ریحانه جولایی
چند روزی است که مردم کشورمان در داغ از دست دادن هم‌وطنانشان بر اثر سقوط هواپیمای مسافربری سوگوارند، اما دیروز این ماجرا ابعاد تازه‌ای به خود گرفت، به‌گونه‌ای که داغ ماجرا جانسوزتر و نفس‌ها در سینه‌ها حبس شد.
سرانجام پس از چند روز کش‌وقوس همه‌چیز مشخص شد. حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اعلام کرد که هواپیمای مسافربری عازم اوکراین، بر اثر خطای انسانی در پدافند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سقوط کرده و منجر به کشته شدن 176 نفر شده است.
واکنش‌ها به این حادثه زیاد و بسیار تلخ بود. از عکس عروس و دامادی که تنها سه روز از عقدشان می‌گذشت تا ویدیوهای دردناک مردی که همسر و دخترش را در این پرواز ازدست‌داده بود؛ فارغ از اینکه بیشتر آنها جوانان نخبه کشور بودند که برای ادامه تحصیل از ایران مهاجرت کرده و عازم کانادا بودند؛ ما دیگر از آنها چه می‌دانیم؟
کشته‌شدگان هواپیمای اوکراینی چه کسانی بودند
اطلاعات تکمیلی درباره این افراد به ما می‌گوید 31 نفر از این قربانیان ساکن شهر «ادمونتون »(Edmonton) در استان«آلبرتا»(Alberta) کانادا بودند و به گفته «دیوید تورپین» (David Turpin) معاون دانشگاه آلبرتا حداقل ۱۰ قربانی این حادثه از دانشجویان این دانشگاه بوده‌اند.
بیشترین واکنش‌ها میان مردم در فضای مجازی مربوط به «پونه گرجی» و «آرش پورضراب» بود. این زوج جوان که به همراه 4 نفر از دوستانشان چند روزی برای مراسم ازدواجشان به ایران آمده بودند به ترتیب متولد سال 1373 و 1372 بودند. دانشجوی دانشگاه صنعتی شریف و پیش از مرگشان دانشجوی علوم کامپیوتر دانشگاه آلبرتا بودند. در میان نام کشته‌شدگان 19 دی نام‌های «سیدپدرام موسوی» و «مژگان دانشمند» هر دو از اساتید مهندسی دانشگاه آلبرتا به همراه دو فرزند دختر خود «سیده دریا» و «سیده دورینا» نیز دیده می‌شود. دریا متولد سال ۲۰۰۵ و دورینا متولد ۲۰۱۰ بودند که هر دو دانش‌آموز بودند.
«شکوفه چوپان نژاد» هم که متخصص زنان و زایمان یک کلینیک پزشکی در ادمونتون بود، به همراه دو دختر خود جان خود را در این حادثه از دست داد. هر دو فرزند این پزشک ایرانی هم دانشجوی دانشگاه آلبرتا بودند. «صبا سعادت» متولد سال ۱۳۷۵، دانشجوی پزشکی و خواهرش «سارا سعادت» متولد سال ۱۳۷۷، دانشجوی روانشناسی بالینی بود.
«نسیم رحمانی‌فر» دانشجوی مهندسی مکانیک دانشگاه آلبرتا بود و این، اولین زمستانی بود که در ادمونتون حضور داشت. به همین دلیل از سرمای زیاد این شهر بسیار نگران بود اما عمرش کفاف نداد تا این سرما را تجربه کند.
از سوی دیگر شورای آموزش‌وپرورش شهر «کَلگِری» در جنوب استان آلبرتای کانادا هم تایید کرد که «ارشیا ارباب بهرامی» دانش‌آموز سال دوازدهم این شهر در میان این قربانیان بوده و به همراه خانواده خود برای تعطیلات به ایران سفرکرده بود. ارشیا در فعالیت‌های ورزشی بسیار فعال بود و در رشته‌های شنا و شیرجه فعالیت می‌کرد. او رویای پزشک شدن را در سر می‌پروراند و «کسری ساعتی» مهندس مکانیک هواپیما هم از دیگر هم‌وطنان قربانی این حادثه، هم ساکن شهر کَلگِری بود.
«محمدمهدی الیاسی» از دیگر دانشجویان دانشگاه آلبرتا بود که به‌تازگی ساکن تورنتو کانادا شده بود.
خبرهای تلخ اینجا تمام نمی‌شود. «ندا صدیقی» از دیگر قربانیان حادثه جراح و چشم‌پزشک ایرانی بود که برای تعطیلات کریسمس یک سفر ۱۰ روزه به ایران داشت.
«دلارام داداش‌نژاد» دانشجوی ۲۷ ساله کالج «لانگارا» که در ونکوور ساکن بود هم در میان جان‌باختگان قرار دارد.
