‏  [یاسمن طاهریان] مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا درحال آماده‌کردن استدلالی حقوقی است که در آن ایالات متحده را همچنان یکی از اعضای توافق هسته‌ای نشان می‌دهد؛ توافقی که دونالد ترامپ نزدیک به دو‌سال است از آن خارج شده است. به گزارش نیویورک تایمز این اقدام بخشی از استراتژی پیچیده‌ای است برای تحت فشار قرار دادن شورای امنیت سازمان ملل به منظور تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران با اعمال تحریم‌های بیشتر.
مقامات آمریکایی این استراتژی را درحالی مطرح می‌کنند که در روزهای اخیر طرح قطعنامه جدیدی را در شورای امنیت برده‌اند که در آن با پایان ممنوعیت فعلی در ماه اکتبر، کشورهای دیگر از صادرات سلاح‌های متعارف به ایران منع شوند. روسیه و چین چه علنی و چه غیرعلنی به‌طور قطع با هرگونه تلاشی برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی مخالفت خواهند کرد. روس‌ها هم‌اکنون به مقامات آمریکایی و اروپایی گفته‌اند که برای ازسرگیری فروش سلاح‌های متعارف به ایران تمایل دارند.   
پمپئو برای رسیدن به هدف خود طرحی را تأیید کرده که از لحاظ قانونی ادعا می‌کند آمریکا در اصل به عنوان یکی از «کشورهای عضو» در توافق هسته‌ای باقی مانده، اما هدف این طرح «عقب‌گردی» برای بازگرداندن آن دسته از تحریم‌های سازمان ملل است که قبل از توافق هسته‌ای اعمال شدند. این طرحی است که بسیاری از متحدان اروپایی واشنگتن نیز با آن مخالفت خواهند کرد.  اگر تحریم‌های تسلیحاتی تمدید نشوند، آمریکا قصد دارد از حق خود به‌عنوان یکی از اعضای اصلی برجام استفاده کند. در این صورت می‌تواند بازه گسترده‌ای از تحریم‌هایی را برگرداند که پیش از توافق هسته‌ای در‌ سال 2015 فروش نفت و تبادلات بانکی را ممنوع کرده بود. اعمال این تحریم‌های قدیمی از لحاظ تئوری برای تمامی اعضای سازمان ملل الزامی خواهد بود. دیپلمات‌های اروپایی در واکنش به تلاش‌های آمریکا اعلام کردند که ترامپ و پمپئو هر وقت دل‌شان خواست انتخاب می‌کنند که همچنان در برجام باقی بمانند تا به اهداف خود برسند.
به گفته نیویورک تایمز نمایشی که آمریکایی‌ها اجرا می‌کنند، می‌تواند در هفته‌های باقی‌مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری در پاییز امسال به رویارویی احتمالی با ایران در میانه رقابت‌ها تبدیل شود. محاسبات سیاسی به کنار، طرح بزرگ‌تر دولت ترامپ ممکن است فراتر از اعمال تحریم‌های سنگین‌تر بر ایران باشد. این طرح همچنین ایران را مجبور می‌کند که دیگر به توافقی که در دوران اوباما بسته شد، پایبند نماند. با از بین بردن این توافق بسیاری از مقامات ارشد دولت ترامپ از خود می‌پرسند آیا ممکن است ایران برای توافق جدیدی که مدنظر ترامپ است، مذاکره کند؟ایران تاکنون با هر پیشنهادی برای ازسرگیری مذاکرات با دولت ترامپ مخالفت کرده و اعلام می‌کند قبل از آنکه برای اصلاح برجام سر میز مذاکره بنشیند، آمریکا اول باید به برجام بازگردد و به مفاد آن پایبند باشد. ترامپ هم این موضوع را قبول نمی‌کند. طراحان این استراتژی پیچیده،‌ مقامات ارشد آمریکایی هستند. پمپئو در پاسخ به نیویورک تایمز در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما نمی‌توانیم اجازه دهیم ایران در 6 ماه آینده سلاح‌های متعارف خریداری کند. اوباما هیچ وقت نباید برای پایان تحریم‌های تسلیحاتی توافق می‌کرد.» پمپئو در ادامه گفت: «ما آماده‌ایم تا با استفاده از تمام گزینه‌های دیپلماتیک مطمئن شویم که تحریم‌های تسلیحاتی در شورای امنیت سازمان ملل باقی خواهند ماند.»
برایان هوک، نماینده ویژه وزارت امور خارجه آمریکا در امور ایران که مجری این طرح است، پیش‌نویس قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی به مدت زمان نامعین را به دست چند نفر از اعضای شورای امنیت رسانده است.
