«چارسوی هنر» بخش ویژه گالری‌ها در نمایشگاه آثار دوازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر است و برای دومین سال پیاپی در این جشنواره برگزار می‌شود و ۳۸ گالری تهرانی و شهرستانی آثار هنرمندان خود را در صورت تمایل برای فروش عرضه کرده‌اند.

به گزارش صمت، جشنواره تجسمی فجر در حالی دوره دوازدهم خود را پشت سر می‌گذارد که تا دوره دهم تنها جنبه نمایشی آثار پررنگ بود. جشنواره تجسمی فجر از معدود جشنواره‌های هنری دولت است که بر خلاف باقی جشنواره‌های هنری فجر هنوز به چارچوب مشخصی نرسیده است. از سال گذشته و همزمان با برگزاری یازدهمین دوره این رویداد هنری بخشی با عنوان «چارسوی هنر» برگزار شد که با استقبال خوب گالری‌داران همراه بود. این بخش که بخش اقتصادی جشنواره تجسمی فجر است به گالری داران و فروش آثارشان اختصاص دارد.
بسیاری از هنرمندان معتقدند تنها راه رونق اقتصاد هنر توجه به رویدادها و حراج‌هایی است که بتواند عرصه‌ای برای فروش آثار هنری فراهم کند.
گالری‌های هنری با حضور خودشان در دومین دوره «چارسوی هنر» تلاش کردند این بخش را با رونق بیشتری به پیش ببرند. بخشی که به نظر می‌رسد می‌تواند در غیاب تکثر حراج‌های هنری کارکردهای اقتصادی هنرهای تجسمی را تقویت کند.
البته در این میان گالری‌هایی هم هستند که تنها برای حضور و نمایش آثار آمده‌اند مثل گالری تم که با ۵ تابلوی عکس از مجموعه «همه قصه‌های طبیعت» متعلق به علی قلم‌سیاه و ۴ تابلوی عکس از پروژه «بوسنی» محسن راستانی به «فجر» آمده است. گالری تم که برای معرفی خود در این نمایشگاه حضور یافته، خودش را مختص به هنرهای تجسمی می‌داند و تمرکزش را بر هنر تجربی و معاصر گذاشته است و از آثار هنرمندان خلاق بدون توجه به رزومه و سابقه‌شان استقبال می‌کند.
یکی از آثاری که در بخش «چارسوی هنر» توجه جلب می‌کند، مجسمه بدون عنوان عارف رودباری شهمیری است که از طرف گالری باروک در نمایشگاه «فجر» با نرخ ۶۰ میلیون تومان عرضه شده است. این مجسمه عارف رودباری سال گذشته در نمایشگاه انفرادی‌اش در گالری کاما به فروش رفت. علاوه بر این مجسمه که از مجموعه «شاخ بازی» این هنرمند است و نمادی از تقابل انسان و گاو است، ۱۱ تابلوی نقاشی و عکس از این گالری در فجر دوازدهم حاضر است.
گران‌ترین اثری که از سوی گالری باروک در نمایشگاه «فجر» عرضه شده، اثر دو لتی میکس مدیای علیرضا آسانلو با عنوان جعبه سیاه است که با نرخ ۲۰۰ میلیون تومان عرضه شده است.
یکی از گالری‌های شهرستانی که نمایشگاه «فجر ۱۲» حضور دارد، گالری هونره از شهر اصفهان است که از فعالیتش تنها یک سال می‌گذرد و گلناز رامین‌فر مدیر جوان آن نیز اهل هنر و نقاش است. به گفته رامین‌فر، تاکید گالری هونره بر حمایت از هنرمندان نقاش جوانی است که یا کمتر دیده می‌شوند یا اصلاً دیده نشده‌اند و این گالری درصدد معرفی آنها به جامعه هنری است.
در این گالری، ۱۰ تابلوی نقاشی از ۵ هنرمند که گران‌ترین تابلوی این گالری تابلوی نقاشی «آفرینش» اثر گلناز رامین‌فر است که ۱۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری شده است. تکنیک بیشتر کارهای عرضه شده در این گالری، رنگ و روغن است و نکته قابل توجه رنگ‌های شاد بسیاری است که در آثار دیده می‌شود.
