در روزهای پایانی شهریور، حجت‌الاسلام علی‌اکبر ناطق نوری پس از سال‌ها در جلسات جامعه روحانیت مبارز شرکت کرد. برای بسیاری شاید این خبر معنای خاصی نداشته باشد، اما برای فعالان سیاسی حضور ناطق نوری، آن هم در آستانه انتخابات مجلس یازدهم اهمیت ویژه‌ای دارد. آن گونه که اعضای جامعه روحانیت مبارز اعلام کردهاند، ناطق نوری به دعوت رسمی اعضای این گروه در جلسه آنان شرکت کرده است.
به گزارش روز نو :حجت‌الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم، عضو جامعه روحانیت مبارز درباره جلسه جامعه روحانیت با حضور علی‌اکبر ناطق نوری به خبرآنلاین گفته است: «آقای ناطق‌نوری، اخیرا در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام حضور پیدا کرده و در آن جلسه، در کنار آیتالله موحدی کرمانی نشسته بودند. آیتالله موحدی کرمانی به عنوان رئیس جامعه روحانیت از ایشان درخواست کرده بودند که در جلسات جامعه روحانیت هم مانند گذشته شرکت کنند. آقای ناطق‌نوری گفته بودند از من دعوت کنید تا در جلسه حاضر شوم و در همان جلسه، آیتالله موحدی کرمانی به صورت مکتوب از ایشان دعوت کرده بودند که در جلسه جامعه روحانیت مبارز شرکت کنند.»
این دیدار و دعوت‌ها در حالی است که در ماه‌های گذشته طیفی از اصلاح‌طلبان از تمایل به نوعی نزدیکی و ائتلاف با چهره‌های اصول‌گرای میانه‌رو سخن می‌گفتند و ناطق نوری یکی از نام‌هایی بود که از سوی آنها تکرار می‌شد. اما آن چه تا این لحظه رخ داده نشان دهنده آن است که اصول‌گرایان و به‌ویژه طیف سنتی‌شان قصد دارند به تعبیر خودشان از افتادن این نیروهای تاثیرگذار در دام اصلاح‌طلبان جلوگیری کنند. هرچند نباید فراموش کرد که این فراخواندن به نقش‌آفرینی و گردهم آمدن در محضر شیخ نور موثر نخواهد افتاد، مگر آن که او خود نیت به بازگشت کرده باشد.
همراه جامعه روحانیت مبارز
حضور علی اکبر ناطق نوری در جلسه جامعه روحانیت مبارز از سوی بسیاری به نوعی بازگشت ناطق به عرصه کنشگری سیاسی تعبیر شد بخصوص آن که ناطق نوری طی سال‌های گذشته بیشتر در مدرسه علمیه خود در لواسان ساکن بوده و کمتر به جلسات و مباحث سیاسی وارد می‌شده است. کارشناسان دوری او از سیاست را به دلخوری او از سیاست تعبیر کردهاند و برخی هم معتقد بودند که او با اصلاح‌طلبان همراه شده است، اما حالا که او دوباره به جلسات جامعه روحانیت برگشته، حسین انواری، از فعالان سیاسی اصول‌گرا و عضو حزب موتلفه درباره حضور اخیر ناطق نوری پس از یک دهه در جلسه جامعه روحانیت مبارز به «نامه‌نیوز» گفته: «آقای ناطق نوری از ابتدا همراه با جامعه روحانیت مبارز بوده و هستند. اکنون هم احساس ضرورت و تکلیف کردند. ما به‌عنوان اعضای حزب موتلفه ایشان را به خاطر این اقدام خوبی که کردند، تحسین می‌کنیم. آقای ناطق از عناصر دیرین انقلاب بوده و سوابق مهمی از صدر انقلاب دارد. او علاقه‌مند به نظام است و اگر ضرورتی برای نظام حس کند، خواهد آمد. بنده با ایشان صحبتی نکردم اما برداشت من از اقدام ایشان این است.»
البته گفته می‌شود ناطق در قامت مهمان در جلسه حاضر بوده و از سرگیری عضویت فعال او در جامعه هنوز در‌هاله‌ای از ابهام است. خبرآنلاین هم مدعی شده وقتی زمزمه دعوت از ناطق نوری مطرح بوده برخی اعضای این تشکل روحانی، تمام تلاش خود را به کار بسته‌اند تا موحدی کرمانی را از این اقدام منصرف کنند.
