شناسهٔ خبر: 39863352 - سرویس سیاسی
نسخه قابل چاپ منبع: روزنامه ستاره‌صبح | لینک خبر

گزارش خبری تحلیلی

آیا امکان بازگشت آمریکا به برجام وجود دارد یا خیر؟

اشاره: نیویورک‌تایمز هفته گذشته پرده از راز تلاش‌های پمپئو برای عضویت مجدد در توافق هسته‌ای از راه قطعنامه 2231 برداشت. در آمریکا و اروپا این حقه آمریکایی‌ها مورد انتقادات بسیاری قرارگرفته اما به نظر می‌رسد که پمپئو برای اجرای آن بسیار جدی است و در حال بررسی همه جوانبی است که به او اجازه دهد تا از خلأهای حقوقی برای دخالت در امور 4+1 و ایران استفاده کند. ایالات‌متحده بااینکه صراحتاً برجام را کاغذ پاره خوانده و از آن بیرون آمده است هنوز توقع دارد که اوضاع مطابق میل کاخ سفید پیش برود. اما بسیاری از کارشناسان و سیاستمداران این کشور متفق‌القول هستند که با خروجی که انجام‌گرفته حق مداخله از آمریکا سلب شده است. با همه این‌ها اما به نظر می رسد که پمپئو به دنبال این است که به هر طریق ممکن مکانیسم ماشه اعمال‌شده و تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را تمدید کرده و شش قطعنامه لغو شده را نیز بازگرداند. در همین ارتباط روز گذشته، محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان در توییترش نوشت: «پمپئو گمان می‌کند قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل از برجام مستقل است. او باید [قطعنامه] ۲۲۳۱ را مطالعه کند.» اما آمریکا سعی دارد تا خود را ازنظر قانونی عضوی از برجام بداند تا بتواند در آن دخالت کرده و خواسته‌های خود را پیش ببرد. کارشناسان امور بین‌الملل در مورد اینکه ایالات‌متحده می‌تواند به این کار دست بزند یا نه، نظرهای متفاوتی دارند. گزارش پیش رو به بررسی این نظرات می‌پردازد.

صاحب‌خبر -

ستاره صبح-

ظریف در توییترش نوشت: پمپئو گمان می‌کند قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل از برجام مستقل است. او باید [قطعنامه] ۲۲۳۱ را مطالعه کند. وی با بیان اینکه پمپئو متن این قطعنامه را نخوانده، توضیح داد: برجام بخشی از [قطعنامه] ۲۲۳۱ است. به همین دلیل است که ۱۰۴ صفحه دارد و به همین دلیل است که او (پمپئو) آن را نخوانده است! رئیس دستگاه دیپلماسی ایران، سپس با لحنی کنایه‌آمیز به آموزش قطعنامه ۲۲۳۱ برای پامپئو پرداخت و نوشت: قطعنامه ۲۲۳۱ برای خنگ‌ها. بدون برجام، وجود خارجی نداشت. آمریکا آن را نقض کرده و دیگران را نیز از پایبندی به آن باز داشت. آمریکا هیچ جایگاهی در این قطعنامه ندارد. ظریف پیش‌تر هم با بیان اینکه آمریکا بعد از شکست تحقیرآمیز در کارزار فشار حداکثری به دنبال بازگشت به برجام است، از واشنگتن خواسته بود به رؤیاپردازی پایان دهد. 

تمدید تحریم‌ها
دولت آمریکا در روزهای گذشته قطعنامه‌ای را میان شماری از اعضای شورای امنیت توزیع کرده که خواستار تمدید این تحریم‌ها علیه ایران است. بااین‌حال، تصویب این قطعنامه منوط به موافقت ۹ عضو شورای امنیت و عدم وتو از سوی روسیه و چین است.  دولت آمریکا تنها می‌تواند امیدوار به جلب حمایت فرانسه، بریتانیا و آلمان به‌عنوان سه عضو اروپایی برجام باشد. چین و روسیه به‌عنوان دو عضو دارای حق وتو در شورای امنیت به‌احتمال‌زیاد با هرگونه تلاش از سوی آمریکا برای تمدید این تحریم‌ها مخالفت خواهند کرد. ممنوعیت‌های مربوط به فروش سلاح به ایران به‌موجب مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد از روز ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ (۲۷ مهر ۱۳۹۹) برداشته خواهد شد. پامپئو طی روزهای اخیر رهبری تلاش‌هایی را برای جلوگیری از اتمام این تحریم‌ها به عهده گرفته، اما رویترز گزارش داده احتمالاً این تلاش به بن‌بست خواهد خورد.

نظر کارشناسان
یوسف مولایی کارشناس حقوق بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرآنلاین در پاسخ به امکان بازگشت آمریکا به برجام گفته است: «برجام یک مکانیزم حل اختلاف دارد که بر اساس آن اگر مواردی که در برجام آمده رعایت نشود، به آن مراجعه می‌کنند. در آن مکانیزم حرفی از خروج و ورود اعضا نشده است چون پیش‌بینی چنین اقدامی به شکلی که اتفاق افتاد در آن زمان ممکن نبود. ایالات‌متحده دو سال قبل از این توافق خارج‌شده است و دیگر عضوی از هفت‌کشور اولیه که برجام را نهایی کردند نیست. حالا پس از دو سال این کشور ساز جدیدی کوک کرده و می‌گوید که چون در قطعنامه 2231 در مورد نبود حق بازگشت پیش‌بینی انجام نگرفته، من می‌توانم به توافق برگردم. در این قطعنامه ازنظر حقوقی مطرح نشده که در شرایطی مثل امروز که ایالات‌متحده بخواهد از مفاد آن برای محدود کردن یکی از طرفین استفاده کند، چه باید کرد.» اما داوود هرمیداس باوند، حقوقدان بین‌الملل در گفتگو با خبرآنلاین گفته است: «ایران نمی‌تواند انتظاراتش را با نگاه به شرق برآورده کند. ایالات‌متحده آمریکا به دنبال رسیدن به یک نوع توافق است تا آن را در بوق و کرنا کند و به جامعه بین‌المللی بگوید که آن‌ها را از یک خطر مهلک نجات داده است و در بُعد دیگر نیز بتواند در خصوص موشک‌ها و مسائل منطقه‌ای به دستاوردی برسد. بدیهی است که هیچ‌یک از این موارد تحقق نیافته است. آن‌ها با تعدیل توافق هسته‌ای به دنبال تأمین منافع آمریکا و همچنین جامعه بین‌الملل هستند و بازگشت آن‌ها به این توافق می‌تواند اقدامی در خور توجه باشد.»

نظر شما