مؤسسه فرهنگی هنری صبا وابسته به فرهنگستان هنر نیز در بخش «چارسوی هنر» با عنوان گالری صبا حضور دارد. در فضای اختصاص داده شده به این گالری ۲۲ اثر برای نمایش و فروش عرضه شده است. همچنین شاهد آثاری متفاوت از بزرگان هنرهای تجسمی هستیم که برای فروش عرضه شده‌اند و از آن جمله می‌توان به آثاری از محمد احصایی، صداقت جباری، نصراله افجه‌ای، ناصر اویسی، محمود زنده‌رودی، ناصر پلنگی، جلال شباهنگی، حسین محجوبی، منوچهر نیازی، رضا بانگیز و بهرام دبیری اشاره کرد. در کنار این آثار، ۳ مجسمه نیز به چشم می‌خورد.
گران‌ترین اثری که در این گالری روی دیوار رفته، تابلوی نقاشی محمد احصایی است که ۲۸۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری شده است. این اثر با رنگ صورتی و آبی در ابتدای ورودی بخش «چارسوی هنر» جانمایی شده و رنگ متفاوت آن از ویژگی‌های اثر است.
یکی از نکات جالب در بخش «چارسوی هنر»، حضور گالری نقش و خط است که در فضای آن، ۱۸ تابلوی خوشنویسی، نقاشی خط و نقاشی از جواد بختیاری برای فروش عرضه شده است. پیشتر جواد بختیاری را به عنوان هنرمند خوشنویس می‌شناختیم اما در چند تابلوی نقاشی رنگ و روغن وی که در این بخش ارائه شده است، نشان می‌دهد او نقاش قابلی نیز هست. تابلوی نقاشی «شجریان و همنوازان» او یکی از آثاری است که از دور مخاطبان را با توجه به شرایط جسمانی استاد شجریان در این روزها، جذب می‌کند. این تابلو، گران‌ترین اثر گالری نقش و خط است که در نمایشگاه «فجر ۱۲» ارائه شده است.
تابلوی خوشنویسی «کلک خیال‌انگیز» ۱۰۰ میلیون تومان، تابلوی نقاشی با عنوان «صبور» ۲۰۰ میلیون تومان، تابلوی خوشنویسی مزین به تذهیب گل و مرغ ۱۲۰ میلیون تومان، تابلوی نقاشی خط «باد صبا» که با تکنیک رنگ روغن کار شده، ۱۲۰ میلیون تومان و تابلوی نقاشی رنگ و روغن با عنوان «شجریان و همنوازان» ۲۵۰ میلیون تومان قیمت‌گذاری شده است.

توجه ویژه به بازار هنر
آرش سلطانعلی مدیر گالری ایده که در این دوره از جشنواره تجسمی فجر در بخش چارسوی هنر با آثاری از بزرگان عرصه نقاشی حضور دارد در گفت‌وگو با صمت با اشاره به برگزاری بخش جنبی چارسوی هنر گفت: خوشبختانه با تدبیر خوب اداره کل هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیرخانه جشنواره تجسمی فجر بخش چارسوی هنر راه‌اندازی شده است که بسیار می‌تواند به رونق اقتصاد هنر در این بخش کمک کند.
وی در ادامه گفت: تا همین چند سال پیش بخش چارسوی هنر در جشنواره تجسمی فجر وجود نداشت و تنها جنبه نمایشی آثار مدنظر مدیران جشنواره بود که موجب دلسردی گالری‌داران و صاحبان آثار می‌شد.
سلطانعلی در ادامه گفت: واقعیت این است که در عصر حاضر اقتصاد هنر به نبض مخاطب زنده است و باید راه‌های ارتباط متقابل و عرضه و تقاضا در این عرصه را فراهم کنیم. هنر اگر قرار باشد فقط برای مجموعه‌دارهاخلق شود به زودی به‌دست فراموشی سپرده خواهد شد. باید مردم از این هنر بهره ببرند و آن را به عنوان یکی از ملزومات فرهنگی و هنری در زندگی خود استفاده کنند.
