کیانوش جهانپور روز چهارشنبه در نشست خبری ویدیو کنفرانس در پاسخ به سوال خبرنگار سلامت ایرنا درباره تفاوت تست‌های کرونا افزود: چند مدل تست در زمینه کرونا وجود دارد. یک تست اختصاصی بوده و یک تست اختصاصی نیست، اما منجر به تشخیص بیماری می‌شود. یکی تست PCR است که از ته حلق و بینی نمونه برداری می‌شود. این تست‌ها به نوعی جداسازی ویروس را انجام می‌دهد و بررسی می‌شود که آیا در ترشحات حلق و بینی، ویروس وجود دارد یا خیر. تست PCR تست اختصاصی کووید ۱۹ است. برای هر تست دو معیار حساسیت و ویژگی وجود دارد. موارد مثبت تست PCR‌ قطعی است، اما ممکن است موارد منفی آن کاذب باشد.

وی بیان کرد: تست‌های سرولوژیک نیز وجود دارد که به دنبال خود ویروس نیست و به دنبال آنتی بادی یا پادتنی هست که بدن برای مقابله با ویروس تولید می‌کند. این تست‌ها، تست قطعی تشخیص در موارد اولیه نیستند. ویروس باید وارد بدن شود و بدن بین یک تا دو هفته بین ترشح آنتی بادی و رسیدن آن به سطح مشخص زمان نیاز دارد. این نوع تست در تشخیص زودهنگام کمک نمی‌کند و حتی ممکن است ما را به خطا بیندازد. در تست‌های سرولوژیک ظرف چند روز یا هفته بعد از ابتلا می‌توانیم این آنتی بادی‌ها را در افراد مشخص کنیم. در این زمینه باید پادتن یا آنتی بادی ویروس کرونا را شناسایی کنیم. ممکن است افراد به ویروس دیگری مبتلا شده باشند و آنتی بادی علیه آن ترشح شده و با آنتی بادی‌های ترشح شده علیه کرونا مشترک باشد. اگر معیار این آنتی باشد، در نتیجه تست سرولوژیک خطا خواهد داشت. یعنی ممکن است این آنتی بادی مربوط به سارس و مرس و ویروس‌های دیگر خانواده کرونا باشد. کاربرد این تست زمانی که اگر فرد در اواخر بهمن ماه با علامت یا بی علامت مبتلا به کرونا شده باشند، امروز برای گواهی سلامت مراجعه کنند یا بخواهند ارزیابی داشته باشند، تست PCR به درد این شخص نمی‌خورد، زیرا دقیقا زمان حال را نشان می‌دهد و در این مرحله از افراد تست سرولوژیک انجام می‌شود.

وی افزود: در تست سرولوژیک از خون نمونه گیری می‌شود. با این کار می‌توانیم بگوییم افراد در هفته‌ها یا ماه‌های قبل به این ویروس مبتلا شده‌اند. این اطلاعات که روزانه اعلام می‌شود مربوط به دوران بحران است.

سخنگوی ستاد مقابله با کرونا وزارت بهداشت اظهار کرد: البته تکنولوژی به سمتی می‌رود که برای وسیع‌تر انجام شدن تست‌های سرولوژیک به سمت رپید تست برویم. یعنی به جای ارسال نمونه‌های خون به آزمایشگاه، از سر انگشت یک قطره خون گرفته می‌شود و در رپید تست‌ها با محلول معرف، ظرف پنج دقیقه مشخص می‌شود که فرد مبتلا به ویروس هست یا خیر. این تست را حتی می‌توان در ورودی یک ورزشگاه یا سینما هم گذاشت.

وی ادامه داد: تست‌های دیگری هم از نمونه گلبول سفید خون گرفته می‌شود که این هم اختصاصی کووید ۱۹ نیست و ابزار کمکی به پزشک است. البته استفاده از سی تی اسکن اختصاصی است.

