گروه راه و شهرسازی|

ثبت نام در طرح ملی مسکن با هدف خانه دارکردن ۶ دهک نخست درآمدی و سه گروه درآمدی متفاوت (کم‌درآمدها، گروه‌های درآمدی متوسط و متوسط رو به بالا) آغاز شد، اما به نظر می‌رسد، با گذشت زمان و پیشرفت طرح، تناقض‌های میان اهداف تعریف شده و اجرایی بالا می‌گیرد. براساس تازه‌ترین اظهارات مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران افرادی که توانایی پرداخت اقساط وام مربوط به طرح ملی مسکن با سود ۱۸ درصدی را ندارند در این طرح ثبت‌نام نکنند، این اظهارات درشرایطی مطرح می‌شود که یکی از اهداف اصلی طرح، خانه دارکردن اقشارکم درآمد بود.

اما تناقض دیگری که طرح مسکن ملی مسکن با اهداف تعریف شده خود دارد، بحث سوددهی اجرای این طرح برای بانک مسکن است، اگرچه قرار بود با اجرای طرح ملی مسکن بخشی از مستأجران خانه دارشوند و بازار مسکن با ساخت 400 هزار واحد مسکونی تاحدودی رونق بگیرد، اما به گفته معاون وزیرراه و شهرسازی با اجرای این طرح و پرداخت وام‌های 75 تا 100 میلیون تومانی، 20 هزار میلیارد تومان سود نصیب بانک مسکن می‌شود. درواقع به نظر می‌رسد، جدا از انتقادهای عریض و طویل کارشناسان بازار مسکن به اجرای طرح ملی مسکن مبنی بر مشخص نبودن منابع تأمین مالی این طرح، متناسب نبودن این طرح با نیاز جامعه (10 درصد نیاز پاسخ داده می‌شود)، تجربه ناموفق پروژه‌های مسکنی با حضور دولت، زمان کوتاه در نظر گرفته شده برای پایان طرح و... این طرح چندان به اهدافش پایبند نبوده است و در زمان اجرا مشخص شده که سوددهی این طرح برای بانک مسکن بیش از حمایت‌های دولت از مستأجران و خانه‌دار کردن آنها مورد نظر بوده است.

  نخستین تناقض طرح ملی

براساس برنامه قرار است که به ثبت‌نام‌کنندگان و پذیرفته‌شدگان در طرح ملی مسکن، وام‌هایی بین 75 تا 100 میلیون تومان با سود 18 درصد به متقاضیان پرداخت شود. بر این اساس متقاضی در یک بازه 12ساله باید اقساط این وام را بازپرداخت کند در روش ساده و پلکانی باید سودی بین 100 تا 160 میلیون تومان به بانک عامل پرداخت کند.

در بازپرداخت به‌روش ساده وام‌گیرنده ماهانه برای تسهیلات 100 میلیون تومانی باید یک میلیون و 991 هزار و 195 تومان قسط پرداخت کند، اما در روش پلکانی رقم اقساط از یک میلیون و 530 هزار تومان آغاز شده و به 2 میلیون و 105 هزار تومان در سال 12 افزایش می‌یابد.

در روش پلکانی برای وام 75 میلیون تومانی، قسط ماهانه از یک میلیون و 144 هزار تومان آغاز شده و به یک میلیون و 582 هزار تومان در سال دوازدهم ختم می‌شود.

بررسی میزان بازپرداخت ماهیانه اقساط نشان می‌دهد که حداقل اقساط پرداختی ماهیانه یک میلیون و 144 هزار تومان و حداکثر 2 میلیون و 105 هزار تومان است که این رقم با توجه به اینکه گروه‌های کم درآمد توان پرداخت چنین مبلغی را به صورت ماهیانه ندارند، قابلیت اجرایی خود رابرای این گروه از دست می‌دهد.

باید این نکته در نظر گرفته شود که ثبت‌نام‌کنندگان در این طرح، مستأجر بوده و باید علاوه بر پرداخت اجاره‌بها و هزینه زندگی، بیش از یک میلیون تومان به بانک عامل بپردازند که چنین مبلغی حداقل خارج از توان گروه اول یعنی کم‌درآمدها است.

