به گزارش گروه نشریات خبری ایرنا، حسن روحانی رئیس‌جمهوری، روز سه‌شنبه ۱۴ آبان‌ماه، به صورت رسمی،‌ آغاز گام چهارم از کاهش تعهدات ایران در چارچوب برجام را اعلام کرد و بازتاب گسترده ای در فضای رسانه ای کشور به همراه داشت. رسانه های داخلی کاهش گام به گام تعهدات برجامی را پاسخی به بدعهدی طرف های مقابل برجامی برشمردند.

بررسی امروز(۱۹ آبان) روزنامه ها، تارنماها و خبرگزاری های داخلی نشان می دهد که رسانه‌های منتسب به جریان اصلاح‌طلب عنوان داشتند: اجرای گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران باعث ترس بسیاری از حکومت‌ها و دولت های متخاصم خارجی شد در این میان، رژیم صهیونیستی بیش از پیش احساس ترس و وحشت کرده است.

رسانه‌های اصولگرا نیز در مطالب خود آورده اند: اروپایی‌ها می‌خواهند یک برجام بی‌خاصیت و مضر برای ایران وجود داشته باشد که هزینه‌ای برای آن پرداخت نکنند، آن‌ها اراده‌ای برای انجام تعهدات خود در برجام ندارند لذا در مقابل عملکرد اروپایی‌ها که برای نجات برجام قدم از قدم برنداشته‌اند، باید گام‌های کاهش تعهدات برجامی به‌گونه‌ای باشد که اروپا را وادار به پرداخت هزینه و عمل کند.

آرمان ملی:گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای به اندازه‌ای بلند برداشته شده که عملا بخشی از جدی‌ترین تعهدات فنی ایران در برجام در حالت تعلیق قرار گرفته است و این موضوع پیامی آشکار برای طرف‌های غربی توافق هسته‌ای به همراه دارد. ایران با این زبان به اروپایی‌ها می‌گوید دیگر گفتاردرمانی دردی از توافق هسته‌ای دوا نمی‌کند و فقط اقدامات جدی و کارگر در عرصه عمل می‌تواند جمهوری اسلامی را به تعهدات هسته‌ای تصریح شده در برجام باز گرداند.

رسانه های اصلاح طلب

کاهش تعهدات برجامی ایران

روزنامه آرمان ملی نوشت: گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای به اندازه‌ای بلند برداشته شده که عملا بخشی از جدی‌ترین تعهدات فنی ایران در برجام در حالت تعلیق قرار گرفته است و این موضوع پیامی آشکار برای طرف‌های غربی توافق هسته‌ای به همراه دارد. ایران با این زبان به اروپایی‌ها می‌گوید دیگر گفتاردرمانی دردی از توافق هسته‌ای دوا نمی‌کند و فقط اقدامات جدی و کارگر در عرصه عمل می‌تواند جمهوری اسلامی را به تعهدات هسته‌ای تصریح شده در برجام باز گرداند؛ مساله‌ای که در موضع‌گیری‌های اخیر مسئولان ارشد نظام به وضوح قابل رؤیت است.

روزنامه ایران در گزارشی می نویسد: گام چهارم ایران نشان می‌دهد که همه طرف‌های برجام، بازی خود را دنبال می‌کنند و هرچه زمان بیشتری می‌گذرد، به نظر می‌رسد تلاش‌ها برای رسیدن به یک اجماع مبتنی بر برد- برد دشوارتر می‌شود. این ادعایی است که مکرون، رئیس جمهوری فرانسه هم در پکن به خبرنگاران ابراز کرد، هرچند نه مکرون، نه مرکل و نه امریکایی‌ها، در اشاره به گام‌های ایران، به کارشکنی‌ها یا تعلل‌های یک سال و شش ماهه خود در بهره‌مندی ایران از مزایای برجام اشاره‌ای نمی‌کنند.

حسن بهشتی‌پور کارشناس در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا در ارزیابی خود از برداشتن گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ایران گفت: اقدامی که ایران در برداشتن گام‌های کاهش تعهدات انجام می‌دهد از جهت این‌که توان هسته‌ای خودمان را بالا می‌بریم اقدامات خیلی خوبی است، زیرا ایران برای این‌که بتواند طرف مقابل را مجاب کند تا از سیاست غلطی که در پیش گرفته  دست بردارد، این اقدامات را باید انجام دهد. وی خاطرنشان کرد: مخاطب گام‌های ایران، ایالات متحده آمریکا است نه اروپا. در یک سال گذشته ثابت شده که اروپایی‌ها عملا کاری از دستشان بر نمی‌آید البته می‌توانند فشار سیاسی به آمریکا وارد کنند.