۲ رقمی شدن آمار فوتی‌های روزانه کرونا

جهانپور در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار سلامت ایرنا مبنی بر این‌که آیا در اعلام دو رقمی شدن فوتی‌های روزانه کرونا عجله نشد، بیان کرد: ما همان الگوی اولیه که موارد را حداکثر تا ۲۴ ساعت بعد اعلام کردیم، همچنان حفظ کردیم. یعنی تا وقتی آمار قطعی شد همان آمار ابتلا و فوتی اعلام می‌شود. الان قرار نیست به مردم مقاله علمی بدهیم و تصویری که به دست ما رسیده را به مردم اعلام می‌کنیم.

وی افزود: دیروز برای ما هم خیلی خوشایند بود که تعداد فوتی‌های روزانه دو رقمی شده است. البته برای ما هم خوشایند نیست که خانواده‌هایی عزادار باشند، اما این‌که توانستیم بعد از یک ماه که مجبور بودیم عدد سه رقمی را برای فوت بخوانیم، برای ما هم خوشایند بود که تعداد این فوتی‌ها دو رقمی است. خوشبختانه روند کاهشی است، اما ممکن است دوباره افزایش داشته باشیم و هیچکس نمی‌تواند قسم بخورد که این روند ادامه خواهد داشت.

رییس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت گفت: هیچ اپیدمیولوژیک و متخصص عفونی و کارشناسی در دنیا تصویر مشخصی برای روزهای آتی در مورد کرونا به دنیا ارائه نکرده است. هیچ تصویر روشن و شفاف و واضحی در دنیا در مورد سرنوشت هفته‌های آتی در زمینه کرونا وجود ندارد و همه این موارد بر اساس حدس و گمان مطرح می‌شود.

آمریکایی‌ها ابتدا انکار و بعد فرافکنی می‌کنند

جهانپور درباره ادعای وزیر خارجه آمریکا در مورد عدم سرمایه گذاری در ایران برای جلوگیری از فوت بیماران کرونایی گفت: وزارت خارجه قطعا از منظر دیپلماتیک پاسخگوی این موارد خواهد بود. آنچه به حوزه سلامت مرتبط می‌شود این است که در روان شناسی مکانیسم‌های دفاعی داریم تا افراد برای این‌که دچار افسردگی نشوند، مشکلات خود را ابتدا از طریق فرافکنی مطرح می‌کنند. وزیر خارجه آمریکا هم از این قاعده مستثنی نیست و این مکانیسم‌های دفاعی روانی در او نیز فعال است. در هفته‌های اخیر فشار وحشتناکی بر مردم آمریکا وارد شده و حتی نگرانی‌های ما هم از لحاظ انسانی در مورد ایالات متحده وجود دارد که به سیستم ناکارآمد بهداشتی و درمانی این کشور بر می‌گردد. دولت آمریکا ابتدا وارد انکار و بعد وارد فرافکنی شده است.

وی ادامه داد: سرمایه گذاری ایران در حوزه سلامت حداقل در ۴ دهه اخیر میان همه کشورهای دنیا چشمگیر بوده و امروز نظام ارائه خدمت مناسبی داریم و تولیدکننده ۹۷ درصد داروی مورد نیاز خود هستیم. داروی بیماران خاص رایگان است و بالاترین پوشش بیمه همگانی سلامت که رویای ۱۰۰ ساله آمریکایی‌هاست و هرگز هم در این کشور محقق نمی‌شود را داریم و قسمت اعظم مردم ایران بیمه هستند یا از بیمه‌های رایگان مثل بیمه سلامت استفاده می‌کنند. تعداد پزشک در کشور افزایش یافته است و پوشش بالای واکسیناسیون و کاهش تعداد مبتلایان به ایدز را داریم. همزمان در ایران شدیدترین تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ما و زنان و کودکان و بیماران ایرانی اعمال شده و با این حال نتواستند خللی در خدمت رسانی به بیماران کووید ۱۹ در ایران ایجاد کنند.

