سلول های بنیادی خون ساز، سلول های چند توانی هستند که قادرند انواع سلول های خونی را تولید کنند. پیوند سلول های بنیادی خون ساز دریچه امیدی برای درمان بیش از 70 نوع بیماری صعب العلاج از جمله بیماری های بدخیم/ سرطان خون(انواع لوسمیها)، بیماری های تالاسمی، آنمی داسی شکل، آنمی آپلاستیک، نقایص ایمنی ارثی، بیماری های متابولیک ارثی و تومورهای توپر سایر بافت ها و اعضای بدن باز کرده است. 

به گزارش وبدا، شورای ملی توسعه و نظارت بر مراکز پذیره نویسی اهداکنندگان سلول های بنیادی خون ساز و بانک های خون بند ناف، با هدف کمک به بیماران نیازمند پیوند سلول های بنیادی در کشور بنا نهاده شد و شبکه ملی اهدا کنندگان سلول های بنیادی خون ساز ایران از سال 1394 تاسیس شده است. وظیفه اصلی این شورا، ساماندهی، استانداردسازی، توسعه، ارتقای کیفیت، هماهنگی و نظارت بر فعالیت مراکز پذیره نویسی اهداکنندگان سلول های بنیادی خون ساز و بانک های خون بند ناف است. 

شرایط اهدای سلول های بنیادی 

اهدا کننده باید از سلامت عمومی برخوردار باشد، اهدای سلول های بنیادی در بازه سنی 18 تا 55 سال امکان پذیر است، از دیگر شرایط اهدای سلول های بنیادی عدم ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، کلیوی، کبدی، بیماری های انگلی و ویروس های خونی نظیر ایدز، هپاتیت و مالاریا است. همچنین اهدا کننده باید فاقد سابقه سرطان، دیابت، بیماری های اتوایمیون و سایر بیماری های صعب العلاج و مزمن باشد. 

مراحل عضویت تا اهدای سلول های بنیادی خون ساز

1: مراجعه به یکی از مراکز پذیره نویسی اهدا کنندگان سلول های بنیادی خون ساز در سراسر کشور و تکمیل پرسشنامه سلامت عمومی و رضایت نامه آگاهانه

2: اخذ 10 میلی لیتر نمونه خون جهت بررسی وضعیت HLA در همان مرکز پذیره نویسی

3: برقرار تماس با مناسب ترین اهدا کننده. در صورتی که اهدا کننده سازگار با بیمار شناخته شود، با وی تماس گرفته می شود و در صورت موافقت اهدا کننده، بررسی های آزمایشگاهی بیشتری به عمل خواهد آمد. تمام اطلاعات اهدا کننده به صورت کاملا محرمانه حفظ می شود. 

4: انجام معاینات پزشکی. در این مرحله آزمایشات سلامت اهدا کننده به منظور اثبات بی خطر بودن اهدای سلول بنیادی برای سلامت اهدا کننده و بیمار انجام می شود. 

5: اهدای سلول بنیادی. اهدای سلول بنیادی غالبا از خون محیطی که یک روش بدون نیاز به جراحی است، انجام می شود. اهدا کنندگان به مدت 3 تا 5 روز قبل از اهدای سلول بنیادی، داروی G_CSF (فاکتور محرک کلونی گرانولوسیتی) را به صورت سرپایی(غیربستری) دریافت می کنند که باعث افزایش تعداد سلول های بنیادی در جریان خون محیطی می شود. پس از به حد نصاب رسیدن تعداد سللول های بنیادی در خون محیطی اهدا کننده، جداسازی سلول های هسته دار(سلول های بنیادی زیرمجموعه ای از سلول های هسته دار هستند) با استفاده از دستگاه های مخصوص از ورید بازوی اهداکننده انجام می شود. پس از جداسازی سلول های هسته دار سایر اجزای خون(گلبول های قرمز و پلاکت ها) و پلاسما از طریق ورید بازوی دیگر اهدا کننده به وی باز گردانده می شود. 

6: بهبودی و بازگشت به وضعیت قبل از اهدا: 

احتمال دارد اهداکنندگان کمی سردرد، درد استخوان و دردهای عضلانی را چند روز قبل از جمع آوری سلول های بنیاد تجربه کنند. موارد گفته شده از عوارض داروی G_CSF است و در مدت کوتاهی پس از اهدا، از بین می روند. نهایتا اهداکنندگان در عرض چند به زندگی عادی خود با می گردند. 

