه‌هایی هم که اختلاف دارند مذاکره می‌کنند.

وی تاکید کرد: راه دوم بسیار منطقی‌تر است چراکه اول باید تعهداتشان را در موضوع برجام اجرایی کنند و ایران را از منافع برجام برخوردار کنند و سپس می‌توانند بیایند راجع به سایر موضوعات اختلافی بین ایران و اروپا مذاکره کنند.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی درباره احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه توسط یکی از کشورهای اروپایی مثل انگلیس که رابطه نزدیکی با آمریکا دارد، گفت: انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها می‌توانند مکانیزم ماشه یا ترتیبات اجرایی بازگشت قطعنامه‌های تحت فصل ۷ شورای امنیت سازمان ملل را اجرایی کنند اما خودشان به خوبی می‌دانند که در نامه رئیس‌جمهور ایران به صراحت به آنها گفته شده که اگر چنین اقدامی صورت گیرد و  قطعنامه‌های شش‌گانه معروف بازگردند، عملا ایران این تعهداتی که اکنون در همکاری با آژانس بین‌المللی انجام می‌دهد را کنار خواهد گذاشت.

وی با بیان اینکه  هیچ بعید نیست که در چنین شرایطی ایران ابتدا از پروتکل‌های الحاقی پیمان MPT خارج  و در مرحله دوم از خود پیمان MPT خارج شود، گفت: واضح است که وقتی طرف خارجی اقدامات رادیکال انجام می‌دهد طرف ایرانی را نیز به ورطه اقدامات متقابل می‌کشاند و در چنین شرایطی همه ضرر می‌کنند و اینگونه نیست که گمان کنیم تنها ایران از آن متضرر خواهد شد.

بهشتی‌پور اضافه کرد: بنابراین اگر همه کشورها بخواهند منطقی رفتار کنند باید از هرگونه اقدامی که ایران را به سمت اقدامات ساختارشکنانه سوق دهد و مسیر حرکت را به سمت ماجراهای سال ۱۳۸۲ و ۱۳۸۴  (اشاره به شکستن پلمپ UCF نطنز، اصفهان و فردو _ این اتفاقات در زمانی افتاد که ایران را تهدید به این کردند که پرونده‌اش را به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع می‌دهند )، ببرد به شدت بپرهیزند.

وی تصریح کرد:‌ علاوه بر اینها ایران کارهای دیگری هم می‌تواند انجام دهد و این موضوع را طرف‌های خارجی به خوبی می‌دانند. این اقدامات ایران شاید درست نباشد اما طرف‌های خارجی نباید ایران را مجبور به انجام آنها کنند چرا که ایران در واکنش به اقدامات طرف مقابل این کارها را انجام می‌دهد و عملا وقتی اقدام رادیکال انجام شود ایران نیز اقدام متقابل انجام خواهد داد.