مهناز اعتدالی

خبر دومینوی رشد بازارها در سایه کاهش نرخ سود بانکی بعد از افزایش نرخ طلای آب شده به دلار و سکه رسید. هرچند این خبر مهم با شوک افزایش بنزین به حاشیه رفت اما استارت دلار در مسیر صعودی زده شد.

سیاستگذاران بانکی نوسانات قیمتی دلار را مقطعی می‌دانند، اما واقعیت این است که بازار ارز پس از عبور از آرامش۷۰ روزه حول نرخ ۱۱ هزار و ۴۰۰ تومان، دچار نوسان ۵/۳ درصدی در هفته گذشته شد تا جایی که در ۴ روز حدود ۴۰۰ تومان افزایش را تجربه کرد و سدهای مقاومتی را شکست. 

این موضوع در حالی رخ داد که عبور از نرخ مقاومتی که تا چهارم آبان ماه در کمترین سطح کانال١١‌هزار تومان قرار گرفته بود، با سرکشی مجدد خروج از سکون بازار را باورپذیر کرد تا به واسطه آن معامله‌گران با ادامه افزایش قیمت شاخص ارزی، در موقعیت خرید ارز و سکه که در این رهگذر افزایش۸۰ هزار تومانی برخوردار شد، قرار گیرند.

اما همچنان بسیاری از نمایندگان مجلس تاکید دارند که قیمت دلار حباب دارد. در این زمینه ناصر موسوی‌لارگانی، نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی در گفتگو با اقتصاد آنلاین یادآورشده که قیمت ١١ و حتی ١٠‌هزار تومان برای دلار رقم بالایی است و با توجه به کاهش سطح تقاضا برای ارز نرخ‌ها باید تا پایان‌ سال کاهشی باشد.

چرا بازار ارز صعودی شد

تحرک تازه معامله‌گران در بازار ارز حاکی از دو نشانه است که در قدم اول نشانگر رشد قیمت دلار و ثبت رکوردهای جدید پیاپی است و در مرحله بعد رشد درصد افزایشی‌ها در آمار معاملات است. بررسی‌ها نشان می‌دهد درصد معامله‌گرانی که موقعیت معاملاتی خود را خرید عنوان می‌کنند، در روزهای انتهایی هفته گذشته به بالای ۶۰ درصد رسید و این در حالی است که این رقم در ابتدای آبان ماه کمی بیشتر از ۵۰ درصد اعلام شده بود.

از سوی دیگر برخی تحلیلگران نوسان بازار ارز را موقتی ارزیابی کرده و آن را حاصل تقاضای فصلی می‌دانند که در دو دوره پایان سال میلادی برای تسویه بدهی شرکت‌های تجاری که در پایان آذرماه شکل می‌گیرد و نزدیک شدن به ایام سال جدید شمسی است که بنا به تجربه در کوتاه‌مدت فروکش می‌کند. اما گروهی دیگر سناریوی چراغ خاموش کاهش نرخ سود بانکی را در روند صعودی بازار ارز موثر می‌دانند زیرا تقاضای سوداگری ناشی از سرمایه‌های سرگردان مطرح است که با همراهی موج‌های سیاسی موجب تشدید ریسک می‌شود و در قدم بعدی محرک رشد قیمت در این بازار را رقم می‌زند که به زعم فعالان این بازار تداوم خواهد داشت. در این میان برخی فعالان ارزی نیز معتقدند که شاخص متغیرهایی مانند میزان نقدینگی، شاخص قیمت و ذخایر ارزی، از جمله مواردی هستند که روند صعودی و یا نزولی بازار آینده دلار را مشخص می‌کنند.

اما در سوی دیگر ماجرا نوسان‌های پیاپی یک ماه اخیر در این بازار، سیگنال لازم را برای روند صعودی بازار ارز فراهم کرد که در همان زمان کارشناسان ارزی این نوسان‌ها را ناشی از رشد نرخ حواله درهم می‌دانستند و گروهی نیز افزایش ارزش دلار در کشورهای همسایه را زمینه‌ساز خرید بیشتر در بازار ارز داخلی اعلام کردند.

