گروه سیاسی/ ممانعت از ورود یکی از بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌سایت هسته‌ای ایران به یکی از موضوعات اصلی نشست شورای حکام این سازمان در روز پنجشنبه تبدیل شد. طبق روایتی که کاظم غریب آبادی، نماینده دائم ایران در آژانس از ماجرای اخراج نماینده آژانس داشته است گروهی از بازرسان آژانس در ششم آبان ماه برنامه بازدید از سایت هسته‌ای نطنز را داشته‌اند. به‌گفته کاظم غریب آبادی، مطابق رویه‌های معمول، فرآیند بازرسی معمولی همواره در ورودی مجموعه انجام می‌شود که شامل استفاده از دستگاه‌های تشخیص شیمیایی ویژه برای کشف طیفی از مواد انفجاری که حاوی نیترات هستند، می‌باشد. در هنگام فرآیند بازرسی معمول، آلارم دستگاه تشخیص روی یک فرد معینی روشن شد که تیم امنیتی این فرآیند را مجدداً چند بار تکرار کرد و نتایج، هر بار برای یکی از بازرسان یکسان بود.
به گزارش فارس، سفیر کشورمان با اشاره به اینکه تیم امنیت مشکوک شد که روشن شدن آلارم ممکن است به علت لباس‌های بازرس مذکور یا وسایل شخصی او باشد، افزود: «تیم حفاظت مجموعه، از او خواست تا مورد بررسی بیشتر قرار گیرد و وی نیز قبول کرد. تیم امنیتی حتی سرویس بهداشتی را که این بازرس از آن استفاده کرد، با دستگاه‌های مخصوص چک کرد که دستگاه‌ها با حساسیت بیشتری آلارم دادند». نماینده دائم کشورمان افزود: «با رضایت بازرس مذکور و در حضور وی و همکارانش و با هماهنگی با مقامات آژانس، از محل اقامت وی بازدید و متعاقباً برخی لوازم و داروهای وی چک و بررسی شد که داروهای وی مشکلی نداشت، اما دستگاه‌ها روی کیف خالی وی آلارم می‌دادند. پس از تماس با دبیرخانه آژانس و با هماهنگی و موافقت مقامات آژانس، برخی نمونه گیری‌ها از همان کیف دستی صورت پذیرفت و به‌طور مشترک، پلمب شد». غریب آبادی در پایان خاطرنشان کرد که سنجش‌های مکرر با استفاده از تجهیزات تشخیص دهنده مختلف، نتایج یکسانی را نشان داده است. بنابراین، هیچ شکی وجود ندارد که برخی مواد مشکوک در این حادثه وجود داشته است. نتایج بررسی نمونه‌ها توسط ایران و آژانس، می‌تواند اطلاعات بیشتری را درباره ماهیت مواد مورد بحث در آینده ارائه کند. غریب آبادی تأکید کرد: «از همان ابتدا، بازرسان آژانس مقامات ذیربط را در مقر این سازمان در وین در جریان قرار دادند و دبیرخانه در تمام مدت، در ارتباط نزدیک با دپارتمان پادمان ایران و نمایندگی دائم ایران در وین بود». این بازرس زن آژانس پس از مواجه شدن با ممنوعیت ورود به کارخانه نطنز خواستار خروج از کشور شده بود که مقامات ایرانی به طور موقت این اجازه را به وی نداده بودند.
