از ۲۹ بهمن ماه سال جاری، ایران و شهر قم میزبان یک مهمان ناخوانده خارجی به نام ویروس کرونا شد. با شیوع این ویروس در ایران، بسیاری از کشور‌ها از پذیرش ایرانی‌ها سر باز زدند و به همین منظور سفر‌های خارجی لغو شد. همچنین شیوع ویروس کرونا در سایر استان‌ها باعث شد تا بسیاری از سفر‌های داخلی نیز لغو شود. تنها نگرانی از لغو سفر‌ها این بود که جریمه‌ای باید بابت این لغو بلیت‌ها پرداخت شود؛ بنابراین، مسئولین به فکر چاره جویی برای رفع این مشکل برآمدند.
به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی طی مصاحبه‌ای در همین رابطه در پنجم اسفندماه سال جاری درباره وضعیت سفر‌های هوایی و ریلی گفت: اعلام کرده‌ایم که در حوزه سفر‌های هوایی و ریلی هزینه کنسلی از مردم دریافت نشود و مردم اگر بلیتی تهیه کرده و می‌خواهند آن را کنسل کنند، راحت باشند. وی افزود: البته کسی نباید نسبت به این موضوع نگرانی داشته باشد و اگر هم مردم نخواهند، بلیت سفرهایشان را کنسل کنند، می‌توانند بلیت‌هایشان را به اُپن تبدیل کنند که هر موقع خواستند به سفر بروند.
رضا جعفرزاده، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری نیز در ششم اسفندماه ۱۳۹۸ در این باره گفت: با توجه به شرایط بوجود آمده پس از انتشار ویروس کرونا و عدم پذیرش اتباع ایرانی توسط تعدادی از کشور‌ها و تعلیق موقت برخی پرواز‌ها، سازمان هواپیمایی کشوری بخشنامه استرداد بلیت هواپیما بدون دریافت جریمه را به شرکت‌های هواپیمایی داخلی و نمایندگی‌های کل فروش شرکت‌های هواپیمایی خارجی ابلاغ کرد.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس بخشنامه صادره این سازمان مسافرانی که تاکنون در مسیر‌های داخلی و خارجی نسبت به ابتیاع بلیت سفر اقدام کرده اند و درخواست کنسلی آن را به دلایل شرایط کنونی (انتشار ویروس کرونا) دارند، لازم است بدون هرگونه اعمال جریمه، عملیات استرداد بلیت آنان در مسیر رفت و برگشت تا اطلاع ثانوی صورت پذیرد.
همچنین مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی نیز طی مصاحبه‌ای در هفتم اسفندماه ۱۳۹۸ اعلام کرد: مسافرانی که تا پیش از پنجم اسفند برای هر تاریخی بلیت گرفته‌اند، می‌توانند بلیت خود را کنسل کنند و هیچ جریمه‌ای مشمول آن‌ها نمی‌شود. وی افزود: اما مسافرانی که پس از پنجم اسفند و با توجه به شیوع کرونا نسبت به اخذ بلیت اقدام کردند و قصد ابطال آن را دارند، مشمول شرایط استرداد می‌شوند.
بخشنامه‌ای که اجرا نمی‌شود / مسافران همچنان جریمه کنسلی پرداخت می‌کنند!
همان گونه که ملاحظه شد، مطابق با بخشنامه‌های صادره و مصاحبه‌های صورت گرفته توسط مسئولین مربوطه، کسانی که تا قبل از پنجم اسفندماه اقدام به تهیه بلیت کرده اند، می‌توانند بلیت خود را بدون پرداخت جریمه لغو کنند؛ دستورالعمل و بخشنامه‌ای که توسط برخی شرکت‌ها زیر پا گذاشته شده است و اجرا نمی‌شود.
به عنوان نمونه، یکی از مخاطبان تابناک اقتصادی که بلیت رفت و برگشت به کیش را خریداری کرده بود، طبق تصویر زیر اقدام به لغو بلیت خود نموده است.
شرکت مشهوری که رزرواسیون بلیت هواپیما و رزرو هتل خارجی را انجام می‌دهد، در پاسخ به مخاطب تابناک اقتصادی اعلام کرده است: احتراما بلیت رفت و برگشت هر ۴ نفر با کسر ۳۰ درصد در حال انجام می‌باشد.
در نهایت این مخاطب تابناک اقتصادی اعلام کرد: این شرکت بابت لغو بلیت پرواز کیش برای چهار نفر، یک میلیون و هشتاد هزار تومان را بابت جریمه کسر نمود.
وی ادامه داد: هنگامی که پیگیر چرایی کسر مبلغی به عنوان جریمه شدم، شرکت مورد نظر در پاسخ گفت، شما نباید خودتان اقدام به لغو می‌کردید و در ساعت پرواز اگر حضور نمی‌یافتید، خودمان بلیت‌ها را لغو می‌کردیم و سپس کل مبلغ را بدون اعمال جریمه به شما بازمی‌گرداندیم!
این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد، شرکت مذکور هیچ گونه توضیحی در این باره در سایت خود قرار نداده است.