با خنده می‌گفتند «یار امام خوش آمد»
حال آن که روایت‌های برخی از اعضا پس از حضور ناطق در جمع‌شان حکایت از آن دارد که مخالفان در اقلیت بوده‌اند. مصباحی‌مقدم به خبرآنلاین گفته: «با حضور آقای ناطق نوری در جلسه جامعه روحانیت مبارز، اعضا از حضور ایشان خوشحال شدند و با خنده می‌گفتند «یار امام خوش آمد». او البته تاکید کرده: «در این جلسه، آقای ناطق نوری به‌عنوان میهمان حاضر شده بودند و هیچ اظهارنظری نکردند و نکته‌ای هم درباره حضور ایشان در جلسات آینده بیان نشد»، اما جامعه تلاش دارد«حضور مداوم ناطق‌نوری در جلسات اتفاق بیفتد».
شما کت‌وشلواری‌ها خودتان را بپایید
سیدرضا اکرمی دیگر عضو شورای مرکزی این تشکل روحانی نیز با تکرار همین روایت گفته «ناطق نوری یکی از موسسان اصلی جامعه روحانیت مبارز بوده است»، فاصله گرفتن برخی اعضای این تشکل و غیبت طولانی‌شان در جلسات را یکی از ضایعات انتخابات سال 1388توصیف کرد و تاکید کرد: «به‌هیچ عنوان حضور او در مقام مهمان نبوده و در مقام صاحب‌خانه به جامعه بازگشتند.» به روایت اعضا، ناطق نوری خود از اظهارنظر درباره ادامه یافتن تعاملش با تشکلی که از سال 1356 در زمره موسسانش بوده خودداری کرده است. با این حال سیر کنش‌های این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام حکایت از آن دارد که او همان‌طور که در طی سال‌های گذشته گام به گام از کنشگری سیاسی فاصله گرفت، خود را در مسیر بازگشت قرار داده است.
فرازوفرودهای جامعه روحانیت مبارز
اما جامعه روحانیت مبارز کجای معادلات سیاسی کشور قرار دارد؟ با مروری بر گذشته این تشکل شاید بتوان نگاه روشن‌تری از این نهاد ارائه داد و فرازوفرودش را بیشتر بررسی کرد. جامعه روحانیت مبارز از تشکل‌های روحانی قدیمی و سابقه‌دار در انقلاب است که سابقه آن را می‌توان از سال‌های اولیه انقلاب(۱۳۵۶) جست‌وجو کرد. گرچه فعالیت‌های مشخص این تشکل پس از انشعاب مجمع روحانیون مبارز شکل و نمود پیدا کرد. در این راستا جامعه روحانیت مبارز که از ابتدا نیروهای انقلابی صاحب‌نامی چون مرحوم آیتالله هاشمی‌رفسنجانی، علی اکبر ناطق نوری، حسن روحانی، مهدوی کنی، موحدی کرمانی و امامی کاشانی را در خود می‌دید، در فعالیت‌های سیاسی کشور نقش موثری داشته به نحوی که از ابتدا تا اوایل دهه90 این تشکل به عنوان محوریت جریان راست سنتی یا اصول‌گرا عمل کرده است. تا حدی که لیست‌های انتخاباتی برای مجلس، ریاست جمهوری یا خبرگان با تایید این تشکل رسمیت می‌یافت. اما از مقطعی به بعد جامعه روحانیت آن جایگاه، پایگاه و عناصر انقلابی خود را از دست داد و به سمت‌وسویی رفت که موجب جدایی چند نفر از اعضای موثر این تشکل شد.
۸۸؛ سنگ‌بنای اختلافات جامعه روحانیت مبارز
پس از انتخابات سال 88 بود که جدایی‌ها سر باز کرد. پس از مناظره جنجالی احمدی‌نژاد با میرحسین موسوی و صحبت‌های ناپسند درباره برخی بزرگان نظام همچون آیت‌الله‌هاشمی و حجت‌الاسلام ناطق نوری، جامعه روحانیت با وجود اظهارات احمدی‌نژاد در مخالفت با دو نفر از اعضا، از احمدی‌نژاد حمایت کرد و همین شد سنگ بنای اختلافات برخی از اعضا با جامعه روحانیت. پس از آن آیت‌الله‌هاشمی و ناطق نوری با وجود دعوتنامه‌های ارسالی در جلسات شرکت نکردند. هر چند پس از آنها حسن روحانی نیز رفته‌رفته از شرکت در جلسات جامعه روحانیت سر باز زد.