مدیر گالری ایده در پایان گفت: ما در این دوره از جشنواره سعی کردیم در کنار آثار مطرح هنرمندان پیشکسوت از حضور جوانان در غرفه گالری ایده بهره ببریم و آثار آنها نیز در کانون دید مخاطبان قرار بگیرد. تا امروز استقبال خوبی از آثار ارائه شده از سوی گالری ایده انجام شده است و نشان می‌دهد اگر فضای تعامل میان مخاطبان آثار هنری و هنرمندان برقرار شود ظرفیت‌های خوبی در این عرصه وجود دارد که می‌تواند خود بازیابی کند.

انگیزه‌های فعالیت هنری زیر سایه اقتصاد
نسرین حمزه‌پور هنرمند نقاش در گفت‌وگو با روزنامه صمت با اشاره به اینکه فروش آثار هنری ضامن بقای فعالیت‌های یک هنرمند است گفت: واقعیت این است که نبض فعالیت‌های یک هنرمند در عرصه هنرهای تجسمی و به خصوص هنر نقاشی به حضور مخاطب و فروش آثارش می‌تپد. وی در ادامه گفت: بسیاری از هنرمندان ما تنها به این دلیل که نتوانستند آثارشان را به فروش برسانند دیگر انگیزه‌ای برای فعالیت نداشتند. هنرمندان جوان امروز هم تنها با عشق به هنر نقاشی وارد این حوزه می‌شوند اما بعد از مدتی به دنبال این هستند که بتوانند آثارشان را بفروشند. وی با بیان اینکه دولت باید از حضور و فروش آثار هنرمندان حمایت کند گفت: به غیر از برگزاری دوسالانه‌هایی برای فروش آثار هنری و برگزاری حراج‌های داخلی مانند حراج تهران و حراج باران دیگر فضایی برای حضور هنرمندان جوان نیست. حمزه‌پور با اشاره به برگزاری جشنواره تجسمی فجر گفت: با خبر شده‌ام که بخشی با عنوان «چارسوی هنر» در جشنواره تجسمی فجر برگزار می‌شود که به فروش آثار هنرمندان اختصاص دارد. این اتفاق بسیار خوبی برای هنرهای تجسمی است. انگیزه‌ای که این کار به هنرمندان می‌دهد ضامن بقای فعالیت‌هایشان است. امیدوارم دولت فضاها و امکانات بیشتری را برای رونق اقتصاد هنر در اختیار هنرمندان و گالری‌داران قرار دهد تا بیش از گذشته شاهد حضور آثار هنری در خانه‌های شهروندان ایرانی باشیم.

حمایت از چرخه اقتصادی هنر در شهرستان‌ها
مدیر گالری «هونره» اصفهان اظهار امیدواری کرد مسئولان هنری کشور و برگزارکنندگان جشنواره هنرهای تجسمی فجر نسبت به حمایت از هنر و چرخه اقتصادی هنر در شهرستان‌ها هم حساس باشند.
گلناز رامین‌فر نقاش و مدیر گالری «هونره» در شهر اصفهان که در بخش «چهارسوی هنر» دوازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر حضور دارد، درباره جشنواره فجر به خبرنگار مهر گفت: نخستین بار است که در جشنواره تجسمی فجر حضور پیدا می‌کنم و آن چنان که باید و شاید استقبال از آن را شاهد نبودم، البته با توجه به شرایط اجتماعی و اتفاقاتی که در دو ماه گذشته اتفاق افتاد و البته بیماری کرونا، این استقبال قابل پیش‌بینی بود.
وی که یک سال است گالری «هونره» را تأسیس کرده است، درباره برپایی نمایشگاه هنری در شهر اصفهان توضیح داد: یک سال است که گالری هونره را تأسیس کردم و خیلی با حساسیت در گالری، نمایشگاه برگزار می‌کنم به این دلیل که دلم می‌خواهد سواد بصری در میان مخاطبان بالا رود و کار خوب ببینند. همچنین سعی می‌کنم از جوانان با استعداد حمایت کنم و به دنبال این نقاشان جوان هستم تا نمایشگاه آثارشان را برگزار کنم.
مدیر گالری «هونره» که خودش نیز نقاش است، در مورد دو اثری که در غرفه گالری هونره در بخش «چارسوی هنر» جشنواره تجسمی فجر دارد، نیز گفت: تابلوی «آفرینش» و «نبرد رنگینه» را برای حضور در جشنواره تجسمی فجر انتخاب کردم؛ تابلوی «آفرینش» جزئی از مجموعه آثارم با عنوان «اسطوره‌ها» است. در این تابلو شاهد پرتره زنی هستیم که گل لوتوس در دست دارد و این گل نیز روی آب است. گل لوتوس در اساطیر و ایران باستان گل مقدسی بوده و به معنای آفرینش است.