پروتکل غسل و دفن بهداشتی کرونایی‌ها

جهانپور اظهار کرد: پروتکل غسل و دفن بهداشتی فوت شدگان ناشی از کرونا چیز جدیدی نیست. این پروتکل، بهداشتی و فنی و معتدل است. این‌که در برخی جاها گفته شده که این فوت شدگان نباید در آرامستان‌ها یا کنار بقاع متبرکه دفن نشوند، در این پروتکل وجود ندارد. این پروتکل از گذشته وجود داشته و در سایت‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی وجود دارد.

وی ادامه داد: فقط ممکن است جایی که سطح آب زیرزمینی بالاتر باشد، احتیاط بیشتری انجام شود. غسل کردن این فوت شدگان با رعایت موارد بهداشتی انجام می‌شود. بدون تجمع افراد و با رعایت فاصله گذاری می‌تواند این مراسم انجام شود و منتقد رفتارهای افراطی هستیم که در برخی جاها ممکن است انجام شده باشد.

برای درمان به تست PCR نیازی نیست

سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا وزارت بهداشت اظهار کرد: برای انجام درمان بیماران نیازی به تست PCR نیست و با تشخیص پزشک و سی تی اسکن می‌توان تا ۹۸ درصد بیماری را تشخیص و اقدام درمانی را انجام داد. اگر بخواهیم بررسی اپیدمیولوژیک انجام بدهیم و گواهی سلامت صادر کنیم و به افراد اطمینان بدهیم که حداقل تا یک سال آینده به این ویروس مبتلا نمی‌شوند به تست‌های سرولوژیک نیاز داریم. در کشور ما هم به فناوری‌هایی در این زمینه دست یافتیم. با این اقدام به افراد می‌توان گفت که حداقل در ماه‌های آتی یا بازه زمانی یک ساله به این ویروس مبتلا نمی‌شوند.

وی ادامه داد: در نظام سلامت به دنبال توسعه همه موارد هستیم و در برخی استان‌ها به سمت انجام تست PCR‌ سرپایی هم رفتیم و پس از تایید تست سرولوژیک، این موارد هم توسعه خواهد یافت. سی تی اسکن و ارزیابی اولیه هم به وفور در کشور از روز نخست انجام می‌شد. بیشترین تعداد سی تی اسکن را نسبت به بسیاری از کشورها انجام دادیم که بسیار کاربردی بوده و حساسیت بالایی دارد و در خیلی از مواقع برای تشخیص بیماری نیازی به تست PCR نداریم.

بازگشت مشاغل و احتمال پیک دوباره بیماری

جهانپور گفت: بازگشت مشاغل به صورت تدریجی و گام به گام و به ترتیب اولویت خواهد بود. هر جا احساس شود که با افزایش ریسک مواجه هستیم می‌توانیم به مرحله قبلی برگردیم. با توسعه تست‌های تشخیصی در سراسر کشور و توسعه شناسایی زودهنگام که از طریق غربالگری انجام شده و باز هم انجام می‌شود، همه افراد دوباره ارزیابی خواهند شد. با توسعه تست‌های PCR ارزیابی افراد مشکوک راحت‌تر می‌شود.

استفاده از نظام شبکه و پزشکی خانواده در مدیریت کرونا

رییس مرکز روابط عمومی وزارت بهداشت بیان کرد: یکی از اتفاقاتی که در دو دهه اخیر در کشور افتاد این بود که توجهی که در ابتدای انقلاب به حوزه بهداشت شد و شبکه بهداشت تشکیل شد، به مرور کمتر شده و توجه به حوزه درمان خیلی نبود. البته همان توجه‌ها و زیرساخت‌های ابتدای انقلاب به درد ما خورد. اگر در کشور، نظام شبکه گسترده‌تر می‌شد و پزشکی خانواده و نظام ارجاع محقق شده و پرونده الکترونیک به صورت صد در صد ماهیت پیدا کرده بود، نتایج عملکرد بهتری داشتیم. زیربنای سلامت همین پزشکی خانواده و نظام ارجاع و پرونده الکترونیک سلامت است. در یک سال اخیر هم مشاهده کردیم که نقطه توجه وزیر بهداشت در زمینه پزشکی خانواده، نظام ارجاع و پرونده الکترونیک سلامت بود و اگر کووید ۱۹ دو سال دیگر اتفاق می‌افتاد، باز هم توفیق بیشتری داشتیم.