تکذیب دستگیری بازرس آژانس
در پی این رویداد بود که به گفته نماینده کشورمان در آژانس، ایران رسماً از این سازمان خواسته است تا نام بازرس مذکور را از فهرست بازرسان تعیین شده برای جمهوری اسلامی ایران خارج کند و یک بازرس جایگزین را معرفی نماید. این ماجرا در حالی روی داد که یک هفته پس از آن ایران با برداشتن گام چهارم، بخش دیگری از اجرای تعهدات هسته‌ای اش را متوقف و اعلام کرد عملیات گازدهی به ۶۹۶ سانتریفیوژ IR1 در تأسیسات غنی‌سازی فردو را آغاز کرده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم در واکنش به گام چهارم ایران، روز پنجشنبه نشستی را برگزار کرد و در حالی که به گفته «میخائیل اولیانوف»، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی، این جلسه توجیه چندانی نداشت و در نهایت با تأکید بر همکاری ایران وآژانس به پایان رسید، اقدام ایران را در ممانعت از ورود یک بازرس این نهاد بین‌المللی به تأسیسات نطنز مورد انتقاد قرار داد. آژانس در بیانیه‌ای اعلام کرد که روایت ایران را از اتفاقی که برای یکی از بازرسانش افتاده قبول ندارد و آن را غیرقابل قبول می‌داند. آژانس در بیانیه‌ خود گفته است که هفته گذشته از خروج موقت یکی از بازرسانش از ایران ممانعت به عمل آمده در حالی که آژانس به طور مشخص از ایران خواسته که به او اجازه دهد ایران را ترک کند. کورنل فروتا، مدیر کل آژانس در این بیانیه گفته است که نباید این اتفاق برای کسی که در حال انجام وظایف پادمانی خود بوده رخ می‌داده و افزوده است که آژانس به رایزنی با ایران برای روشن شدن موضوع ادامه می‌دهد. علاوه بر آژانس، اتحادیه اروپا هم با انتشار بیانیه‌ای در جلسه شورای حکام اعلام کرد این اتحادیه به حرفه‌ای و بی‌طرف بودن بازرسی‌های آژانس اطمینان دارد و از ایران می‌خواهد که بر اساس تعهدات قانونی خود و طبق قوانین آژانس، اجازه دهد بازرسان وظایف خود را انجام دهند. همچنین جکی ولکات، نماینده امریکا در آژانس در مواضعی مدعی جویانه از تمام اعضای شورای حکام آژانس خواست که آشکارا اعلام کنند که چنین اقدام‌هایی به هیچ وجه قابل قبول نیست، تحمل نخواهد شد و پیامدهایی به‌دنبال خواهد داشت.
نماینده ایران در آژانس نیز در واکنش به این اعتراض‌ها گفته است که «ایران به طور گسترده و سازنده‌ای با آژانس همکاری می‌کند، به گونه‌ای که 20 درصد بازرسی‌های آژانس را پذیرا است و به طور متوسط، هر روز سه بازرس در ایران حضور دارند. از این رو، این سطح از همکاری باید مورد شناسایی و قدردانی قرار گیرد و آژانس و برخی کشورها باید از بزرگ نمایی برخی موضوعات عادی که از طریق تعاملات عادی و روتین ایران و آژانس قابل حل هستند، خودداری کنند، چرا که در غیر این صورت اثر نامطلوبی بر همکاری‌ها خواهد گذاشت». نماینده ایران همچنین دستگیری بازرس یاد شده در ایران را تکذیب کرد و گفت که این بازرس با‌وجود درجریان بودن تحقیقات درباره این پرونده اجازه خروج از کشور را دریافت کرده بود. در همین حال ادامه متوقف شدن اجرای تعهدات ایران در برجام که در مرحله چهارم با فعالیت‌های مربوط به غنی‌سازی اورانیوم در سایت هسته‌ای فردو ادامه یافته، با واکنش‌های زیادی روبه‌رو شده است. در جدیدترین واکنش به این اقدام، آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در یک نشست خبری به همراه دبیر کل ناتو گفت:«ما هنوز تصمیم نهایی خود را نگرفته‌ایم. اما با هر قدمی که ایران برمی‌دارد، طبیعتاً موقعیت دشوارتر می‌شود». بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی قرار است امروز در فردو جزئیات بیشتری از گام چهارم کاهش تعهدات ایران را اعلام کند.