به باور کارشناسان این بازار سیگنال‌های موجود نشان می‌دهد که در چنین شرایطی ممکن است تغییر کمی در سطح عرضه و تقاضا منجر به آن شود که اندکی دامنه نوسانی دلار بالاتر بیاید؛ ولی این امر اتفاقی نخواهد بود که زمینه‌ساز بازگشت تقاضای سفته‌بازی به بازار شود و شوک‌های قیمتی را کلید بزند.

براین اصل آنچه که تاکنون روند روبه رشد بازار ارز نشان داده است این افزایش قیمت تاحدودی با بازیگردانی بازارگردان همراه بوده و ناشی از تقاضای سفته‌بازی نیست، بلکه  بیشتر تحت‌تاثیر انتظارات صورت گرفته است. 

بانک مرکزی: خودمان خریدار بودیم 

پس از نوسان ارزی در هفته اخیر رئیس‌کل بانک مرکزی با صراحت از یک تابوشکنی خبر داد و اعلام کرد: «این نهاد در هفته‌های اخیر و به‌طور خاص روز چهارشنبه خود خریدار بازار بوده است». 

این تغییر تاکتیک بانک مرکزی در شرایطی که پیش از این تنها عرضه‌کننده ارز به بازار بود و در موارد بسیار خاص و به صورت غیرشفاف در موقعیت خرید قرار می‌گرفت، با اعلام رسمی همتی مبنی بر خریدار بودن بانک مرکزی، سناریوی جدیدی را شکل داد.  

اعلام این خبر و حضور آشکار بازیگردانی بانک مرکزی از یک سو نشان داد که افزایش قیمت دلار خارج از کنترل بازارساز رخ نداده است و درواقع این هشدار را به دنبال داشت که بازارساز می‌تواند در روزهای آینده بازار را با سیگنال فروش در نرخ‌های بالاتر، کاهشی کند. 

فعالان بازار معتقدند بازارساز با هدف ایجاد هماهنگی و ممانعت از شکل‌گیری رانت، نسبت به بالا بردن قیمت اقدام کرده است، ولی افزایش قیمت دلار تا مرز مقاومتی ۱۲ هزار تومان پیش خواهد رفت و شکسته شدن این مرز مقاومتی می‌تواند رشد قیمت این ارز را تسریع کند 

موج‌سواری دلالان ارز در سایه گران شدن بنزین

همتی ‌عصر جمعه در واکنش به نوسان‌های نرخ ارز در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «در این چند روز تحت‌تاثیر انتظارات ناشی از تقاضای فصلی ارز، عوامل سیاسی و همچنین اخبار افزایش قیمت بنزین، در مقایسه با نرخ میانگین سه ماه گذشته، افزایش قیمت دلار در بازار آزاد حدود سه درصد بوده است. 

محاسبات اداره بررسی‌های اقتصادی بانک مرکزی نشان می‌دهد که تاثیر افزایش اخیر قیمت بنزین در تورم، حدود چهار واحد درصد در سال خواهد بود. متوسط نرخ دلار در بازار آزاد در سه ماه گذشته، با ثبات نسبی معادل ۱۱ هزار و ۴۰۰ تومان بوده است. اگر وضعیت مطلوب ذخایر ارزی بانک مرکزی و نیز مازاد عرضه نسبت به تقاضای ارز در بخش اسکناس و حواله را نیز در نظر بگیریم، نظریه بالا بودن ریسک سرمایه‌گذاری در ارز همچنان پابرجا خواهد بود. بنابراین نرخ کنونی ارز تحت‌تاثیر بیش جهش قبلی ناشی از عوامل انتظاری و تداوم تحریم‌ها بوده و از پشتوانه عوامل بنیانی برخوردار نیست».

