نویسنده: محمود اکبری، کارشناس روابط بین الملل
دیپلماسی ایرانی: در آستانه دومین سالگشت خروج غیرقانونی رژیم تروریستی آمریکا از توافق هسته ای میان ایران و 1+5 یا برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در 18 اردیبهشت 1397 هستیم. برنامه ای که در پی مذاکرات چندین ساله بدست آمد و از سوی برخی از شخصیتهای سیاسی، «مهمترین و بهترین معاهده و توافق ایران» پس از پیروزی انقلاب اسلامی، لقب گرفت. هر چند ترامپ در تبلیغات انتخاباتی خود متعهد به خروج از برجام شده بود، ولی آنچه او را در این مسیر مصمم ساخت، مخابره ی پیامهای غلط از داخل کشور و تهییج او از جانب رژیم صهیونیستی، ریاض، ابوظبی و تندروهای آمریکا (تیم بی) بود. با این خروج و نقض قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل، ترامپ سیاست فشار حداکثری یا همان تروریسم اقتصادی علیه ایران را در پیش گرفت و تحریمهای غیرقانونی و ظالمانه ای را علیه کشورمان تحمیل کرد. ترامپ، بولتون جنگ طلب و پومپئو وزیر امور خارجه نفرت پراکن رژیم آمریکا، با غلط اندیشی خود انتظار داشتند که پایان مشارکت ایالات متحده در برجام و فشار حداکثری، موجب به زانو درآمدن ایران خواهد شد، ولی با گذشت 2 سال، بواسطه ی تدابیر نظام اسلامی، رشادت مردم و تلاشهای دیپلماتیک کشورمان، خواب آنها تعبیری نداشته است. شکست آشکار این سیاست موجب شده است که آنها بویژه پومپئو مطابق با ضرب المثل «الغریق یتشبث بکل حشیش»، آخرین تیر ترکش خود را هم بیازمایند.
آمریکا که علاوه بر خروج رسمی از برجام، اعضای دیگر آن را نیز تشویق به خروج می کرد و در مواقعی نیز به دنبال تنبیه آنها بخاطر تداوم عضویت در برجام بود، حالا در حرکتی غیر حقوقی و متناقض، خود را شریک برجام معرفی می کند. در این راستا پومپئو اعلام کرده است که «آمریکا از برجام خارج نشده و به لحاظ فنی یکی از شرکای این توافق است.» طبق گزارش رسانه های آمریکایی، پومپئو در این زمینه طرحی را هم تهیه کرده تا مطابق با آن به مکانیسم ماشه توسل جسته و تحریمهای سازمان ملل را نیز علیه ایران باز گرداند.
آنچه آمریکا را به چنین خیال پردازی واداشته، نزدیک بودن پایان تحریم تسلیحاتی ایران (واردات و صادرات سلاح و تجهیزات نظامی) در مهرماه سال جاری مطابق با برجام است. آمریکا تلاش داشت تا با ترغیب سایر اعضای برجام، مانع از اجرایی شدن این بند از برجام در موعد مقرر شود، ولی مخالفت روسیه و چین و توجیه ناپذیر بودن توسل تروئیکای اروپایی به مکانیسم ماشه، آمریکا را بر آن داشته تا بار دیگر زورگویی و قلدرمابی خود را بیازماید. استراتژی آمریکا، بکارگیری تمام ظرفیتهای ملی و بین المللی از جمله در شورای امنیت سازمان ملل برای تداوم و تعمیق تحریمها، علیه ایران است.
«ریچاد گلدبرگ»، از اعضای سابق شورای امنیت ملی آمریکا که از طرفداران سرسخت سیاست فشار حداکثری علیه ایران است در تلاش مذبوحانه طی پیامی در توئیتر نوشت: «قطعنامه الزام‌آور شورای امنیت سازمان ملل متحد (قطعنامه ۲۲۳۱) آمریکا را از لحاظ امکان استفاده از "مکانیسم ماشه" جزء "مشارکت‌کنندگان" دائمی برجام به حساب می‌آورد. به من نشان بدهید کجای قطعنامه ۲۲۳۱ آمده که این تعریف، بعد از توقف مشارکت یکی از طرف‌ها در این توافق سیاسی تغییر پیدا می‌کند.»
