صاحب‌خبر - محمدرضا ستاری
نزدیک به دو سال پس از ورود نیروهای ترکیه به شمال سوریه و اشغال عفرین و در حالی که با گره خوردن تحولات در شرق فرات، دونالد ترامپ رئیس ایالات متحده آمریکا اعلام کرد که نیروهای این کشور از شمال سوریه خارج خواهد کرد، عصر روز گذشته رسانه‌های منطقه از آغاز عملیات نظامی ترکیه در حسکه گزارش دادند.
این عملیات از شامگاه روز دوشنبه آغاز شده و به گفته خبرگزاری دولتی سوریه مناطقی از قبیل تل طویل، گذرگاه سیمالکا در مرز عراق مواضعی در شهر تل ابیض هدف حمله هوایی ترکیه قرار گرفته است. بنا بر اعلام وزارت دفاع ترکیه این حملات که آغاز رسمی عملیات ترکیه در شرق فرات پس از انصراف آمریکا از حمایت کردها صورت گرفته، جلوگیری از ایجاد گذرگاه‌های زمینی است. همزمان با این موضوع اعلام شده که تجهیزات نظامی ترکیه شامل ده‌ها فروند تانک در حال استقرار در مرزهای جنوبی ترکیه است و کاروان نظامی این کشور وارد دو شهر خاصه و قرق خان شده است.
انتقادات گسترده به ترامپ
ترکیه در زمستان سال 96 نیروهای خود را وارد شمال سوریه کرد. این اقدام با اشغال عفرین و پس از آن پیشروی به سمت شرق فرات ادامه داشت. مسئله‌ای که اگر چه در ابتدا با چراغ سبز آمریکا و روسیه صورت گرفت، اما پس از آن به واسطه حمایت آمریکا از یگان‌های مدافع خلق و خطر رودررویی نظامیان ترکیه و آمریکا در شمال سوریه متوقف شد.
یگان‌های مدافع خلق یکی از مهم‌ترین همپیمانان آمریکا در مبارزه با داعش بودند. آنها همچنین با تسلط خود بر مناطق شمالی و شرقی سوریه یکی از نیروهای تعیین‌کننده در آینده و ساختار شکلی نظام سوریه پس از جنگ محسوب می‌شوند. به همین دلیل ترکیه با توجه به سیاست خارجی پاندولی خود در قبال سوریه و با احساس تهدید در ژئوپلیتیک مرزهای جنوبی به بهانه عدم استقرار «پکک» در این مناطق مبادرت به فرستادن نیرو و اشغال شمال سوریه کرده است. آنکارا معتقد است که یگان‌های مدافع خلق شاخه‌ای تروریستی از حزب کارگران کردستان «پکک» هستند.
در این میان هر چند سال گذشته ترامپ اعلام کرده بود که قصد دارد نیروهای خود را از سوریه و افغانستان خارج کند، اما خالی کردن پشت کردهای سوریه به طور ناگهانی موضعی بود که با مخالفت بسیاری از مقامات آمریکایی و اروپایی مواجه شد. ترامپ در توجیه این اقدام گفته است که کردها چندین دهه است که با ترکیه مبارزه می‌کنند. من سه سال این نبرد را به تعویق انداختم، اما اکنون زمان رهایی از این جنگ‌های مزخرف و باز گرداندن سربازانمان از سوریه است.
در همین راستا، ترامپ با واکنش شدید برخی از یاران سابق و جمهوری‌خواه خود نسبت به این تصمیم مواجه است به طوری که نیکی هیلی سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل در این خصوص گفته اگر کردها را رها کنیم تا بمیرند، اشتباه بزرگی مرتکب شده‌ایم. از سوی دیگر میت رامنی سناتور جمهوری‌خواه تصمیم ترامپ را خیانت دانسته و اعلام کرد: این مسئله نشان می‌دهد که آمریکا متحد قابل اتکایی نیست.
همچنین نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا که این روزها سخت مشغول کلید زدن رسمی استیضاح ترامپ است، با ابراز نگرانی شدید از تصمیم اخیر ترامپ گفت: این مسئله به نفع ایران و روسیه است و به متحدان ما این پیام را مخابره می‌کند که آمریکا شریک قابل اعتمادی نیست.
علت تصمیم اخیر آمریکا
در چنین شرایطی ترامپ روز گذشته در یک کنفرانس خبری مدعی شد که به اردوغان رئیس جمهوری ترکیه گفته در این عملیات نباید هیچ سرباز آمریکایی آسیب ببیند زیرا در این صورت مشکل بزرگی به وجود خواهد آمد. او همچنین گفت که از زمان به وجود آمدن داعش، آمریکا 2.3 میلیارد دلار هزینه کرده و باقی ماندن نیروهای آمریکایی تغییر در وضعیت شمال سوریه نخواهد داد؛ به همین منظور وقت آن رسیده که به خانه باز گردیم. ترامپ همچنین مدعی شد در صورتی که ترکیه اقدامی خارج از حد و مرز تعیین شده انجام دهد، اقتصاد این کشور را تخریب و نابود خواهم کرد.
به گفته کارشناسان تصمیم اخیر ایالات متحده در تنها گذاشتن کردها مقابل ترکیه علیرغم تمامی مخالفت‌هایی که در داخل و خارج این کشور صورت گرفته، مربوط به استراتژی اصلی و بلند مدت آمریکاست. آمریکایی‌ها از همان ابتدای دولت ترامپ نیز خواستار درگیر شدن گسترده در سوریه نبوده و پیوند آنها با کردها نیز تاکتیکی محسوب می‌شود. در مقابل ترکیه به عنوان یکی از اعضای ناتو برای آمریکا اهمیت بسیار بیشتری نسبت به یگان‌های مدافع خلق دارد.
از سوی دیگر آمریکا با قربانی کردن کردها، امتیازاتی نیز از روسیه و ترکیه گرفته است. به همین دلیل راه را در آستانه تشکیل نهایی کمیته قانون اساسی سوریه برای اردوغان باز کرده است. از سوی دیگر این موضوع برای بشار اسد نیز امری مطلوب و در راستای تقویت مواضع وی محسوب می‌شود چرا که در حال حاضر و با گره خوردن اوضاع در ادلب سوریه، از بین رفتن یک دشمن به دست دشمن دیگر تا حدود زیادی در تحولات آتی به نفع دمشق خواهد بود.
این در حالی است که همزمان با تحولات اخیر در سوریه و شروع عمیات نظامی ترکیه در شمال این کشور، وزارت خارجه ایران نیز طی بیانیه‌ای تاکید کرد: ایران اخبار نگران کننده از احتمال ورود نیروهای نظامی ترکیه به خاک سوریه را از نزدیک دنبال کرده و معتقد است چنین اقدامی درصورت وقوع، نه تنها نگرانی های امنیتی ترکیه را برطرف نخواهد کرد بلکه منجر به وارد آمدن خسارات مادی و انسانی گسترده‌ای خواهد شد و بر این اساس جمهوری اسلامی ایران با هرگونه عملیات نظامی احتمالی مخالف است. در این بیانیه همچنین تصریح شده که وزارت امور خارجه تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران برای برقراری تماس فوری با مقامات ترکیه و سوریه به منظور رفع نگرانی‌های موجود از طریق مسالمت‌آمیز آمادگی دارد و تاکید می‌کند که احترام به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی سوریه و نیز توافق آدنا مبناهای مناسبی برای این گفت‌وگوها هستند.∎