![ژاپن و معمای ایران ژاپن و معمای ایران](https://www.parsine.com/files/fa/news/1398/9/19/772856_282.jpg)
به گزارش خبرنگار «پارسینه»، از اردیبهشت ماه سال جاری که ایالات متحده معافیت خریداران نفت ایران از تحریم را تمدید نکرد، منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز شاهد اتفاقات و حوادث کم سابقه بوده است. در یکی از این حوادث همزمان با سفر آبه شینزو به ایران، نخستین سفر یک نخست وزیر ژاپنی به تهران پس از انقلاب، یک نفتکش ژاپنی در تنگه هرمز هدف حمله قرار گرفت. در ماه سپتامبر هم حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی موجب توقف استخراج ۵ درصد از نفت خام تولیدی جهان شد. برای ژاپن که وابستگی عمیقی به منابع انرژی خاورمیانه دارد، تکرار این حوادث وضعیتی خطرناک ایجاد کرده است.
به دنبال این حوادث، ایالات متحده خواهان تشکیل ائتلافی برای تامین امنیت دریانوردی در خلیج فارس شد، اما این ابتکار واشنگتن تنها با حضور شمار اندکی از نزدیکترین متحدان آن، از جمله انگلیس و عربستان، همراه شد.
«کازوتو سوزوکی»، استاد سیاست بین الملل دانشگاه هوکایدوی ژاپن، با ذکر این مقدمه، به وابستگی امنیتی ژاپن به ایالات متحده و همزمان رابطه دوستانه این کشور با ایران پس از انقلاب اشاره کرده و در یادداشتی برای پایگاه تحلیلی «دیپلمات» مینویسد: «تا جایی که ممکن باشد آبه تمایل خواهد داشت تا از مشارکت در چنین ائتلافی که میتواند تاثیری منفی بر روابط ژاپن با ایران داشته باشد خودداری کند.»
سوزوکی اضافه میکند مسئله دیگر درباره حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس به اصل ۹ قانون اساسی این کشور باز میگردد که ورود به جنگ را منع میکند و حتی اگر «نیروهای دفاع از خود» ژاپن به منطقه اعزام شوند، محدودیتهای بسیاری برای اقدام خواهند داشت. استفاده از سلاح در موارد بسیار خاصی مجاز است: برای دفاع از خود یا وضعیتی که حیات ملی ژاپن به خطر افتاده، یا در موردی نزدیکتر به مسئله مورد بحث، در شرایطی که یک نفتکش ثبت شده در ژاپن در خطر باشد و چنین خطری بدون استفاده از سلاح قابل دفع نباشد. این در حالی است که تنها نفتکشهای ثبت شده در ژاپن نفت خام این کشور را تامین نمیکنند و در مورد حفاظت از نفتکشهای ثبت شده خارجی ممکن است موانع حقوقی و سیاسی پدیدار شوند.
ژاپن به عنوان راهی که بتواند با این محدودیتها و ملاحظات کنار بیاید بدون آنکه در ائتلاف آمریکایی مشارکت کرده باشد، در نظر دارد شناورهای نظامی خود را برای «بررسی و تحقیق» به منطقهای از دریای عمان تا دریای عرب و تنگه باب المندب اعزام کند بدون آنکه وارد خلیج فارس شوند. اعزام شناور با هدف «بررسی و تحقیق» در واقع نشان دهنده سازشی است که میخواهد تمایل به همکاری با ائتلاف آمریکا را نشان دهد بدون آن که مستقیما در آن مشارکت داشته باشد و از بحثها در پارلمان درباره استفاده از سلاح دوری کند. چنین موضعی موجب تحریک ایران هم نخواهد شد.
استاد سیاست بین الملل دانشگاه هوکایدو تایید میکند که اعزام شناورهای ژاپن به منطقه به احتمال زیاد نمیتواند از نفتکشهایی که به سمت این کشور حرکت میکنند حفاظت میکند. البته او بر این باور است که از زمان تصمیم ترامپ برای لغو حمله تلافی جویانه به ایران پس از سرنگونی پهپاد آمریکایی موجب آرامش بیشتر در منطقه شده است و حمله به تاسیسات نفتی سعودی بیش از ان که با هدف نفت عبوری از تنگه هرمز باشد، به همزمانی با عرضه اولیه سهام آرامکو ارتباط دارد. در همین زمان ایران «ابتکار صلح هرمز» را پیشنهاد کرده و امارات متحده عربی دیگر کشورها به دنبال بهبود روابط با آن هستند.