اسدالله قره‌خانی نماینده مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا بیان کرد: کاهش تعهدات برجامی یک امر اجتناب‌ناپذیر است. کاهش گام به گام تعهدات برجامی پاسخی به بدعهدی طرف های مقابل برجامی است. اگر آن‌ها به تعهدات خود جامه عمل می پوشاندند، ایران نیز همانند گذشته به تعهدات خود پایبند می‌ماند.این عضو کمیسیون انرژی مجلس تصریح کرد: ایران تاکنون مو به مو به تعهدات خود در برجام عمل کرده است و آژانس بین المللی انرژی نیز تاکنون ۱۳ بار در گزارش های متعدد پایبندی ایران را تایید کرده است. اما اکنون که ایران نمی تواند نفت خود را بفروشد و به پول آن دسترسی داشته باشد، باقی ماندن آن در یک تعهد یک طرفه فایده‌ای ندارد.قره‌خانی در ادامه تاکید کرد: امروز اروپایی‌ها صرفا به طور لفظی در برجام هستند و این کاملا غیر منطقی است که آنان در قبال تعلل خود از ایران انتظار داشته باشند، کاملا به تعهدات خود عمل کند. پایبندی به یک قراردادی یک طرفه کاملا غیر منطقی بوده و تصمیم ایران در راستای کاهش تعهدات برجامی بر اساس مصالح نظام است.وی افزود: امروز آمریکا حتی بخش غذا و دارو که مستقیما با سلامتی انسان‌ها ارتباط دارد را تحریم کرده است و جنایتی بالاتر از این وجود ندارد ایران نمی‌تواند در برابر پایمال شدن حقوق خود سکوت کند بلکه جمهوری اسلامی ایران بر اساس مصالح خود مستقلا تصمیم‌گیری خواهد کرد.

رحمان قهرمانپور کارشناس در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا با اشاره به آغاز گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ایران، در ارزیابی این گام و نقطه عطف نامیدن آن برای برانگیختن واکنش طرف‌های اروپایی، گفت:گام چهارم به این علت که هنوز درجه غنی‌سازی را زیر ۵ درصد گرفته است، به لحاظ فنی این پیام را می‌فرستد که ایران نمی‌خواهد وارد منطقه بحرانی شود ولی در عین حال حامل این پیام نیز هست که ایران می‌تواند و این توانایی را دارد که ظرفیت غنی‌سازی خود را تا هر میزان که بخواهد افزایش دهد.

جی ویس مدیر موسسه مطالعات بین‌المللی رالف بانچ در گفت و گو  با خبرگزاری ایلنا گفت: چنین اتفاقی کار اروپا را در مورد ایران و برجام سخت می‌کند و در برخی موارد ممکن است نگرش ترامپ در مورد ایران را تایید یا تقویت کند و این چیزی است که ترامپ خواهان آن است.

تارنمای نامه نیوز عنوان داشت: اجرای گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران باعث ترس بسیاری از حکومت‌ها و دول متخاصم خارجی شد. در این میان، رژیم صهیونیستی بیش از پیش احساس ترس و وحشت کرده است.

غیرقابل اطمینان بودن اروپا

روزنامه آرمان ملی نوشت:  در آنجایی که گفته می‌شود طرف اروپایی نمی‌تواند به دلیل عمل به تعهدات و ملاحظاتی است که در برابر ایالات متحده دارد، باید بدانیم که روابط با آمریکا برای اروپا بسیار حائز اهمیت است. این در حالی است روابط با ایران برای اروپا در حال حاضر حداقل از منظر اقتصادی آنچنان که باید و شاید اهمیت ندارد. در نتیجه اروپا، در حوزه ارتباطات اقتصادی آمریکا را بر ایران ترجیح می‌دهد. ممکن است در پی گام‌های کاهش تعهدات برجامی، شورای حکام گزارش‌ خود را به شورای امنیت سازمان ملل ارائه نماید. در حال حاضر مساله حقوقی در این رابطه که یک طرف به تعهداتش عمل نموده اما طرف مقابل به هیچ یک از تعهداتش عمل نکرده است، مطرح نیست، بلکه مساله شکلی سیاسی به خود گرفته است.

در بخشی از مطلب روزنامه اعتماد آمده است: ایران بر سرعت برخی فعالیت‌های هسته‌ای خود که هم به دلایل فنی و هم مصلحت‌های سیاسی در برجام پذیرفته بود، افزوده و در حالی که تاکید می‌کند به دنبال سلاح هسته‌ای نیست، فعلا دست به توافق‌هایی چون پروتکل الحاقی در قبض و بسط نظارت‌ها و بازرسی‌ها نزده است. با این‌همه آنچه خبرنگاران در نطنز و فردو به عنوان قلب تاسیسات هسته‌ای ایران دیدند گویای آن است که ایران در مسیر معکوس‌سازی برخی تعهدات برجامی قرار گرفته اما گویای آن است که دیوار بی‌اعتمادی که قرار بود با برجام از میان ایران و غرب فرو بریزد باز هم در حال قد برافراشتن است.