البته شروط ثبت‌نام برای متقاضیان خرید مسکن در طرح اقدام ملی فقط به پرداخت اقساط ماهیانه بیش از یک میلیون تومان خلاصه نمی‌شود و خریداران باید از هفت خوان رستم عبور کنند تا خانه‌دار شوند؛ براساس این طرح، افرادی که صاحب زمین یا واحد مسکونی از سال 84 بوده‌اند یا از سال 57 تاکنون از امکانات نهادهای عمومی غیردولتی مثل واحد مسکونی، زمین و تسهیلات یارانه‌ای استفاده کرده‌اند به اصطلاح فرم «ج»‌شان قرمز است، در ثبت‌نام اقدام ملی مسکن توسط سامانه حذف می‌شوند. قرمز بودن فرم ج و حذف ثبت‌نام‌کنندگانی که فرم ج آنها قرمز است موضوعی است که وزیر راه و شهرسازی هم به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: به‌طور متوسط فرم «ج» ۴۰ درصد از ثبت‌نام‌‌کنندگان در طرح اقدام ملی مسکن «قرمز» است، یعنی قبلا از تسهیلات یارانه‌ای خرید یا ساخت واحد مسکونی استفاده کرده‌اند و مشمول طرح اقدام ملی مسکن نمی‌شوند.

حذف 40 درصد از ثبت نام‌کنندگان در طرح اقدام ملی مسکن در شرایطی است که رضا نگهبان، مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران هم به آن اشاره می‌کند و ازثبت نام‌کنندگان در طرح ملی مسکن می‌خواهد که شروط درج شده در فرم ثبت نام را رعایت کنند زیرا در صورت نداشتن شرایط با ورود این افراد به سامانه تنها ترافیک ثبت‌نام بیشتر شده و آنها حقوق همشهریان خود را نقض می‌کنند.

او می‌گوید: مورد بعدی کسانی هستند که سابقه 5 سال سکونت در شهر مورد تقاضا را ندارند، چون در مرحله بعدی پالایش حذف می‌شوند پس این گروه هم نباید برای ثبت نام اقدام کنند. شرط دیگر متاهل یا سرپرست خانوار بودن است، البته زنان خودسرپرست مشروط به داشتن حداقل ۳۵ سال سن می‌توانند در این طرح نام‌نویسی کنند.

نداشتن منع قانونی برای دریافت تسهیلات بانکی نظیر چک برگشتی، تسهیلات معوقه و غیره، توانایی تأمین هزینه ساخت مسکن مازاد بر تسهیلات بانکی، امکان سپرده‌گذاری حداقل ۳۰ درصد هزینه ساخت مازاد بر تسهیلات بانکی از جمله دیگر شروط اعلام شده است.

  سود ۲۰ هزار میلیارد تومانی بانک عامل

به نظر می‌رسد که اجرای این طرح بیش از آنکه برای تأمین مسکن متقاضیان خرید مسکن و رونق ساخت و ساز باشد، درراستای افزایش سود بانک مسکن است، به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی با پرداخت ۱۲۰ هزار وام ۱۰۰ میلیون تومانی توسط بانک مسکن در طرح ملی مسکن که سود ۱۸ درصدی دارند، ۲۰ هزار میلیارد تومان سود نصیب بانک مسکن می‌شود. به گزارش تسنیم، محمود محمودزاده اظهار می‌کند: مقرر شده تا بانک‌ها، 20 درصد تسهیلات خود را به بخش مسکن، تخصیص بدهند که پیرو آن، مکاتباتی انجام و ابلاغیه بانک‌مرکزی در این خصوص به بانک‌ها، اعلام شده است.

او با اشاره به اعلام آمادگی بانک‌ها برای تامین منابع مالی طرح ملی مسکن، ابراز امیدواری می‌کند، بانک‌ها بتوانند با پرداخت به موقع تسهیلات به پروژه‌های طرح اقدام ملی، روند اجرایی کار را سرعت ویژه بدهند.

با توجه به اینکه سود این تسهیلات 18 درصد است، برای یک فقره وام 100 میلیون تومانی، متقاضی بیش از 170 میلیون تومان باید سود پرداخت کند. به عبارت دیگر سود 120 هزار فقره تسهیلات 18 درصدی بیش از 20 هزار میلیارد تومان خواهد بود که نصیب بانک مسکن می‌شود. اظهارات معاون وزیرراه و شهرسازی درباره سودده بودن اجرای طرح ملی مسکن برای بانک مسکن در حالی است که براساس برنامه وزارت راه و شهرسازی باید این بانک پیش از این به یک بانک توسعه‌ای تبدیل می‌شد اما همچنان تجاری است.  در بانک‌های تجاری هدف اصلی کسب سود هر چه بیشتر و اجرای فعالیت‌ها و کسب و کارهای زودبازده با بیشترین میزان سوددهی اقتصادی است اما در بانک‌های توسعه‌ای کسب سود و منفعت ملاک اصلی فعالیت بانک نیست بلکه چاره‌اندیشی درباره مشکلات بخش و انجام اقدامات لازم برای رفع این مشکلات مهم‌ترین رویکرد وجهت‌گیری بانک‌های توسعه‌ای است.

در برخی موارد این اقدامات لزوما برای بانک توسعه‌ای سودآور نیست بلکه ممکن است بانک در اجرای طرح یا برنامه‌های مورد نظر دچار زیان مقطعی هم شود.