خبرگزاری آلمانی دویچه وله به نقل از یک منبع آگاه از مکانیسم اینستکس گفت که توافق‌ها و طرح‌هایی برای اجرایی کردن این سامانه در جریان است.
دویچه وله در تارنمای خود نوشت که یک منبع مرتبط با اینستکس که نامش محفوظ است گفت که طرح‌هایی برای حصول توافقی در آینده نزدیک در ارتباط با این سامانه وجود دارد.
این منبع آگاه گفت: ما باید به توافقی برای زمینه‌سازی برای آینده برسیم، اما بی‌اعتمادی دوطرفه به طرز چشمگیری سرعت مذاکرات را کاهش داده است.
وی افزود: ایرانی‌ها شک داشتند که پس از تراکنش اولیه تجارت دیگری انجام شود. به همین دلیل تهران نیاز به اطمینان از این مسئله دارد که این فقط یک آزمایش نیست، بلکه برای تراکنش‌های دیگری هم برنامه‌ریزی شده است.
این منبع آگاه همچینن به دویچه وله گفته است که اقدامات مقدماتی به این دلیل به طول انجامیده که ایران باید با همه جوانب مربوط به این مکانیسم تراکنش با سه کشور اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه) موافقت می‌کرد که متاسفانه زمان زیادی می‌برد.
«ساسکا لوهمن» عضو موسسه امور بین‌المللی و امنیتی آلمان (SWP) اما دلیل تعلل ایران را چیز دیگری می‌داند. لوهمن بر این باور است که اینستکس حمایت کافی از سوی شخصیت‌های سیاسی بلندپایه را ندارد.
لوهمن با اشاره به فشارهای آمریکا به مسئولان اینستکس درباره قرار گرفتن تحت تحریم‌های واشنگتن، تاکید کرد که هیات نظارت، اعضا و معاونان وزیران در این مکانیسم بیم آن دارند که در صورت عملیاتی شدن آن، از ورود به آمریکا منع شوند.
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا اردیبهشت ماه سال گذشته به صورت یکجانبه و غیرقانونی کشورش را از برجام خارج کرده و تحریم‌های رفع شده به واسطه این توافق را علیه ملت ایران بازگرداند.
کشورهای اروپایی طرف برجام که تلاششان برای متقاعد کردن ترامپ برای باقی ماندن در برجام شکست خورده بود، ابتدا قانون مسدودساز اتحادیه اروپا را برای جلوگیری از خروج شرکت‌های اروپایی از ایران فعال کردند که کارآیی چندانی نداشت.
کشورهای اروپایی سپس اقدام به تأسیس سازوکاری برای انجام تبادلات مالی میان ایران و شرکت‌های اروپایی بدون نیاز به نظام مالی آمریکا ایجاد کردند که در بهمن ماه سال گذشته با تأسیس شرکت «اینستکس» عملی شد، اما تاکنون هیچ تراکنش مالی از طریق این ابزار انجام نشده است.
تهران نیز در مقابل، اقداماتی کاهنده بر پایه برخی بندهای مندرج در برجام انجام داده که پنجمین و آخرین آن ماه گذشته اعلام شد. براین اساس، تهران دیگر هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده، و تحقیق و توسعه) نخواهد داشت و از این پس، برنامه هسته‌ای ایران فقط براساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز طبق روال ادامه می‌یابد.
آلمان، انگلیس و فرانسه به عنوان سه کشور اروپایی طرف برجام به جای تلاش بیشتر برای عمل به تعهدات خود در برجام و تعهدات 11گانه مجدد برای اجرایی کرد این توافق، ماه گذشته پس از اعلام گام پنجم تهران، اعلام کردند که مکانیسم حل اختلاف را فعال می‌کنند. ایران بارها اعلام کرده که اگر سایر طرف‌های باقی‌مانده در برجام تصمیم بگیرند تعهدات خود را مطابق با توافق اجرا کنند، گام‌های کاهش تعهدات برجامی ایران قابل بازگشت خواهد بود.