وی ادامه داد: توجه ویژه به زیرساخت‌های شبکه بهداشتی و استقرار همه جانبه پرونده الکترونیک، نظام ارجاع و پزشکی خانواده بیشتری از همیشه احساس می‌شود و کووید ۱۹ مسیر آینده ما را هم مشخص‌تر کرده است. این موضوع نباید از خاطره سیاست گذاران کشور برود. قطعا در استان گلستان و مازندران از برکات این اقدامات بسیار استفاده کردیم. مازندران شرایط بحرانی داشت و اگر نظام پزشکی خانواده در این استان وجود نداشت، قطعا مشکلات در این استان بیشتر می‌شد.

جهانپور گفت: هر جا بخش بهداشت در کشور فعال‌تر شد و بهورز و مراقب سلامت هم درگیر غربالگری شد، بار مراجعه به بیمارستان‌ها کاهش یافت و عاقبت بیماران با شناسایی و مداخله زودهنگام بهتر شد. ابزار ما چیزی جز پایگاه‌های سلامت و خانه‌های بهداشت و پزشکان خانواده نبود و بطور قطع این موارد بسیار سودمند است.

وی افزود: رسانه‌ها باید این موارد را در آینده به سیاستگذاران یادآوری کنند که دچار غفلت نشویم. هرچند همان سی سی یو و آی سی یو هم در شرایط کنونی به کمک ما آمد.

ارائه آمار کرونا فقط توسط وزارت بهداشت انجام می‌شود

جهانپور اظهار کرد: آمار قطعی و ابتلای به ویروس کرونا در همه کشورها مرجع مشخص دارد و هیچ شورای شهری تاکنون چنین سمتی برای ارائه آمار در این زمینه ندارد.

وزارت بهداشت مرجع تایید نهایی تجهیزات پزشکی و دارو

سخنگوی ستاد مقابله با کرونا وزارت بهداشت گفت: مرجع تایید نهایی همه تجهیزات پزشکی و دارو و کالاهای سلامت محور تشخیصی و درمانی وزارت بهداشت است و از مسیر سازمان غذا و دارو می‌گذرد. زحمت‌های زیادی در شرکت‌های خصوصی و وزارت دفاع و دانشگاه‌ها برای ارائه ساخت تجهیزات و مشابه سازی و اختراع انجام شده، اما مواردی که تایید نهایی گرفته باشد، محدود است.

بیش از نصف تخت‌های اختصاصی آی سی یو خالیست

وی در پاسخ به سوالی درباره تخت‌های آی سی یو ویژه بیماران کووید ۱۹ اظهار کرد: در روزهای اول نیازهایی وجود داشت که به سمت افزایش تخت آی سی یو رفتیم و ۸ هزار و ۵۰۰ تا ۹ هزار تخت آی سی یو فعال داشتیم که ۵۰ درصد آن به مبتلایان به کرونا اختصاص یافت. هیچ وقت صد در صد اشغال تخت آی سی یو اختصاصی کرونا را در کشور نداشتیم. بعد از آن هم نیاز به تخت‌های آی سی یو کاهش نسبی یافت. از ۴ هزار و ۵۰۰ تخت آی سی یو اختصاصی برای کووید ۱۹، بیش از نصف آنها در حال حاضر خالی‌ست.

جهانپور ادامه داد: زیرساخت بسیاری از کشورها از ما در حوزه درمان بهتر است، اما تردیدی نداشته باشید که اقدامات انجام شده در حوزه بهداشت و پیشگیری و شناسایی زودهنگام و ایزولاسیون در منزل و مراقبت در منزل و پایش مستمر بیمار در منزل توانست بار مراجعه ما را در کشور کاهش بدهد.