افزایش حجم اورانیوم غنی شده

روزنامه اعتماد عنوان داشت: در گام سوم ایران بیشتر به دنبال آن بود تا به شکل محدود، حجم اورانیوم کمتر غنی شده خود را افزایش دهد. ولی اکنون با گام چهارم به لحاظ فنی ایران وارد گام دوم خود شده است. به این معنا که بعد از این ایران قصد دارد هم حجم اورانیوم غنی شده خود را افزایش دهد و هم ممکن است درجه غنی‌سازی خود را افزایش دهد. بنابراین اهمیت فردو بیش از اینکه ناشی از تاسیسات آن باشد بیشتر نشان‌دهنده گام فنی است که ایران برداشته و در صورتی که ادامه پیدا کند، باعث کاهش جدی تعهدات ایران در برجام به لحاظ فنی خواهد بود. البته ایران نیز با این گام قصد داشت به شکلی صریح این پیغام را ارسال کند که توان فنی خود را به حدی رسانده که توانسته زمان گریز هسته‌ای را کاهش دهد و به دوران قبل از برجام بازگردد و به لحاظ فنی نیز پیشرفته‌تر از گذشته به کار خود ادامه دهد.

تسنیم:تسنیم:در مقابل عملکرد اروپایی‌ها که برای نجات برجام قدم از قدم برنداشته‌اند، باید گام‌های کاهش تعهدات برجامی به‌گونه‌ای باشد که اروپا را وادار به پرداخت هزینه و عمل کند.

رسانه های اصولگرا

برجام

روزنامه جوان در مطلبی نوشت: امروز که دوقطبی‌سازی جامعه یکی از راهکارهای مؤثر و اساسی دشمن برای تضعیف جمهوری اسلامی ایران است، دراز کردن انگشت اتهام به سمت نظام که خسارت‌ها و هزینه‌های دامنه‌دار برجام سهم افرادی غیر از دولتمردان است گرهی از مشکلات امروز باز نمی‌کند و آنچه امروز باید مورد توجه قرار بگیرد این مسئله است که افراد خوش‌بین به مذاکره با غرب، از رویکرد هزینه‌زای خود دست بردارند چراکه پافشاری روی گزاره مذاکره می‌تواند منافع ملی را بار دیگر تضییع کند.

حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنور رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت و گو با خبرگزاری تسنیم گفت:  اروپایی‌ها می‌خواهند یک برجام بی‌خاصیت و مضر برای ایران وجود داشته باشد که هزینه‌ای برای آن پرداخت نکنند، آن‌ها اراده‌ای برای انجام تعهدات خود در برجام ندارند، چون اگر این‌گونه بود قطعاً خواستن، توانستن است.وی با تأکید بر اینکه نباید تمام هزینه‌های برجام بر دوش ایران بیفتد و اروپایی‌ها نیز باید برای آن هزینه پرداخت کنند، افزود: در مقابل عملکرد اروپایی‌ها که برای نجات برجام قدم از قدم برنداشته‌اند، باید گام‌های کاهش تعهدات برجامی به‌گونه‌ای باشد که اروپا را وادار به پرداخت هزینه و عمل کند.

روزنامه سیاست روز می‌نویسد:‌ کشورهای اروپایی در حالی همچنان با هوچی‌گری به دنبال پنهان‌سازی عدم صداقتشان در اجرای تعهدات برجامی خود هستند که روزنامه ایندیپندنت به نقل از سفیر کشورمان در لندن از احتمال خروج ایران از معاهده NPT همزمان با عدم پایبندی طرفهای اروپایی به تعهدات خود در برجام خبر داد. طرفهای برجامی بویژه اروپایی ها همچنان از اجرای تعهدات برجامیشان خودداری می کنند و با هوچی گری به دنبال پنهان سازی این مسئله هستند و سعی دارند تا با ادعاهای واهی ایران را متهم به نقض برجام نمایند حال آنکه ایران همواره به اذعان آژانس پایبند به برجام بوده و حتی کاهش تعهدات برجامی را نیز در چارچوب برجام صورت داده است. در این میان در واکنش به رفتارهای بی‌منطق غرب، حمید بعیدی نژاد گفت، ادامه غنی سازی اورانیوم با روند فعلی یک گام جدید در هر دو ماه ادامه خواهد یافت، مگر اینکه کشورهای اروپایی تلاش بیشتری برای جلوگیری از انحلال برجام انجام دهد. به نوشته روزنامه ایندیپندنت، بعیدی نژاد هشدار داد برخی از چهره های تأثیرگذار در داخل ایران، خروج از معاهده منع گسترش سلاح‌های اتمی را به عنوان پاسخی به عدم برآورده شدن انتظارات از سوی طرفهای اروپایی برجام، پیشنهاد کردهاند