«مرضیه فروتن» و «منصور اصفهانی» از دیگر کشته‌شدگان این حادثه هستند. فروتن دانشجوی دپارتمان جغرافیا دانشگاه «واترلو» و اصفهانی دانشجوی رشته مهندسی عمران این دانشگاه بود. یکی از دوستان فروتن گفته که در دانشگاه او را به‌عنوان فردی بلندپرواز می‌شناختیم. او که در دهه ۳۰ زندگی خود بود، توسط دوستانش به‌عنوان زنی مقتدر توصیف می‌شد. باوجوداینکه فروتن دستاوردهای دانشگاهی زیادی داشت، بسیار سخاوتمند، صادق و مهربان بود. تحقیقات او بر اپلیکیشینی متمرکز بوده که درخصوص الگوریتم‌ها و فناوری‌های جدید در سنجش از راه دور برای بررسی تغییرات آب‌وهوا استفاده می‌شد.
«میلاد قاسمی آریانی» و «غنیمت اژدری» از دانشجویان مقطع دکتری دانشگاه «گولف»(Guelph) بودند که در سانحه هوایی صبح چهارشنبه جان خود را از دست دادند. «غنیمت اژدری» از دانشجویان دکتری دپارتمان جغرافیا و زمین‌شناسی و «میلاد قاسمی» دانشجوی دکتری بازاریابی بودند.
«سیاوش مقصودلو» از دانشجویان سابق مقطع پسادکتری دانشگاه «مک‌مستر» (McMaster) به همراه دختر و همسر خود در میان کشته‌شدگان هواپیمای اوکراین بود. یکی از دوستان ایرانی مقصودلو اظهار کرد، او به همراه «آزاده کاوه» همسر و «پریان» فرزند ۱۶-۱۵ ساله‌اش به ایران سفر کرده بود. تحقیقات مقصودلو بر دلایل تولد زودرس متمرکز بود. او مدرک دکتری پزشکی خود را از دانشگاه علوم پزشکی ایران دریافت کرد.
«ایمان آقابالی» و«مهدی اسحاقیان » هم هر دو از دیگر دانشجویان مقطع دکتری دانشکده مهندسی دانشگاه «مک‌مستر» بودند.
«صدف حاجی‌آقاوند» دانشجوی سال دوم رشته منابع انسانی دانشگاه «یورک» از دیگر قربانیان حادثه بود. «حمیدرضا ستاره کوکب» به همراه همسرش «سمیرا بشیری» هم در این هواپیما بودند. حمیدرضا ستاره کوکب استادیار دانشگاه «ویندزور» بود.
به گفته علیرضا عابدین یکی از اصولی که مسئولان باید به آن توجه کنند تا شرایط روحی مردم بهتر شود صداقت و صراحت است. با توجه به اتفاقات اخیر مردم باید واقعیت‌ها را به‌صورت شفاف بدانند. در میان گذاشتن اطلاعات و اخبار دقیق با مردم نقش مهمی در بهبود شرایط روحی آنها دارد
«زینب اسدی لاری» و برادرش «محمد اسدی لاری» هم در میان جان‌باختگان بودند. «مجتبی عباس‌نژاد»، «محمدامین بیروتی»، «محمدامین جبلی» و «محمد صالحه» از دیگر دانشجویان ایرانی دانشگاه تورنتو بودند.
«سیاوش غفوری»، «آذر ممانی» و «سارا ممانی» هم از دانشجویان فارغ‌التحصیل رشته مهندسی دانشگاه «کنکوردیا» بودند. «فرید آراسته» و «منصور پور جم» از دانشجویان مقطع دکتری رشته زیست‌شناسی این دانشگاه نیز جان خود را در پی سانحه هوایی هواپیمای اوکراینی از دست دادند.
دانشگاه "ÉTS" واقع در کِبِک کانادا هم فوت یک زوج را تأیید کرد. «آیدا فرزانه» دانشجوی دکتری این دانشگاه به همراه همسرش «ئاروین مرتب» که در سال ۲۰۱۸ میلادی مدرک دکتری خود را از این دانشگاه، کسب کرد، در میان کشته‌شدگان بودند.
«رازگرد رحیمی»، «فریده غلامی» و فرزند سه ساله آنها دیگر خانواده‌ای بودند که در این حادثه جان خود را از دست دادند. رازگرد رحیمی استاد دانشگاه گروه فناوری و مهندسی در کالج "Centennial" بود و به‌صورت دوره‌ای در دانشگاه «اُنتاریو» هم تدریس می‌کرد.