هوک در سفرهایش به پاریس و نیویورک، پافشاری دولت آمریکا را این‌گونه توصیف می‌کند که ایران هیچ‌وقت نباید حتی تعداد کمی از سلاح‌های متعارف مانند موشک را در اختیار داشته باشد. اما قدم بعدی را برای زمانی که تحریم‌های تسلیحاتی تمام شوند، اعلام نکرده است: تلاش برای اعمال تحریم‌های یک‌جانبه سنگین‌تر.  دستیاران پمپئو برای توضیح این طرح به سخنرانی باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا در آگوست 2015 اشاره می‌کنند. اوباما درباره اینکه اگر ایران به این توافق عمل نکند، هشدار داد و گفت: «ما به حمایت دیگر اعضای شورای امنیت نیاز نداریم؛ آمریکا خودش می‌تواند تحریم‌ها را اعمال کند.»  اما در آن زمان، شرایط کنونی در نظر گرفته نشده بود. شرایطی که در آن ترامپ دو‌سال است که از توافق هسته‌ای خارج شده است. در زمانه‌ای که ایران با شیوع ویروس کرونا مقابله می‌کند، زمان نقش حیاتی دارد. یک ماه پیش،  آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل،  خطاب به قدرتمندترین اقتصادهای دنیا از آنها خواست تا تحریم‌های اقتصادی ایران، کوبا، ونزوئلا، کره‌شمالی و زیمبابوه را بردارند. گوترش نوشت: «شما را تشویق می‌کنم که تحریم‌ها علیه این کشورها را تعلیق کنید تا مواد غذایی، کالاهای بهداشتی اساسی و نیازهای پزشکی برای درمان کووید-19 در دسترس آنها قرار گیرد. الان وقت همبستگی است، نه محرومیت.» گوترش از اینکه تعلیق‌ها تا کی ادامه داشته باشد، صحبتی نکرد و  درخواست او  نیز به جایی نرسید.  با شیوع ویروس کرونا در ایران ترامپ ادعا کرد که «اگر درخواست‌کنند» تمایل دارد برخی از تجهیزات پزشکی مانند دستگاه تنفس مصنوعی را برای مقابله با ویروس کرونا به ایران بدهد. ایران هیچ‌وقت درخواستی نکرد. مقامات آمریکایی معتقدند تهدید آمریکا برای بازگشت به تحریم‌های شدید‌تر تا پاییز امسال علنی نخواهد شد؛ یعنی زمانی که نخستین فاز مقابله با ویروس کرونا سپری شده است. تحریم تسلیحاتی که حالا به مرکز جروبحث‌ها تبدیل شده درواقع یکی از موضوعات فرعی قرارداد هسته‌ای است. با خروج دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای، ایران تا یک‌سال بعد نیز به آن پایبند ماند. اما خودداری اروپایی‌ها در تسهیل تبادلات بانکی و صادرات نفت باعث شد ایران از اردیبهشت ‌سال گذشته در طی پنج گام تعهدات خود در  برجام را کاهش دهد و اعلام کرد به محض بازگشت ترامپ به این توافق و لغو تحریم‌های یک‌جانبه، ایران نیز دوباره به تعهدات ذکرشده در آن بازمی‌گردد. وندی شرمن، نماینده ارشد آمریکا در مذاکرات هسته‌ای در واکنش به این طرح گفت که به یاد دارد روسیه و چین هیچ‌وقت خواهان تحریم تسلیحاتی ایران نبوده‌اند و فقط برای مدت کوتاهی با آن موافقت کرده‌اند. شرمن همچنین درباره اینکه اگر آمریکا بخواهد نشان دهد که همچنان عضوی از توافق است، گفت:   «من فکر می‌کنم با مخالفت‌های بسیاری روبه‌رو خواهد شد، چون آمریکا از این توافق خارج شده  است.» شرمن معتقد است هر گونه اقدامی برای بازگرداندن تحریم‌ها «با مقاومت شدیدی روبه‌رو خواهد شد که باید هم همین‌طور باشد.» او در ادامه گفت: «اما این بدان معنی نیست که در این کار موفق نباشند.» نیویورک تایمز با دریافت یک نسخه از پیش‌نویس قطعنامه پمپئو که هم‌اکنون به دست مقامات کشورهای اروپایی، عربستان‌سعودی و امارات متحد عربی رسیده است، درخواست تمدید تحریم‌های تسلیحاتی را پیشنهاد می‌کند. اما همان‌طور که آمریکا انتظار دارد، روسیه این قطعنامه را در شورای امنیت وتو خواهد کرد. آمریکا نیز در واکنش به آن تلاش خواهد کرد تا نشان دهد همچنان عضوی از توافق هسته‌ای است.

واکنش ایران
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «دو‌سال پیش مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا و رئیس او «توقف مشارکت آمریکا» در برجام را اعلام کردند و رویای این را در سر می‌پروراندند که «فشار حداکثری» آنها ایران را به زانو درخواهد آورد.» ظریف در ادامه نوشت: «با توجه به شکست حقیرانه آن سیاست، او[پمپئو] اکنون می‌خواهد عضوی از برجام باشد. رویاپردازی را متوقف کنید. ملت ایران همیشه درباره سرنوشتش تصمیم می‌گیرد.» قطعنامه 2231 شورای امنیت که پس از توافق هسته‌ای به تصویب رسید، خواستار آن است که ایران از هر‌گونه فعالیت‌های مربوط به موشک‌های هسته‌ای و گسترش آنها خودداری کند. طبق بند پنجم این قطعنامه، پنج‌سال پس از نخستین روز اجرای برجام یا تاریخی که آژانس گزارشی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران منتشر کند، تحریم‌های تسلیحاتی رفع می‌شوند. در همین قطعنامه،‌ تاریخ پایان این تحریم‌ها 90روز بعد از تأیید برجام ذکر شده که موعد آن در بیست‌وهفتم مهر 1399 یا هجدهم اکتبر 2020 خواهد بود.  

واکنش روسیه
روز گذشته هیأت نمایندگی دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در واکنش  ادعاهای دولت آمریکا در پیامی توییتری نوشت: «آمریکا در هشتم ماه می 2018 گفت که به عضویت خود در برنامه جامع اقدام مشترک پایان می‌دهد و آن را از بین می‌برد. اکنون ادعاهایی وجود دارد که آمریکا هنوز خود را یکی از طرفین می‌داند. اما این یک موقعیت شبیه به Catch-22 برای ایران، شورای امنیت سازمان ملل و تمام جهان است؟» اشاره این پیام به Catch-22 شرایط پیچیده‌ای است که در آن اتفاق‌های متناقض و در پی هم اتفاق می‌افتند.