به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، در پی مکالمه تلفنی «رجب طیب اردوغان» و «دونالد ترامپ»، روسای جمهوری ترکیه و ایالات متحده، کاخ سفید با صدور بیانیه ای اعلام کرد ترکیه به زودی عملیات خود را در شمال سوریه آغاز می کند و ارتش آمریکا در این عملیات حضور نخواهند داشت و از آن حمایت نمی کند. این تماس تلفنی پس از آن صورت گرفت که اردوغان در سخنانی از احتمال حمله ارتش این کشور به مناطقی از شمال شرقی سوریه خبر داده بود. وی آمریکا را متهم کرد که به توافق دو کشور برای ایجاد «منطقه امن» در شمال سوریه بی توجه است.
اردوغان با استقرار شبه نظامیان کرد در نزدیکی مرز ترکیه و سوریه مخالف است و می خواهد با برقراری یک منطقه امن، دو میلیون جنگ زده سوری را در آن اسکان دهد. کردهای سوری در واکنش به اظهارات اردوغان اعلام کرده اند که برای جنگ با ترکیه آمادگی دارند. شبه نظامیان یگان های مدافع خلق از متحدان آمریکا در سوریه در جنگ با داعش بوده اند.
پژوهشگر ایرنا با «حسین آجرلو» کارشناس مسایل خاورمیانه در مورد تحولات سوریه به گفت و گو پرداخت.
ترکیه؛ ایجاد منطقه امن در شمال سوریه
آجرلو در ابتدای این مصاحبه اظهار داشت:دولت ترکیه سال هاست که با یک بحران جدی بنام مساله کردها در سوریه و عراق مواجه است و در سوریه چالش های جدی با این موضوع دارد. ترکیه مایل نیست هیچ واحد سیاسی در قالب خودمختاری به شکل مستقل در مرزهای جنوبی این کشور شکل گیرد و نگران است که تمامیت ارضی کشورش تهدید شود به همین دلیل، وقتی که بحران سوریه آغاز شد ترکیه از کشورهای بود که به تحولات سوریه واکنش نشان داد و با شروع تغییرات و اعتراضات مردمی در سوریه از مخالفین نظام سوریه حمایت کرد.
با شروع اعتراضات سوریه، شکل گیری ژئوپولتیک کردی تهدید جدی برای ترکیه قلمداد می شد و آنکارا به دلیل مساله کردی در جنوب کشورش اقدام به حضور نظامی در این منطقه از سوریه نمود. در ابتدا حضور دولت اردوغان غیر نظامی بود و از طریق حمایت از گروه های مستقر در این مناطق به دنبال سیاست های خود بود که مانع شکل گیری جبهه کردی شود. اما با تنش های دولت سوریه و مساله کردها ارتش ترکیه به صورت نظامی در این مناطق ورود پیدا کرد.
این کارشناس مسایل خاورمیانه در ادامه بیان داشت:راهبرد ترکیه در شمال شرق سوریه ایجاد «منطقه حائل» است. دولت آنکارا در مرزهای جنوبی کشورش هم مرز با سوریه به دنبال منطقه امن و امنیتی تحت نفوذ خود است و به دو دلیل خواهان شکل گرفتن این منطقه امن است: یکی اینکه در صورت وقوع حادثه ای در این منطقه درصد تنش کردها با ترکیه کم باشد و دیگر اینکه بتواند از راه های حقوقی بین المللی و ایجاد رژیم های بین المللی در شمال مرزهای سوریه، به نقطه ای برسد که از انجام عملیات های انتقامی آینده نظام سوریه جلوگیری کند. یعنی هم کردها را کنترل کند و هم از عملیات احتمالی انتقام جویانه نظام سوریه جلوگیری کند.
آجرلو در ادامه بیان داشت: در ابتدای تحولات سوریه به دلیل جدی بودن داعش و موضوعات تروریستی برخی از کشورها با ترکیه جهت ایجاد منطقه امن در سوریه هم صدا بودند، اما حامیان این طرح به تدریج کم شدند. ترکیه در قالب روند صلح آستانه با کشورهای ایران و روسیه برای تامین صلح سوریه همکاری می کند و اتخاذ این تصمیم توانست به کاهش تنش در منطقه مورد نظر آنکارا کمک نماید.