صرف نظر از هزینه های بسیار بالای انجام آزمایشات، نااید کردن امید بیماران و خانواده آنها دور از اخلاق است، پس اگر در این راه مقدس پاگذاشتیم، ثابت قدم باشیم...!

لیست مراکز پذیره نویسی اهداکنندگان سلول های بنیادی خون ساز و بانک های خون بندناف کشور: 

1- تهران ولنجک خیابان یمن بیمارستان آیت الله طالقانی پارکینگ اساتید، آزمایشگاه پیوند شماره تماس 02123031465

2- تهران دارآباد جاده لشگرک بلوار اوشان بلوار وثوق بلوار محک بیمارستان فوق تخصصی کودکان محک طبقه 6 بخش اداری شماره تماس 0212350100 داخلی 1132

3- تهران انتهای بلوار کشاورز خیابان دکتر قریب بیمارستان مرکز طبی کودکان، مرکز تحقیقات ایمونوژی، آسم و آلرژی، ساختمان شماره 3 طبقه 4 

4- تهران خیابان کارگر شمالی بیمارستان شریعتی ضلع جنوبی بیمارستان، مرکز تحقیقات هماتولوژی انکولوژی و پیوند سلول های بنیادی، بانک سلول های بنیاد طبقه همکف شماره تماس 02188353028

5- تهران و مراکز استان های سراسر کشور، بزرگراه شهید همت جنب برج میلاد، سازمان انتقال خون ایران، بلوک C طبقه همکف، مرکز پذیره نویسی اهدای سلول های بنیادی(سپاس) و پایگاه های انتقال خون مراکز استان های سراسر کشور به شماره تماس 02188629418

6- اصفهان خیابان خیام کوی نهر فرشادی بیمارستان حضرت سیدالشهدا(ع) ساختمان اداری طبقه دوم شماره تماس 03132350211 داخلی 2084

7- اهواز بیمارستان شفا بلوار اصلی گلستان جنب بیمارستان گلستان ساختمان اورژانس شفا طبقه همکف شماره تماس 06133743281 داخلی 262

8- تبریز خیابان دانشگاه خیابان گلدشت بیمارستان امام رضا(ع)، مرکز خون و انکولوژی شهید قاضی طبقه همکف روبروی آزمایشگاه شماره تماس 04133343888

9- ساری بیمارستان امام خمینی(ره)، مرکز جامع سرطان، مرکز تحقیقات ایمونوژنتیک، آزمایشگاه HLA-typing شماره تماس 01133374977

10- شیراز میدان نمازی مرکز تخصصی و فوق تخصصی شهید مطهری، شماره 3 طبقه زیرزمین بخش سیتوژنتیک شماره تماس 07136121084

11- کرمان بزرگراه امام خمینی(ره) بیمارستان افضلی پور طبقه ددوم جنب آزمایشگاه تشخیصی بیمارستان شماره تماس 03433222250 و 60

12- کرمانشاه سرخه لیژه بلوار پرستار، بیمارستان امام رضا(ع) طبقه همکف، بخش پیوند سلول های بنیادی شماره تماس 08334272766

13- مشهد خیابان امام خمینی(ره) خیابان گلستان مقابل سالن همایش های صدا و سیما، بیمارستان منتصریه طبقه دوم مرکز پذیره نویسی سلول های بنیادی شماره تماس 05132291976

14- تهران مرکز پذیره نویسی اهداکنندگان خون بندناف رویان به آدرس تهران بزرگراه رسالت خیابان بنی هاشم بعد از میدان بنی هاشم نبش حافظ شرقی پلاک 24

15- تهران و مراکز استان های سراسر کشور، مرکز پذیره نویسی اهداکنندگان خون بندناف سازمان انتقال خون ایران

16- تهران مرکز پذیره نویسی اهداکنندگان خون بندناف مرکز تحقیقات هماتولوژی انکولوژی و پیوند سلول های بنیادی بیمارستان شریعتی، ساختمان اورژانس طبقه دوم شماره تماس 02184902659