مالیات بر درآمد حقوق، یکی دیگر از انواع مالیات مستقیم است و درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران بر حسب مدت یا کار انجام شده به طور نقد یا غیر نقد بدست می‌آورد، مشمول مالیات بر درآمد حقوق می‌شود.

درآمد مشمول مالیات حقوق عبارت از حقوق (مقرری یا مزد، یا حقوق اصلی) و مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر یا غیر مستمر قبل از وضع کسور و پس از کسر معافیت‌های مقرر در این قانون است.

بر اساس ماده ۸۴، میزان معافیت مالیات بر درآمد سالانه، مشمول مالیات حقوق از یک یا چند منبع هر ساله در قانون بودجه سنواتی مشخص می‌شود.

نرخ مالیات بر درآمد حقوق

نرخ مالیات بر درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی مازاد بر مبلغ معافیت سالانه تا هفت برابر آن (معافیت سالانه) مشمول مالیات سالانه ۱۰ درصد و نسبت به مازاد آن ۲۰ درصد می‌شود.

تکلیف پرداخت‌کنندگان حقوق

پرداخت‌کنندگان حقوق هنگام هر پرداخت یا تخصیص آن مکلفند، مالیات را طبق مقررات ماده (۸۵) این قانون محاسبه و کسر کنند و تا پایان ماه بعد ضمن تسلیم، فهرستی متضمن نام و نشانی دریافت‌کنندگان حقوق و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت ارائه کنند و در ماه‌های بعد فقط تغییرات را صورت دهند.

البته سازمان امور مالیاتی به منظور تسهیل در دریافت اطلاعات مالیات بر درآمد حقوق و جلب رضایت مؤدیان مالیاتی و کاهش هزینه‌ها و صرفه‌جویی در زمان، اقدام به طراحی و پیاده‌سازی سیستم مکانیزه مالیات بر درآمد حقوق کرده است.

در این سیستم اطلاعات پرداخت‌کنندگان و دریافت‌کنندگان حقوق و میزان حقوق و مزایای پرداختی و مالیات مترتب بر آن به شکل فایل الکترونیکی از مودی دریافت و در پایگاه اطلاعاتی سازمان امور مالیاتی ذخیره می‌شود؛ به همین منظور مؤدی می‌تواند با مراجعه به سامانه عملیات الکترونیکی سازمان به نشانی www.tax.gov.ir اطلاعات را وارد و ارسال کند یا به صورت فایل الکترونیکی در قالب لوح فشرده تحویل واحد مالیاتی دهد.

استرداد اضافه پرداختی بابت مالیات بر درآمد حقوق

لازم به ذکر است؛ اضافه پرداختی بابت مالیات بر درآمد حقوق طبق مقررات مسترد خواهد شد. مشروط به اینکه بعد از انقضای تیر سال بعد تا آخر آن سال با درخواست کتبی حقوق‌بگیر از اداره امور مالیاتی محل سکونت مورد مطالبه قرار گیرد.

در این میان اداره امور مالیاتی مذکور موظف است ظرف مدت سه ماه از تاریخ تسلیم درخواست، رسیدگی‌های لازم را معمول و در صورت احراز اضافه پرداختی و نداشتن بدهی قطعی دیگر در آن اداره امور مالیاتی نسبت به استرداد اضافه پرداختی و از محل وصولی های جاری اقدام کند. در صورتی که درخواست کننده بدهی قطعی مالیاتی داشته باشد، اضافه پرداختی به حساب بدهی مزبور منظور و مازاد مسترد خواهد شد.

میزان مالیات بر حقوق و معافیت‌های آن امسال چقدر بود؟

در سال ۱۳۹۸ بر اساس بخشنامه سازمان امور مالیاتی، سقف معافیت مالیاتی حقوق بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم سالانه ۳۳ میلیون تومان اعلام شد. همچنین نرخ مالیات بر کل درآمد کارکنان دولتی و غیر دولتی اعم از حقوق و مزایای فوق‌العاده و کارانه مازاد بر معافیت مذکور تا ۱.۵ برابر آن مشمول مالیات سالانه ۱۰ درصد و نسبت به مازاد ۱.۵ برابر تا ۲.۵ برابر آن مشمول مالیات سالانه ۱۵ درصد و نسبت به مازاد ۲.۵ برابر تا چهار برابر آن مشمول مالیات سالانه ۲۰ درصد و نسبت به مازاد چهار برابر تا شش برابر مشمول مالیات ۲۵ درصد و نسبت به مازاد شش برابر ۳۵ درصد است.