بازگشت پس از یک دهه
به گفته برخی از اعضای جامعه، برای آیت‌الله‌هاشمی، حجت‌الاسلام ناطق و روحانی تا چندی دعوتنامه ارسال شد، اما آنها با نزدیکی به اصلاح‌طلبان و مشی و مرام اعتدالی عطای حضور در جامعه روحانیت را به لقایش بخشیدند. هاشمی در دی ماه 95 فوت کرد، اما آن‌طور که گفته می‌شود بازهم برای ناطق و روحانی دعوتنامه می‌رود و اعضا منتظرند که این دو عضو قدیمی و از پایه‌گذاران جامعه روحانیت هر چند که به لحاظ فکری و نظری با سایر اعضا اختلافات آشکاری دارند، اما بازهم به جلسات بازگردند. از این‌رو حجت‌الاسلام ناطق نوری پس از 10سال، به جلسات جامعه روحانیت رفت تا به غیبت طولانی مدت خود پایان دهد، گرچه بسیاری درصدد بودند که ناطق را به عرصه سیاست بازگردانند.
حال به نظر می‌رسد بازگشت ناطق به عرصه کنشگری سیاسی را می‌توان به معنای آغاز حرکت اصول‌گرایان سنتی و میانه‌رو به سوی بازسازی و توان‌افزایی سیاسی در برابر طیف‌های نوخاسته و تندرویی همچون جبهه پایداری تعبیر کرد. وضعیتی که احتمال ائتلاف اصلاح‌طلبان با چهره‌هایی با مختصات او را ضعیف می‌کند. اما به مثابه نشانه‌ای از بازتوانی و تقویت جریان اصول‌گرای ریشه‌دار و معتدل می‌تواند همچنان مورد استقبال رقبای آینده‌نگر اصول‌گرایان هم باشد.
∎
به گزارش روز نو :حجت‌الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم، عضو جامعه روحانیت مبارز درباره جلسه جامعه روحانیت با حضور علی‌اکبر ناطق نوری به خبرآنلاین گفته است: «آقای ناطق‌نوری، اخیرا در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام حضور پیدا کرده و در آن جلسه، در کنار آیتالله موحدی کرمانی نشسته بودند. آیتالله موحدی کرمانی به عنوان رئیس جامعه روحانیت از ایشان درخواست کرده بودند که در جلسات جامعه روحانیت هم مانند گذشته شرکت کنند. آقای ناطق‌نوری گفته بودند از من دعوت کنید تا در جلسه حاضر شوم و در همان جلسه، آیتالله موحدی کرمانی به صورت مکتوب از ایشان دعوت کرده بودند که در جلسه جامعه روحانیت مبارز شرکت کنند.»
این دیدار و دعوت‌ها در حالی است که در ماه‌های گذشته طیفی از اصلاح‌طلبان از تمایل به نوعی نزدیکی و ائتلاف با چهره‌های اصول‌گرای میانه‌رو سخن می‌گفتند و ناطق نوری یکی از نام‌هایی بود که از سوی آنها تکرار می‌شد. اما آن چه تا این لحظه رخ داده نشان دهنده آن است که اصول‌گرایان و به‌ویژه طیف سنتی‌شان قصد دارند به تعبیر خودشان از افتادن این نیروهای تاثیرگذار در دام اصلاح‌طلبان جلوگیری کنند. هرچند نباید فراموش کرد که این فراخواندن به نقش‌آفرینی و گردهم آمدن در محضر شیخ نور موثر نخواهد افتاد، مگر آن که او خود نیت به بازگشت کرده باشد.