وی بیان کرد: «نبرد رنگینه» نیز نبرد دو خروس که نشان از پویایی است، نشان می‌دهد. این نبرد، نبرد بر سر زندگی است و به نظر من نبردی رنگین است؛ خروس را به این دلیل زیبایی و رنگش که جنگ را انجام می‌دهد انتخاب کردم.
رامین‌فر در پایان با بیان اینکه برگزاری نمایشگاه و فروش آثار هنری در شهرستان بسیار سخت است، گفت: امیدوارم مسئولان هنری و فرهنگی کشور و برگزارکنندگان جشنواره هنرهای تجسمی فجر نسبت به حمایت از هنر و چرخه اقتصادی هنر در شهرستان‌ها هم حساس باشند و در جشنواره بزرگی چون «فجر» از هنرمند و هنر در تمام کشور حمایت کنند.

جشنواره تجسمی فجر یک تیغ دولبه است
یک هنرمند عکاس با اعتقاد بر اینکه جشنواره تجسمی فجر همانند یک تیغ دولبه است، می‌گوید که این جشنواره باید از رویکردهای دولتی فاصله بگیرد و خودش را به هنرمندان نزدیک کند.
مسعود زنده‌روح کرمانی هنرمند عکاس در پاسخ به این پرسش که چرا جشنواره تجسمی فجر برخلاف سایر جشنواره‌های فجر جریان‌ساز نیست، با بیان اینکه به طور کلی زمانی می‌توان یک جشنواره را جریان‌ساز کرد که برای قبل و بعد از برگزاری آن برنامه‌ریزی وجود داشته باشد، به ایسنا گفت: درحال‌حاضر بیش از یک دهه از عمر جشنواره تجسمی فجر گذشته است و دیگر باید مانفیست و ایده خود را بخش تجسمی مطرح و روشن کند که می‌خواهد با کدام رویکرد کار کند و برای این امر باید یک دبیر ثابت و دبیرخانه فعال داشته باشد تا در طول سال تمام آثار این حوزه را رصد کند. نمی‌توان دوره به دوره داور و شورای سیاست‌گذاری را عوض کرد و انتظار جریان‌سازی هم داشت؛ البته در چند سال گذشته مقداری تکلیف جشنواره روشن شده است.
زنده‌روح کرمانی همچنین درباره لزوم همراهی جشنواره‌های هنری با حال و هوای جامعه، خاطرنشان کرد: فجر جشنواره‌ای است که تفکر دولت را به یدک می‌کشد و طبیعتا این موضوع نیز به برگزارکننده جشنواره برمی‌گردد. به هر حال گاهی برخی اتفاقاتی که در کشور رخ می‌دهد که می‌تواند در همه حوزه‌ها تاثیرگذار باشد. در این میان جشنواره‌های فجر هم که مبنای آنها دولت است به نوعی تحت تاثیر این اتفاقات قرار گرفتند؛ که البته در جشنواره فیلم بیشتر و در جشنواره‌های موسیقی و تجسمی کمتر شاهد این تاثیرگذاری بودیم.
این هنرمند عکاس یادآور شد: من فکر می‌کنم جشنواره باید از رویکردهای دولتی فاصله بگیرد و خودش را به هنرمندان نزدیک کند. گاهی در برخی از دوره‌ها این اتفاق می‌افتاد؛ به عنوان مثال در دوره سوم جشنواره کاملا مردمی بود، اما در دوره چهارم کاملا برعکس و جشنواره شدیدا به سمت دولتی شدن رفت. زنده‌روح کرمانی خاطرنشان کرد: در این میان هنوز جشنواره تجسمی تکلیف خودش را روشن نکرده است. برخی می‌گویند اگر این جشنواره «فجر» است باید درباره انقلاب باشد و از سوی دیگر گروهی اعتقاد دارند که اگر این جشنواره یک رویداد هنری است باید فاصله خود را از دولت حفظ کند؛ در واقع جشنواره همانند یک تیغ دو لبه است.