فوتی‌های کاشان دیروز صفر بود

جهانپور گفت: یکی از ویژگی‌های این بیماری در ایران این بود که همزمانی پیک و طغیان بیماری را در استان‌ها نداریم. در نمای کلی کشور در روزهای آخر سال ۹۸ و روزهای ابتدایی امسال، در پیک اصلی بیماری بودیم و بعد از آن کاهش تدریجی و شیب نزولی کند داشتیم. شاهد ثبات نسبی هستیم و تعداد مرگ و میر هم نسبت به روزهای آخر اسفند و ابتدای فروردین کاهش یافته است.

وی ادامه داد: به طور مثال دیروز در کاشان بعد از مدت‌ها در ۲۴ ساعت کامل حتی یک مورد مرگ مشکوک به کرونا نداشت. نزدیک ۸ تا ۱۰ استان کشور دیروز آمار مرگ و میر صفر داشتند.

نشست‌های خبری غیرحضوری برگزار شود

سخنگوی ستاد مقابله با کرونا وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی در مورد نشست‌های خبری وزارتخانه‌ها که به صورت حضوری برگزار می‌شود، اظهار کرد: برگزاری نشست یا تجمع مشمول محدودیت‌ها می‌شود. چه در پروتکل فاصله گذاری اجتماعی و هوشمند باید این محدودیت انجام شود. علاوه بر آن، عدم حضور و شرکت در نشست‌ها نیز وجود دارد و هم میزبان و هم مهمان باید این موضوع را رعایت کنند. تلاش وزارت بهداشت این بوده که نشست‌های خبری به صورت ویدیو کنفرانس برگزار شود. اگر نشست‌ها حضوری است هم باید پروتکل‌ها و استفاده از ماسک در صورت ضروری بودن برگزار شود. وزارت بهداشت که ضروری‌ترین نشست‌ها را داشته هم نشست‌های خبری را به صورت ویدیو کنفرانس برگزار کرده است.

توصیه به استفاده از ماسک در مترو

جهانپور درباره مخالفت با استفاده اجباری از ماسک در مترو بیان کرد: اجباری شدن یک موضوع و توصیه به استفاده موضوع دیگری است. در ستاد ملی مقابله با کرونا توصیه شده که از ماسک استفاده شود. در مکان‌هایی که رعایت فاصله گذاری مقدور نیست یا رعایت نمی‌شود مثل اتوبوس‌ها و مترو و ناوگان حمل و نقل عمومی به خصوص در ساعت‌های پیک رفت و آمد افراد می‌توانند از ماسک استفاده کنند.

وی افزود: برخی افراد که در مناسب شهری هستند و به ارائه آمار هم علاقه دارند، بهتر است در حوزه حمل و نقل عمومی وقت بگذارند. دوستان رسانه‌ای هم به ما کمک کنند و با موبایل موارد را ثبت و برای ما ارسال کنند. وزارت بهداشت این موارد را رصد می‌کند و مدعی موضوع خواهد شد. البته گزارش روزهای اخیر نشان می‌دهد روند رو به بهبود در رعایت فاصله گذاری اجتماعی در ناوگان حمل و نقل عمومی انجام شده است. با این حال اجباری شدن استفاده از ماسک در هیچ جایی وجود ندارد، اما توصیه به استفاده از ماسک در مکان‌های شلوغ وجود دارد. در این زمینه از ماسک‌های خانگی هم می‌توان استفاده کرد.

یک سوم مرگ و میر جدید کرونا مربوط به تهران است

جهانپور گفت: حدود یک سوم آمارهای مرگ و میر و مبتلایان جدید این بیماری مربوط به تهران است. البته با وجود روند نسبتا نزولی، در هفته‌های اخیر بیش از ۴۰ تا ۷۰ درصد آمار مرگ و میر و موارد جدید ابتلا به بیماری کووید ۱۹ مربوط به تهران بوده است.