این اقدام بازارساز اکنون معامله‌گران بازار ارز را با ابهام مواجه کرده زیرا از یک سو جوسازی پیرامون رشد قیمت بنزین برخی را به این باور خوش‌بین کرده است که بازار صعودی خواهد بود و یا اینکه می‌توان در نوسان بازار از تاکتیک خرید به فروش استفاده کرد، اما هشدارهای همراه با قدرت‌نمایی بازارساز گویای این واقعیت است که بهای ارز در زمان مقرر شده می‌تواند با کاهش همراه باشد و این امکان وجود دارد که در این رهگذر بسیاری از معامله‌گران متضرر شوند.

بعد از تحولات مربوط به برجام و گام‌های هسته‌ای، اینک سهمیه‌بندی و افزایش نرخ بنزین این فرصت را برای دلالان بازار ارز فراهم کرده است تا این بار به بهانه نوسان‌گیری از بازار ارز فضای سفته‌بازی را رونق دهند، در حالی که هیچ رابطه منطقی بین افزایش قیمت بنزین و رشد بهای دلار وجود ندارد.

در این زمینه رئیس هیأت مؤسس کانون صرافان در گفت وگو با ایرنا با اشاره به برخی ادعاها برای بالابردن قیمت دلار به بهانه افزایش قیمت بنزین عنوان کرد که افزایش قیمت دلار می‌تواند نرخ بنزین را بالا ببرد؛ اما رابطه معکوس وجود ندارد، زیرا بهای دلار تابع نرخ بنزین نیست.

اصغر سمیعی با اشاره به اینکه  قیمت دلار در روزهای اخیر تحت‌تاثیر رشد تورم و سایر عوامل تمایل به افزایش داشته و این بار، بنزین را بهانه کرده است، یادآورشده «نرخ دلار تحت‌تاثیر میزان تورم در کشورمان و همچنین نرخ تورم در کشورهای حوزه دلار قرار دارد که دلار با تعدیل به موقع و با شیب ملایم نرخ می‌تواند این شکاف را پرکند.

آنچه تاکنون روند روبه‌رشد بازار ارز نشان داده است این افزایش قیمت تاحدودی با بازیگردانی بازارگردان همراه بوده و ناشی از تقاضای سفته‌بازی نیست، بلکه بیشتر تحت‌تاثیر انتظارات بوده است 

 از سوی دیگر با توجه به شکاف نرخ تورم بین ایران و کشورهای اصلی حوزه دلار، کاهش شدید قیمت دلار را نباید انتظار داشت. هیچ گاه نباید قیمت دلار را سرکوب کرده و آن را ثابت نگاه داشت، زیرا امکان دارد فنر قیمت دلار جمع شده و به یکباره بالا برود، همان‌طور که در سال‌های گذشته رخ داده است. بنابراین باید اجازه داد که نرخ دلار همپا با نرخ تورم، نوسان داشته باشد.»

اولین واکنش بازار ارز به افزایش قیمت بنزین

قیمت دلار در شنبه، اولین روز کاری پس از افزایش قیمت بنزین، رشدی دویست تومانی را نسبت به پنجشنبه تجربه کرد و همچنان در رقم ۱۱ هزار و ۷۰۰ تومان ایستاد.

این در حالی است که نرخ فروش دلار در صرافی‌های بانکی به ۱۱ هزار و ۷۰۰ تومان رسیده و نرخ خرید دلار از مردم ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان گزارش شد. به این ترتیب فاصله قیمت خرید و فروش دلار که غالبا ۱۰۰ تومان است به ۲۰۰ تومان افزایش یافته است.

فعالان بازار در این زمینه معتقدند بازارساز با هدف ایجاد هماهنگی و ممانعت از شکل‌گیری رانت، نسبت به بالا بردن قیمت اقدام کرده است ولی افزایش قیمت دلار تا مرز مقاومتی ۱۲ هزار تومان پیش خواهد رفت و شکسته شدن این مرز مقاومتی می‌تواند روند رو به رشد قیمت این ارز را افزایش دهد.