استدلال فوق کاملا بی پایه است، بطوریکه میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمانهای بین المللی در پاسخ به ادعای گلدبرگ نوشت: «قطعنامه ۲۲۳۱ به این موضوع اشاره نکرده چون این مسئله ناگفته پیدا است. کشوری که رسماً به مشارکتش در توافق هسته‌ای پایان داده، نمی‌تواند جزو طرف‌های مشارکت‌کننده در آن باقی بماند. بند ۱۰ قطعنامه تحت تأثیر تصمیم خود شما برای خروج [از برجام] قرار گرفت. کشوری که رسماً به مشارکتش در توافق هسته‌ای پایان داده نمی‌تواند جزو طرف‌های مشارکت‌کننده در آن باقی بماند.»
پومپئو و گلدبرگ فراموش کرده اند که حتی «بریان هوک» یار ضد ایرانی دیگرشان و مسئول گروه اقدام ایران در وزارت امور خارجه آمریکا، قبلا اعلام کرده است که «نمی‌توانیم از مکانیسم ماشه برای برگرداندن تحریمها استفاده کنیم.»
شایان ذکر است تحریمهای تسلیحاتی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ برای ممنوعیت فروش سلاح به ایران و صادرات سلاح از ایران وضع شد. پس از توافق برجام مقرر شد این تحریمها ۲۷ مهر ۱۳۹۹(۱۸ اکتبر ۲۰۲۰) و پس از آنکه گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران را تأیید کرد، برداشته شود.
عملکرد دولت ترامپ به ویژه از زمانی که پومپئو سکاندار سیاست خارجی آمریکا شده است، نتیجه ای غیر از بی ثباتی، ناامنی، جنگ طلبی و نفرت پراکنی در جهان نداشته است. امروز آمریکای ترامپ منفورتر و حقیرتر از قبل شده و حتی مردم آمریکا هم از آثار زیان بار بی کفایتی آنها در امان نیستند. ترامپ بجای اینکه دنباله رو وزیر خارجه جنگ طلب خود باشد، بهتر است در آستانه ی انتخابات ریاست جمهوری 2020، وضعیت داخلی آمریکا از جمله در زمینه ی بهداشت و درمان را مدیریت کند تا کرونا کنترل شده و مردم آمریکا بیشتر از این متحمل درد و رنج نشوند.
امروز آمریکا در حالی بدنبال تشدید هر چه بیشتر تنگناها علیه مردم کشورمان است که دبیرکل سازمان ملل متحد، شورای حقوق بشر، رهبران، وزرا و مردم بسیاری از کشورها همراه با سازمانهای مردم نهاد در جهان صریحا خواستار توقف تحریمهای ظالمانه آمریکا علیه ایران برای مبارزه موثر با ویروس کرونا هستند.
آنچه موجب تداوم یکجانبه گرایی، زورگویی و خوی وحشیگری رژیم تروریستی آمریکا شده، بی عملی، سکوت و بعضا همراهی سایر کشورها در قبال اقدامات غیرقانونی آن است. چنانچه کشورها با نادیده گرفتن تهدیدات آمریکا به وظایف و تعهدات حقوقی و انسانی خود عمل کنند، قطعا آمریکا مسیر دیگری را بر می گزیند. نمی توان از آمریکای جنایتکار، غیر از جنایت و کشتار انتظار داشت، ولی از کشورهای دیگر این انتظار وجود دارد که به بی عملی، سکوت و همراهی با آن کشور پایان داده و بیشتر از این در جنایات آمریکا شریک و سهیم نشوند. البته باید اذعان داشت، اگر برخی از رفتارها، مواضع و اقدامات نسنجیده در داخل ایران در خروج آمریکا از برجام، تاثیر بسزایی داشت، تکرار همین رویه و مسیر می تواند به تحقق اهداف پلید آمریکا علیه مردم کشورمان کمک کند.