همراه جامعه روحانیت مبارز
حضور علی اکبر ناطق نوری در جلسه جامعه روحانیت مبارز از سوی بسیاری به نوعی بازگشت ناطق به عرصه کنشگری سیاسی تعبیر شد بخصوص آن که ناطق نوری طی سال‌های گذشته بیشتر در مدرسه علمیه خود در لواسان ساکن بوده و کمتر به جلسات و مباحث سیاسی وارد می‌شده است. کارشناسان دوری او از سیاست را به دلخوری او از سیاست تعبیر کردهاند و برخی هم معتقد بودند که او با اصلاح‌طلبان همراه شده است، اما حالا که او دوباره به جلسات جامعه روحانیت برگشته، حسین انواری، از فعالان سیاسی اصول‌گرا و عضو حزب موتلفه درباره حضور اخیر ناطق نوری پس از یک دهه در جلسه جامعه روحانیت مبارز به «نامه‌نیوز» گفته: «آقای ناطق نوری از ابتدا همراه با جامعه روحانیت مبارز بوده و هستند. اکنون هم احساس ضرورت و تکلیف کردند. ما به‌عنوان اعضای حزب موتلفه ایشان را به خاطر این اقدام خوبی که کردند، تحسین می‌کنیم. آقای ناطق از عناصر دیرین انقلاب بوده و سوابق مهمی از صدر انقلاب دارد. او علاقه‌مند به نظام است و اگر ضرورتی برای نظام حس کند، خواهد آمد. بنده با ایشان صحبتی نکردم اما برداشت من از اقدام ایشان این است.»
البته گفته می‌شود ناطق در قامت مهمان در جلسه حاضر بوده و از سرگیری عضویت فعال او در جامعه هنوز در‌هاله‌ای از ابهام است. خبرآنلاین هم مدعی شده وقتی زمزمه دعوت از ناطق نوری مطرح بوده برخی اعضای این تشکل روحانی، تمام تلاش خود را به کار بسته‌اند تا موحدی کرمانی را از این اقدام منصرف کنند.
با خنده می‌گفتند «یار امام خوش آمد»
حال آن که روایت‌های برخی از اعضا پس از حضور ناطق در جمع‌شان حکایت از آن دارد که مخالفان در اقلیت بوده‌اند. مصباحی‌مقدم به خبرآنلاین گفته: «با حضور آقای ناطق نوری در جلسه جامعه روحانیت مبارز، اعضا از حضور ایشان خوشحال شدند و با خنده می‌گفتند «یار امام خوش آمد». او البته تاکید کرده: «در این جلسه، آقای ناطق نوری به‌عنوان میهمان حاضر شده بودند و هیچ اظهارنظری نکردند و نکته‌ای هم درباره حضور ایشان در جلسات آینده بیان نشد»، اما جامعه تلاش دارد«حضور مداوم ناطق‌نوری در جلسات اتفاق بیفتد».
شما کت‌وشلواری‌ها خودتان را بپایید
سیدرضا اکرمی دیگر عضو شورای مرکزی این تشکل روحانی نیز با تکرار همین روایت گفته «ناطق نوری یکی از موسسان اصلی جامعه روحانیت مبارز بوده است»، فاصله گرفتن برخی اعضای این تشکل و غیبت طولانی‌شان در جلسات را یکی از ضایعات انتخابات سال 1388توصیف کرد و تاکید کرد: «به‌هیچ عنوان حضور او در مقام مهمان نبوده و در مقام صاحب‌خانه به جامعه بازگشتند.» به روایت اعضا، ناطق نوری خود از اظهارنظر درباره ادامه یافتن تعاملش با تشکلی که از سال 1356 در زمره موسسانش بوده خودداری کرده است. با این حال سیر کنش‌های این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام حکایت از آن دارد که او همان‌طور که در طی سال‌های گذشته گام به گام از کنشگری سیاسی فاصله گرفت، خود را در مسیر بازگشت قرار داده است.