با توجه به سخنرانی «ولید معلم» وزیر امور خارجه سوریه در مجمع عمومی سازمان ملل، ارتش سوریه قصد دارد بر تمام سرزمین خود حاکمیت پیدا کند و این موضوع ترکیه را وادار کرد که حضور جدی خود را برای ایجاد منطقه امن در شمال سوریه تقویت کند. کردهای سوریه مورد حمایت آمریکا هستند و این مساله باعث چالش بین آنکارا – واشنگتن نیز شده است و به احتمال زیاد ترکیه با آمریکا به توافق برسد که بتواند این منطقه امن را برای خود حفظ کند.
ترکیه؛ تلاش برای اسکان آوارگان سوری
آجرلو کارشناس مسایل خاورمیانه، در مورد بحران مساله آوارگان سوری اظهار داشت: یکی از بحران های مشترک کشورهای همسایه سوریه، بحث آوارگان این کشور است. ترکیه به دلیل موقعیت اقتصادی خود تلاش می کند تا جهت اسکان آوارگان سوری اقداماتی را انجام دهد و این بهانه ای است که ترکیه در قبال آن برای منافع خود، منطقه امن را در شمال شرق سوریه بوجود آورد.
منطقه مورد نظر ترکیه ساختاری ندارد که بتواند به مشکلات آوارگان سوری پایان دهد و این چالش بلند مدت برای مردم منطقه وچالش انسانی برای آوارگان سوری و ترکیه است. دولت آنکارا به خوبی می داند که نظام سوریه در دوران پسا بحران به سر می برد و در این دوران که هنوز نظام سوریه به یک تثبیت سیاسی نرسیده است، ایجاد یک فضای جدید امنیتی در قالب یک قراردادهای بین المللی می تواند به این کشور جهت تاسیس منطقه امن مورد نظر خود کمک کند و احتمال دارد که حملات نظامی به این مناطق انجام شود، البته ترکیه سابقه لشکر کشی به قبرس را دارد و برای حفظ امنیت خود به بازی های ژئوپولتیک روی می آورد.
این کارشناس مسایل بین الملل در مورد سیاست دوگانه اردوغان در قبال سوریه بیان داشت: از ویژگی های ترکیه اردوغان این است که می تواند با طرف های متضاد کار کند. در مورد تحولات سوریه با آمریکا و روسیه که اختلاف نظر جدی در سوریه دارند همکاری می کند. در پی خرید هواپیمای جنگنده اف - ۳۵ از آمریکا می باشد و از طرفی سامانه دفاع موشکی اس -۴۰۰ از روسیه خریداری می کند. دولت آنکارا به دلیل احساس نا امنی در منطقه مورد نظرخود در سوریه به دنبال این است که نظم مورد نظر خود را تثبیت کند و با روابط و بازی های ژئوپولتیک می خواهد منافع مورد نظر کشورش را تامین کند
آجرلو در پایان این مصاحبه با توجه به مساله کردها اظهار داشت: کردها مساله مورد بحث ترکیه و آمریکا هستند و در این بین بیشترین ضربه را خواهند خورد. به نظر می رسد اگر کردها یک تصمیم راهبردی بگیرند و بتوانند با نظام سوریه به توافقاتی دست پیدا کنند بهتر از امید داشتن به آمریکایی هاست. آمریکا به دلایل اهداف راهبردی کلان خود به سمت ترکیه می رود زیرا ترکیه با داشتن تنگه بسفر و داردانل اهمیت زیادی برای آمریکا دارد. کردها باید تصمیم صحیح جهت منافع خود اتخاذ کنند تا قربانی سیاست های ترکیه و آمریکا نشوند.
کردها باید اهداف راهبردهای خود را با نظام سوریه پیش برند و در شرایط فعلی منافع بیشتری برای آنان به دنبال دارد. زیرا در شرایط فعلی دو کشور مدعی دخالت در امور داخلی سوریه در نحوه اداره این منطقه اختلاف جدی دارند. آمریکا در انتخاب بین ترک ها و کردها، ترکیه را انتخاب می کند و کلیت ترکیه برای آمریکا مهم تر است. کردها هم جهت تامین منافع خود باید با نظام سوریه به توافقاتی دست پیدا کنند.