«غزل نوریان» دانشجوی انرژی مواد نانوفوتونیک، «میلاد نهاوندی» دانشجوی تولیدات صنعتی زیستی، «حدیث حیات‌داوودی» دانشجوی مقطع دکتری مرکز علوم تحقیقات الکتروشیمی و خوردگی و «ساجده سرائیان» که دانشجوی جدیدالورود دانشگاه «وسترن» بود، قرار بود در رشته مهندسی شیمی مقطع کارشناسی در این دانشگاه آغاز به تحصیل کند.
دانستن حق مردم است
خبرهای بد از هر سمتی ما را احاطه کرده است. سایه تلخ مرگ و سیاهی به جانمان افتاده و دست از گلویمان برنمی‌دارد. پیش‌ازاین‌ها گفته بودیم که ایران جزو یکی از کشورهای افسرده است. آمار شیوع افسردگی در ایران بالاست و هر روز هم بر تعداد افرادی که دچار یاس و افسردگی می‌شوند افزوده می‌شود. در هفته گذشته به‌جرأت می‌توان گفت روز خوش نداشتیم. هرروز صبح با خبرهای تکان‌دهنده روزمان را شروع کردیم و همین موضوع نقش مهمی در بالا رفتن افسردگی و ناامیدی ما خواهد داشت. برای خیلی از ما در معرض اخبار نبودن گزینه عملی نیست، به‌ویژه در فضای زندگی مدرن امروز که خبرهای سیاسی و اقتصادی یا اجتماعی رابطه مستقیم با زندگی روزمره دارند.
در میان خبرهای بد اما روح ما بیشترین آسیب را می‌بیند. با شنیدن اخبار ناگوار بیشتر ما دچار افسردگی و خشم می‌شویم و بعد از مدتی از آن می‌گذریم غافل از آنکه آثار این آسیب‌ها بر روح ما باقی می‌ماند.
در همین رابطه با دکتر علیرضا عابدین، جامعه‌شناس و متخصص روانشناسی بالینی صحبت کردیم. او از تبعات این افسردگی به «توسعه ایرانی» گفت: «در سال‌های اخیر به‌ویژه هفته گذشته شاهد خبرهای بدی بودیم. مرگ تعداد زیادی از هم‌وطنان باعث ناراحتی بسیاری از ما شده است. در این میان اما اولین آسیب ایجادشده عدم اطمینان مردم به رسانه‌های داخل است. اما در مرحله بعد باید به این موضوع توجه کنیم که افسردگی بیش‌ازپیش بین مردم رسوخ کرده است و دلیل آن زخم‌هایی است که جامعه به ما زده است و این زخم‌های پردازش نشده از قدیم بر پیکر ما مانده است و حالا با شنیدن هر خبر بدی سرباز می‌کند. این زخم‌ها به‌مرور تبدیل به خشم شده‌اند و درنهایت به‌صورت تخریبی بروز می‌کنند.»
این روانشناس به این موضوع اشاره می‌کند که رفتارهای تخریبی ناشی از زخم‌های التیام نیافته به‌صورت‌های متفاوتی ازجمله افزایش جرم، رفتارهای ضداجتماعی، افزایش بیماری‌های روانی همچون افسردگی، اضطراب یا سرکوب نمود پیدا می‌کند و درنهایت به عکس‌العمل‌های انفجاری منجر می‌شود و وقتی به این مرحله برسد خطرناک می‌شود.
جامعه‌شناس و متخصص روانشناسی بالینی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: زخم‌های التیام نیافته به‌صورت‌های متفاوتی ازجمله افزایش جرم، رفتارهای ضداجتماعی، افزایش بیماری‌های روانی همچون افسردگی، اضطراب یا سرکوب نمود پیدا می‌کند و درنهایت به عکس‌العمل‌های انفجاری منجر می‌شود
او در ادامه به این نکته اشاره می‌کند که خشم و افسردگی دو روی سکه هستند و زمانی که فرد نمی‌تواند ترس خود را ابراز کند آن را به درون خودش منتقل کرده، برون‌ریزی نمی‌کند و فرد در این شرایط غم و افسردگی را تجربه می‌کند. به گفته عابدین یکی از اصولی که مسئولان کشور باید به آن توجه کنند تا شرایط روحی مردم بهتر شود صداقت و صراحت است. با توجه به اتفاقات اخیر مردم باید واقعیت‌ها را به‌صورت شفاف بدانند. در میان گذاشتن اطلاعات و اخبار دقیق با مردم نقش مهمی در بهبود شرایط روحی آنها دارد. زمانی که مردم بدانند در سرنوشت شخصی و ملی خودشان سهم دارند قطعاً اتفاقات بهتری رخ می‌دهد و یاس عمومی در جامعه کمتر خواهد شد.