فرازوفرودهای جامعه روحانیت مبارز
اما جامعه روحانیت مبارز کجای معادلات سیاسی کشور قرار دارد؟ با مروری بر گذشته این تشکل شاید بتوان نگاه روشن‌تری از این نهاد ارائه داد و فرازوفرودش را بیشتر بررسی کرد. جامعه روحانیت مبارز از تشکل‌های روحانی قدیمی و سابقه‌دار در انقلاب است که سابقه آن را می‌توان از سال‌های اولیه انقلاب(۱۳۵۶) جست‌وجو کرد. گرچه فعالیت‌های مشخص این تشکل پس از انشعاب مجمع روحانیون مبارز شکل و نمود پیدا کرد. در این راستا جامعه روحانیت مبارز که از ابتدا نیروهای انقلابی صاحب‌نامی چون مرحوم آیتالله هاشمی‌رفسنجانی، علی اکبر ناطق نوری، حسن روحانی، مهدوی کنی، موحدی کرمانی و امامی کاشانی را در خود می‌دید، در فعالیت‌های سیاسی کشور نقش موثری داشته به نحوی که از ابتدا تا اوایل دهه90 این تشکل به عنوان محوریت جریان راست سنتی یا اصول‌گرا عمل کرده است. تا حدی که لیست‌های انتخاباتی برای مجلس، ریاست جمهوری یا خبرگان با تایید این تشکل رسمیت می‌یافت. اما از مقطعی به بعد جامعه روحانیت آن جایگاه، پایگاه و عناصر انقلابی خود را از دست داد و به سمت‌وسویی رفت که موجب جدایی چند نفر از اعضای موثر این تشکل شد.
۸۸؛ سنگ‌بنای اختلافات جامعه روحانیت مبارز
پس از انتخابات سال 88 بود که جدایی‌ها سر باز کرد. پس از مناظره جنجالی احمدی‌نژاد با میرحسین موسوی و صحبت‌های ناپسند درباره برخی بزرگان نظام همچون آیت‌الله‌هاشمی و حجت‌الاسلام ناطق نوری، جامعه روحانیت با وجود اظهارات احمدی‌نژاد در مخالفت با دو نفر از اعضا، از احمدی‌نژاد حمایت کرد و همین شد سنگ بنای اختلافات برخی از اعضا با جامعه روحانیت. پس از آن آیت‌الله‌هاشمی و ناطق نوری با وجود دعوتنامه‌های ارسالی در جلسات شرکت نکردند. هر چند پس از آنها حسن روحانی نیز رفته‌رفته از شرکت در جلسات جامعه روحانیت سر باز زد.
بازگشت پس از یک دهه
به گفته برخی از اعضای جامعه، برای آیت‌الله‌هاشمی، حجت‌الاسلام ناطق و روحانی تا چندی دعوتنامه ارسال شد، اما آنها با نزدیکی به اصلاح‌طلبان و مشی و مرام اعتدالی عطای حضور در جامعه روحانیت را به لقایش بخشیدند. هاشمی در دی ماه 95 فوت کرد، اما آن‌طور که گفته می‌شود بازهم برای ناطق و روحانی دعوتنامه می‌رود و اعضا منتظرند که این دو عضو قدیمی و از پایه‌گذاران جامعه روحانیت هر چند که به لحاظ فکری و نظری با سایر اعضا اختلافات آشکاری دارند، اما بازهم به جلسات بازگردند. از این‌رو حجت‌الاسلام ناطق نوری پس از 10سال، به جلسات جامعه روحانیت رفت تا به غیبت طولانی مدت خود پایان دهد، گرچه بسیاری درصدد بودند که ناطق را به عرصه سیاست بازگردانند.
حال به نظر می‌رسد بازگشت ناطق به عرصه کنشگری سیاسی را می‌توان به معنای آغاز حرکت اصول‌گرایان سنتی و میانه‌رو به سوی بازسازی و توان‌افزایی سیاسی در برابر طیف‌های نوخاسته و تندرویی همچون جبهه پایداری تعبیر کرد. وضعیتی که احتمال ائتلاف اصلاح‌طلبان با چهره‌هایی با مختصات او را ضعیف می‌کند. اما به مثابه نشانه‌ای از بازتوانی و تقویت جریان اصول‌گرای ریشه‌دار و معتدل می‌تواند همچنان مورد استقبال رقبای آینده‌نگر اصول‌گرایان هم باشد.
حال سوال این است که آیا ناطق نوری می‌تواند محور ائتلافی شود که یک سوی آن جریان موتلفه و سوی دیگر آن، اصول‌گرایان و اعتدالیون دل بریده از اصلاح‌طلبان باشد؟
همدلی