به گزارش خبرگزاری دانشجو، حشمت‌الله فلاحت‌پیشه با اشاره به گام‌های کاهش تعهدات برجام ایران گفت: به نظر می‌رسد که نوعی یأس و سرخوردگی در دیپلماسی برجام شکل گرفته است، بخش اول از سوی ایران بود زمانی که رایزنی‌ها یک هفته قبل از برداشتن گام سوم کاهش تعهدات برجام به نتیجه نرسید. از سوی دیگر ترامپ درگیر استیضاح و کشورهای اروپایی درگیر برگزیت هستند. چالش اصلی کشورهای منطقه نیز اعتراضات در حال گسترش است در این شرایط برجام در حاشیه موارد مختلف قرار گرفته، اما این موضوع نباید موجب در حاشیه قرار گرفتن منافع ملی ایران شود.

به گزارش سایت مشرق نیوز، «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه در گفت‌وگو با وبگاه «وستنیک» اظهار داشت: متاسفانه، خروج یکجانبه و نامشروع ایالات متحده از توافق هسته‌ای اتفاق افتاد و توافقی که توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد به تصویب رسید، رعایت نشد. شرکای اروپایی نیز به نوبه خود، ناتوانی در تضمین شرایط پیشنهادی به ایران را نشان دادند. افسوس که اکنون شاهد نوعی عدم وظیفه شناسی غیرمسئولانه و سیاستی بدون نتایج واقعی هستیم که می‌تواند نگران کننده باشد. من مطمئن نیستم که اکنون کسی قادر باشد کل این مسیر را که حدود ۴ سال مذاکره در آن انجام شد تکرار کند. چگونه می‌توان به موضوع «اعتماد در توافق» پرداخت؟ از این گذشته، اگر یک بار نتیجه حاصل از مذاکرات از بین برود، چه کسی موافقت خواهد کرد که با رعایت همین قوانین یکبار دیگر اقدامی صورت دهد؟».

گام چهارم هسته ای

به گزارش خبرگزاری فارس، «الشرق الاوسط» در سوالی از هوک نماینده ویژه آمریکا در امور ایران درباره گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای پرسید. هوک در پاسخ ادعا کرد: این مهم است که کشورهای جهان ایران را مسؤول این افزایش تنش هسته‌ای و اقدام به غنی‌سازی اورانیوم بدانند خصوصا اینکه در زمانی اتفاق افتاد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد ایران درباره برنامه‌های هسته‌ای خود شفافیت کامل دارد. این امر باید برای همه نگران‌کننده باشد زیرا ایران از اولین کشورهای حامی تروریسم در جهان است و با آژانس انرژی اتمی بازی موش و گربه دارد».

هوک مدعی شد: «وزیر خارجه ایران تاریخی طولانی در نقش روشن کردن آتش و آتش‌نشان به صورت همزمان دارد؛ نظام ایران چندین دهه نزاع‌های بسیاری در منطقه شعله‌ور کرده و سپس تلاش کرده با ظاهر سازنده صلح دیده شود؛ معتقدم آنچه پیشنهاد داده‌اند امری مضحک است و کسی این ابتکار را جدی نمی‌گیرد».

به گزارش تارنمای افکارنیوز، جواد کریمی‌قدوسی با اشاره به گام چهارم کاهش تعهدات ایران در برجام گفت: قطعا گام چهارم، آخرین گام ایران در کاهش تعهدات برجام خواهد بود.

وی افزود: تنها اموری که در این سه گام در نظر گرفته نشد یکی فعال شدن فردو و تزریق گاز به آن بود که باید در گام چهارم مد نظر قرار گیرد و نکته بعد هم مربوط به پروتکل الحاقی است که ما آن را به صورت داوطلبانه اجرا می‌کردیم.

کریمی‌قدوسی اظهار داشت: بنابراین دیگر چیزی از کاهش تعهدات ایران در برجام با در نظر گرفتن موارد برشمرده شده باقی نخواهد ماند لذا ان‌شاءالله این گام، گام آخر است و برای همیشه در تاریخ، پرونده برجام بسته خواهد شد.

وی در پایان گفت: اروپایی‌ها در شرایط بحرانی به سر می‌برند. اروپایی‌ها دو نگرانی بزرگ درباره ایران دارند که یکی از مهمترین نگرانی‌شان این است که ایران به طور کل از غرب فاصله بگیرد و این فاصله گرفتن و رفتن به سمت دیگر کشورها، برای آینده غرب و اروپا خوب نیست.