سوزوکی نتیجه میگیرد که حتی اگر هیچ نیرویی از ژاپن به منطقه اعزام نشود، شناورهای ژاپنی امن خواهند بود. البته او اشاره میکند در صورتی که ماموریت «بررسی و تحقیق» نیروهای ژاپنی بخواهد در واکنش به اقدمات تحریک کننده ایران یا واکنشی افراطی از طرف ایالات متحده گستردهتر شود، این موازنه ظریف شکست خواهد خورد. اجتناب از چنین وضعیتی نیازمند سیاست خارجیای است که برای کاهش تنشها در خلیج فارس با احتیاط فراوان پیش گرفته شود.
∎
به دنبال این حوادث، ایالات متحده خواهان تشکیل ائتلافی برای تامین امنیت دریانوردی در خلیج فارس شد، اما این ابتکار واشنگتن تنها با حضور شمار اندکی از نزدیکترین متحدان آن، از جمله انگلیس و عربستان، همراه شد.
«کازوتو سوزوکی»، استاد سیاست بین الملل دانشگاه هوکایدوی ژاپن، با ذکر این مقدمه، به وابستگی امنیتی ژاپن به ایالات متحده و همزمان رابطه دوستانه این کشور با ایران پس از انقلاب اشاره کرده و در یادداشتی برای پایگاه تحلیلی «دیپلمات» مینویسد: «تا جایی که ممکن باشد آبه تمایل خواهد داشت تا از مشارکت در چنین ائتلافی که میتواند تاثیری منفی بر روابط ژاپن با ایران داشته باشد خودداری کند.»
سوزوکی اضافه میکند مسئله دیگر درباره حضور نظامی آمریکا در خلیج فارس به اصل ۹ قانون اساسی این کشور باز میگردد که ورود به جنگ را منع میکند و حتی اگر «نیروهای دفاع از خود» ژاپن به منطقه اعزام شوند، محدودیتهای بسیاری برای اقدام خواهند داشت. استفاده از سلاح در موارد بسیار خاصی مجاز است: برای دفاع از خود یا وضعیتی که حیات ملی ژاپن به خطر افتاده، یا در موردی نزدیکتر به مسئله مورد بحث، در شرایطی که یک نفتکش ثبت شده در ژاپن در خطر باشد و چنین خطری بدون استفاده از سلاح قابل دفع نباشد. این در حالی است که تنها نفتکشهای ثبت شده در ژاپن نفت خام این کشور را تامین نمیکنند و در مورد حفاظت از نفتکشهای ثبت شده خارجی ممکن است موانع حقوقی و سیاسی پدیدار شوند.
ژاپن به عنوان راهی که بتواند با این محدودیتها و ملاحظات کنار بیاید بدون آنکه در ائتلاف آمریکایی مشارکت کرده باشد، در نظر دارد شناورهای نظامی خود را برای «بررسی و تحقیق» به منطقهای از دریای عمان تا دریای عرب و تنگه باب المندب اعزام کند بدون آنکه وارد خلیج فارس شوند. اعزام شناور با هدف «بررسی و تحقیق» در واقع نشان دهنده سازشی است که میخواهد تمایل به همکاری با ائتلاف آمریکا را نشان دهد بدون آن که مستقیما در آن مشارکت داشته باشد و از بحثها در پارلمان درباره استفاده از سلاح دوری کند. چنین موضعی موجب تحریک ایران هم نخواهد شد.
استاد سیاست بین الملل دانشگاه هوکایدو تایید میکند که اعزام شناورهای ژاپن به منطقه به احتمال زیاد نمیتواند از نفتکشهایی که به سمت این کشور حرکت میکنند حفاظت میکند. البته او بر این باور است که از زمان تصمیم ترامپ برای لغو حمله تلافی جویانه به ایران پس از سرنگونی پهپاد آمریکایی موجب آرامش بیشتر در منطقه شده است و حمله به تاسیسات نفتی سعودی بیش از ان که با هدف نفت عبوری از تنگه هرمز باشد، به همزمانی با عرضه اولیه سهام آرامکو ارتباط دارد. در همین زمان ایران «ابتکار صلح هرمز» را پیشنهاد کرده و امارات متحده عربی دیگر کشورها به دنبال بهبود روابط با آن هستند.
سوزوکی نتیجه میگیرد که حتی اگر هیچ نیرویی از ژاپن به منطقه اعزام نشود، شناورهای ژاپنی امن خواهند بود. البته او اشاره میکند در صورتی که ماموریت «بررسی و تحقیق» نیروهای ژاپنی بخواهد در واکنش به اقدمات تحریک کننده ایران یا واکنشی افراطی از طرف ایالات متحده گستردهتر شود، این موازنه ظریف شکست خواهد خورد. اجتناب از چنین وضعیتی نیازمند سیاست خارجیای است که برای کاهش تنشها در خلیج فارس با احتیاط فراوان پیش گرفته شود.
نظر شما