امکان شکایت از ایرلاین‌های متخلف وجود دارد؟ در صورت برخورد با چنین موردی، چه اقدامی باید انجام دهید؟
رضا جعفرزاده، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری در مصاحبه‌ای در دهم اسفند ۱۳۹۸ گفت: همه شرکت‌های هواپیمایی باید به یک صورت عمل کرده و نمی‌بایست بخشنامه‌های متفاوتی صادر کنند. همه بلیت‌هایی که از پنجم اسفند ماه به بعد از سوی مسافر کنسل شود، می‌بایست نرخ کامل بلیت به مشتریان مسترد شود. همه بلیت‌هایی که از پنجم اسفند ماه به بعد از سوی مسافر کنسل شود، باید نرخ کامل بلیت به مشتریان مسترد شود. سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری گفت: اگر مسافرانی که اقدام به کنسلی بلیت پرواز‌های خود کرده‌اند، اما از طرف شرکت هواپیمایی مربوطه، همچنان هزینه کنسلی بلیت‌ها کسر شده است، می‌توانند با مراجعه به سایت سازمان هواپیمایی کشوری، از شرکت هواپیماییِ صادرکننده بلیت شکایت کنند. وی افزود: این سازمان نیز قطعاً به موارد شکایتی، رسیدگی خواهد کرد.
صدور بخشنامه‌های مختلف موجب سردرگمی مشتریان شد
علیرغم گفته سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور، مبنی بر اینکه همه شرکت‌های هواپیمایی باید به یک صورت عمل کنند و همچنین تاکید بر این موضوع که استرداد بلیت باید تا اطلاع ثانویه بدون جریمه انجام شود، بررسی‌ها نشان می‌دهد که شرکت‌های هواپیمایی اقدام به صدور بخشنامه‌های مختلفی نموده و هر یک خود، حداکثر یک تاریخ صدور برای بلیت‌های مشمول کنسلی بدون جریمه را در نظر گرفته اند (بیشتر شرکت ها، بلیت‌هایی را مشمول کنسلی بدون جریمه دانسته اند که تاریخ صدور بلیت قبل از ششم اسفند باشد) و حتی شرط و بازه‌ای را برای تاریخ پرواز جهت کنسلی بدون جریمه در نظر گرفته اند (بیشتر شرکت‌ها اعلام کرده اند که بلیت‌هایی که تاریخ پرواز آن‌ها بین ۶ اسفند تا ۱۵ فروردین ماه ۹۹ است، مشمول کنسلی بدون جریمه هستند).
این بخشنامه‌های متفاوت باعث شده است تا افرادی که قصد کنسلی بلیت خود را دارند، در این موضوع که آیا این کنسلی شامل جریمه می‌شود یا نمی‌شود، سردرگم شوند.
آیا برای کنسلی بلیت قطار‌ها باید جریمه پرداخت کرد؟
میرحسن موسوی، معاون مسافری شرکت راه آهن طی مصاحبه‌ای در هفتم اسفندماه سال جاری گفت: از تاریخ ششم اسفند ماه امسال و پس از صدور بخشنامه وزیر راه و شهرسازی هر یک از مسافران که بخواهند بلیت سفر خود را کنسل کنند، بدون جریمه هزینه بلیت خریداری شده به صورت ۱۰۰ درصد به حساب‌شان واریز خواهد شد. وی افزود: امتیاز دیگری در این زمینه قائل شدیم این است که اگر از سوم اسفند ماه تا ششم اسفند ماه (قبل از دستور وزیر) نسبت به استرداد بلیت خود اقدام کرده باشند هم می‌توانند از شانزدهم فروردین ماه سال آینده به مدت یک ماه با مراجعه به مرکز استرداد کننده بلیت خود هزینه کنسلی کسر شده را دریافت کنند، چون پیش از صدور بخشنامه از سوی وزیر مسافرانی که بلیت تهیه و آن را کنسل می‌کردند، باید ۱۰ درصد جریمه پرداخت می‌کردند، اما ما این بخشنامه را شامل این افراد را نیز کرده‌ایم.
به هر صورت همان گونه که ملاحظه شد، علیرغم دستور اکید وزیر راه و شهرسازی به لغو بلیت‌ها بدون کسر جریمه، همچنان برخی شرکت‌ها و ایرلاین‌ها اقدام به کسر مبلغی بابت جریمه کنسلی می‌کنند که این موضوع تخلف آشکار است. در گذشته نیز شاهد برخی سوءاستفاده‌ها در شرایط خاص در زمینه سفر‌های هوایی بودیم. به عنوان مثال در هنگام وقوع زلزله کرمانشاه بلیت برخی پرواز‌ها به مقصد کرمانشاه حتی به ۹ میلیون تومان هم رسید. به نظر می‌رسد عدم برخورد جدی با تخلفات در این زمینه موجب شده است تا بخشنامه‌های صادره از سوی نهاد ذیربط، چندان جدی گرفته نشود. حالا باید منتظر ماند و دید این بار با شرکت‌ها و ایرلاین‌های متخلف چه برخوردی خواهد شد تا شاهد تکرار این گونه بی قانونی‌ها در شرایط خاص نباشیم.