اسکندر فیروز بنیانگذار و نخستین رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران بود، پس از آنکه کانون شکار در سال ۱۳۴۶ به سازمان شکاربانی و نظارت بر صید تبدیل شد، فیروز ریاست آن را به عهده گرفت. با تلاش‌های او این سازمان در سال ۱۳۵۰ به سازمان حفاظت محیط زیست تغییر نام داد و دامنه فعالیت آن نیز گسترش یافت.

سپس در سال ۱۳۵۳ یکی از مهم‌ترین قوانین زیست‌محیطی ایران با عنوان قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست تصویب شد که هنوز در ایران اعتبار حقوقی دارد. همچنین با تلاش وی مناطق چهارگانه تحت حفاظت ایران با نام‌های پارک ملی، اثر طبیعی ملی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت‌شده، تعیین شد.

بسیاری از اهل فن در زمینه محیط زیست معتقدند که این فعالیت‌های اسکندر فیروز باعث شد تا ما محیط زیست و طبیعت خود و هر آنچه که در آن است را بشناسیم و بدانیم که چه داریم.

یک نمونه از فعالیت‌های وی، تصویب کنوانسیون رامسر است که با هدف حفاظت از تالاب‌های مهم بین‌المللی به ویژه تالاب‌های زیستگاه پرندگان آبزی معروف و گونه‌های گیاهی و جانوری موجود در آن در رامسر شکل گرفت که به عنوان اولین معاهده زیست محیطی در جهان شناخته می‌شود. در ابتدا این معاهده به امضای نمایندگان ۱۸ کشور شرکت‌کننده رسید اما امروزه ۱۶۹ کشور جهان عضو این پیمان هستند.

در سال ۱۳۵۰ فیروز رییس اجلاس سازمان ملل برای آماده‌سازی کنوانسیون‌های مربوط به کنفرانس جهانی استکهلم شد. در سال ۱۳۵۱ وقتی نخستین کنفرانس جهانی محیط زیست در استکهلم برگزار شد، او نایب‌رییس این اجلاس بود. در خلال سال‌های ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۴ به عضویت هیات‌مدیره اتحادیه جهانی حفاظت محیط زیست (IUCN) درآمد و از سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۶ نایب‌ رییس این اتحادیه و عضو هیات امنای صندوق جهانی حیات وحش و طبیعت شد. در تیر ماه ۱۳۵۶ علاوه بر آنکه از ریاست سازمان حفاظت محیط زیست استعفا کرد، ریاست اتحادیه جهانی حفاظت را نیز نپذیرفت. او همچنین از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ دبیرکل مؤسسه گیاه‌شناسی ایران بود و تأسیس مؤسسه گیاه‌شناسی و باغ گیاه‌شناسی و همچنین طرح زیست‌محیطی پردیسان را در کارنامه فعالیت‌های خود دارد.