اوضاع حقوق و مالیات کارکنان در سال آینده

برای سال آینده در لایحه بودجه، خبری از رشد ۴۰۰ هزار تومانی حقوق که امسال اعمال شد، نیست و افزایش متوسط ۱۵ درصدی تعیین شده است. از سوی دیگر با مالیات پلکانی تا ۳۵ درصد، دولت در مجموع بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان از کارکنان بخش خصوصی و دولتی مالیات دریافت می‌کند که نسبت به امسال ۱۸ درصد افزایش دارد.

هرچند لایحه بودجه هنوز به مرحله بررسی در مجلس نرسیده اما آنچه فعلا دولت در رابطه با حقوق یا مالیاتی که قرار است از کارکنان بگیرد پیش‌بینی شده، نشان از این دارد که سهم مالیاتی کارکنان از مجموع درآمدهای مالیاتی افزایش یافته است.

درآمد ۳۲ هزار میلیارد تومانی از مالیات بر درآمد

بررسی وضعیت مالیاتی دولت در حقوق کارکنان نشان می‌دهد که از مجموع ۱۹۵ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی که برای سال آینده پیش‌بینی شده ۳۲ هزار میلیارد آن از محل مالیات بر درآمد تامین می‌شود که از این رقم حدود ۱۵ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان مربوط به مالیات حقوق کارکنان است.

از بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومانی که از حقوق کارکنان مالیات گرفته می‌شود ۷۳۰۰ میلیارد تومان به بخش عمومی و ۸۴۰۰ میلیارد تومان به کارکنان بخش خصوصی اختصاص دارد که در مجموع حدود ۲۴۰۰ میلیارد تومان معادل ۱۸ درصد نبست به دریافتی امسال رشد دارد.

این در حالی است که امسال از ۱۷۲ هزار میلیارد تومان درآمدهای مالیاتی ۲۵ هزار میلیارد تومان به مالیات بر درآمد اختصاص داشت که ۱۳ هزار و ۳۰۰ میلیارد آن از محل مالیات بر حقوق کارکنان بخش عمومی و خصوصی تامین شده است. از این رقم ۶۹۰۰ میلیارد تومان سهم کارکنان بخش عمومی و ۶۴۰۰ میلیارد تومان برای بخش خصوصی است.

نحوه دریافت مالیات بر درآمد در سال آینده

اما نحوه دریافت مالیات در سال آینده مانند امسال جاری پیش‌بینی شده است؛ به طوری که برای حقوق‌ به صورت پلکانی تا ۳۵ درصد مالیات اعمال می‌شود، با این تفاوت که در سال جاری حقوق‌های کمتر از دو میلیون و ۷۵۰ هزار تومان از مالیات معاف شدند و در سال آینده ۲۵۰ هزار میلیارد تومان به این معافیت مالیاتی افزوده شده و تا سقف سه میلیون تومان در ماه رسیده است.

بر این اساس در سال ۱۳۹۹، نرخ مالیات بر کل درآمد کارکنان دولتی و غیردولتی اعم از حقوق و مزایای فوق‌العاده و کارانه مازاد بر معافیت سه میلیونی، تا ۱.۵ برابر مشمول مالیات سالانه ۱۰ درصد، نسبت به مازاد ۱.۵ برابر تا ۲.۵ برابر آن مشمول مالیات ۱۵ درصد و نسبت به مازاد ۲.۵ برابر تا چهار برابر آن مشمول مالیات ۲۰ درصد می‌شود.

همچنین مالیات برای نسبت به مازاد چهار برابر تا شش برابر مشمول مالیات ۲۵ درصد و نسبت به مازاد شش برابر ۳۵ درصد است.