به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، از اردیبهشت ماه امسال جمهوری اسلامی ایران کاهش پلکانی تعهدات برجامی خود را بر اساس بندهای دوگانه ۲۶ و ۳۶ برجام آغاز کرد و به تازگی نیز یک گام دیگر در این زمینه برداشت؛ روندی که در صورت بی‌تحرکی طرف‌های مقابل در توافق هسته ای، ادامه خواهد یافت و گام چهارم، آخرین گام نخواهد بود.
ابتدا روز سه شنبه ۱۴ آبان‌ماه حجت الاسلام «حسن روحانی» رئیس جمهوری در پایان فرصت دوماهه سوم ایران به طرف های باقی مانده در برجام به سازمان انرژی اتمی کشور دستور داد که گام چهارم را در فردو با گازدهی به سانتریفیوژها در این تاسیسات آغاز کند. رئیس جمهوری گفت «من امروز به سازمان انرژی اتمی می‌گویم که از فردا گام چهارم کاهش تعهدات برجامی را بردارند. البته پیشاپیش به ۱+۴ اعلام می‌کنم که فعالیت ما با نظارت آژانس انرژی اتمی خواهد بود.»
چند روز از سخنان رئیس جمهوری در این زمینه سپری شد تا اینکه «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی روز شنبه ۱۸ آبان ماه در نشستی خبری در محل تاسیسات غنی سازی شهید «مسعود علیمحمدی» (فردو) به تشریح آخرین اقدامات انجام شده در راستای اجرای گام چهارم کاهش تعهدات برجامی پرداخت.
وی با بیان اینکه گام چهارم بنا به دستور رئیس جمهور برداشته شد که به ۱۰۴۴ سانتریفیوژ سایت فردو گاز تزریق شود، اظهار کرد: به تدریج ظرفیت غنی سازی در فردو طی روزهای آینده افزایش می یابد. با گازدهی سانتریفیوژها در فردو ظرفیت ۸ هزار و ۶۰۰ سویی به ۹ هزار و ۵۰۰ سو می رسد و نسبت به قبل از برجام فاصله زیادی نداریم.
اقدامات کاهنده ایران که در گام‌های اول و دوم، ابتدا از سقف ۳۰۰ کیلو برای ذخایر اورانیوم غنی شده عبور کرد و سپس میزان غنای آن از ۳.۶۷ تعیین شده در برجام به ۴.۵ درصد افزایش یافت، در گام سوم با تحقیق و توسعه در زمینه سانتریفیوژهای جدید همراه بود. گام چهارم اما به تاسیسات فردو کشیده شد؛ تاسیساتی که بر پایه برجام هزار و ۴۴ ماشین سانتریفیوژ برای کارهای تحقیقاتی در تاسیسات هسته‌ای در آن فعالیت داشت اما به این ماشین‌ها گازدهی انجام نمی‌شد.
اینک ایران به دلیل توازن بخشی به تعهدات و وظایف، محدویت های بیش از یک دهه ای فعالیت های هسته ای در فردو را پایان بخشیده و کمالوندی تاکید دارد «قرار بود بر اساس برجام در این مرکز تا ۱۴ سال غنی سازی صورت نگیرد از این تاریخ سه سال گذشته و ۱۱ سال بعد قرار بود در فردو غنی سازی انجام شود اما بدعهدی طرف‌های مقابل باعث شد ایران این فرایند را آغاز کند.»
در حالی ایران در فردو غنی سازی پنج درصدی فراتر از برجام (سقف مجاز در برجام ۳.۶ درصد) را در دستور کار قرار داده که به باور ناظران در این سایت هسته ای حتی می توان به غنی سازی بیش از ۲۰ درصد نیز دست یافت. در اینجا می توان به اهمیت بومی سازی فناوری هسته ای و استقلال ایران در این ارتباط پی برد؛ موضوع مهمی که دست دشمنان را برای اعمال فشار بر ایران در این زمینه می بندد.
در این میان، موضع گیری طرف های باقی مانده در توافق به ویژه اعضای اروپایی آن جالب توجه بود؛ کشورهایی که باوجود سکوت راهبردی یکساله تهران، تاکنون به تعهدات خود عمل نکرده و نظاره‌گر و بعضا همگام با تحریم های آمریکا پیش رفته اند، اقدام تهران را مورد سرزنش قرار می دهند. سران بروکسل از هفته گذشته که رئیس جمهوری دستور برداشتن گام چهارم را صادر کرد، نگرانی خود را نسبت به تداوم این روند اعلام داشته اند.
از ۱۸ ماه پیش که «دونالد ترامپ» رسما برجام را ترک کرد، نگاه ها به اروپا دوخته شد تا بلکه راهی برای نجات برجام و خنثی سازی تحریم های آمریکا بیابد؛ امیدهایی که با گذشت حدود یک‌سال ونیم از آن تاریخ، تا حدی رنگ باخته و ایران تا زمان اقدام ملموس و عینی اتحادیه، حاضر به تغییر رویکرد خود نیست.
سازوکارهای مالی پیشنهادی اروپا از «اس پی وی» گرفته تا «اینستکس» همواره در حد شعار و بر روی کاغد باقی مانده اند اما سران اتحادیه همچنان از تکاپو برای منصرف سازی ایران از برداشتن گام های بعدی دست نمی کشند که تماس ها و دیدارهای «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه با همتای ایرانی، بیانیه مشترک مکرون با «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان و همچنین بیانیه اخیر مرکل با «نارندرا مودی» نخست وزیر هند در حمایت از برجام از جمه این تلاش ها است.
از نگاه ناظران، تلاش اروپایی ها اگر به اقدام عینی و ملموس منجر نشود، بی تردید تهران را از ادامه راهی که در پیش گرفته، منصرف نخواهد ساخت. در نتیجه گام های آخر ایران در این مسیر خوشایند طرف های مقابل نخواهد بود و راه بازگشت به برجام و نجات توافق را دشوار خواهد کرد. در همین ارتباط «حمید بعیدی‌نژاد» سفیر ایران در انگلیس به طرف های مقابل هشدار داده که «اگر گام‌های پیش رو در راستای کاهش تعهد به برجام به اتمام برسد ممکن است طبق خواسته بسیاری در داخل کشور، به سراغ خروج از معاهده NPT برویم»
نظر شما