حمله پهپادی اخیر به تأسیسات نفتی شرکت آرامکو در عربستان آتش تنش سیاسی میان ایران و عربستان از یک سو و ایران و آمریکا از سوی دیگر را تیزتر کرد.
عامل این حملات چه حوثی‌های یمن باشند چه هر کس دیگری، شرایط حمله و انتخاب این زمان برای انجام آن به گونه‌ای بود که بزرگ‌ترین متحد عربستان، یعنی آمریکا انگشت اتهام را به سمت ایران نشانه رفت.
به کجا حمله شد؟
دو سایت نفتی بقیق و خریص در شرق عربستان هدف حملات پهپادی روز شنبه بودند.
بقیق در فاصله ۷۰ کیلومتری و خریص در ۲۷۰ کیلومتری ظهران در میانه مسیر مواصلاتی این شهر با ریاض قرار دارد. ظهران بزرگ‌ترین مجتمع پالایشگاهی در جهان است که به تنهایی حدود نیمی از نفت عربستان را تولید می‌کند.
مقام‌های عربستان بی‌درنگ اعلام کردند که موفق به مهار آتش‌سوزی در تأسیسات نفتی خود شده‌اند. با این حال حمله به این دو منطقه باعث کاهش صادرات روزانه ۵ میلیون بشکه نفت عربستان، یعنی ۵ درصد از کل عرضه این کالا در جهان شد.
عامل حمله کیست؟
نخستین بار گروه شیعیان حوثی یمن بودند که روز شنبه ۲۳ شهریور خبر این حمله را منتشر کردند.
شبه نظامیان حوثی در آن روز ضمن پذیرفتن مسئولیت این حملات اعلام کردند که با ۱۰ پهپاد به تأسیسات نفتی آرامکو عربستان در بقیق و خریص حمله کرده‌اند. حوثی‌ها که پیش از آن نیز بارها اهدافی را در خاک عربستان سعودی با موشک یا پهپاد هدف قرار داده بودند گفتند این عملیات را در واکنش به حملات هوایی ائتلاف نظامی تحت رهبری ریاض انجام داده و قصد دارند که در آینده نیز دست به حملات گسترده‌تری بزنند.
آمریکا ایران را متهم کرد
پس از حملات روز شنبه، ایالات متحده آمریکا ایران را متهم کرد که در این عملیات علیه مواضع غیرنظامی عربستان دست داشته است.
کاخ سفید پس از تماس تلفنی میان بن سلمان و ترامپ در بیانیه ای اعلام کرد: «آمریکا حمله به تاسیسات مهم نفتی عربستان را محکوم می کند. اقدام‌های خشونت آمیز بر ضد مناطق غیرنظامی و زیرساخت‌هایی که برای اقتصاد جهان حیاتی هستند تنها نتیجه‌اش بالا گرفتن تنش و تشدید بی اعتمادی است.»
بیشتر بخوانید:
- حوثی‌ها: با ۱۰ پهپاد به تاسیسات نفتی آرامکو عربستان حمله کردیم
- کویت بدنبال پرواز پهپاد ناشناس در آسمانش؛ همراه با عربستان تحقیق می‌کنیم
رویترز
این در حالی است که مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا با لحنی صریح‌تر از بیانیه کاخ سفید این حملات را محکوم کرد و انگشت اتهام را به سوی ایران نشانه گرفت. آقای پمپئو گفت: «ایران در حمله‌ای بی‌سابقه منبع تولید انرژی جهانی را هدف قرار داده است.»
عربستان مستقیما ایران را به دست داشتن در این حمله متهم نکرده اما محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور پس از گفتگوی تلفنی خود با ترامپ گفت که کشورش «عزم و توان بالایی برای پاسخگویی به این حمله تروریستی» دارد.
از سوی دیگر لیندسی گراهام، سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی نیز با واکنشی تند نسبت به حملات پهپادی به تاسیسات نفتی عربستان به دست داشتن ایران در این حملات اشاره و خواستار حمله متقابل به پالایشگاه‌های نفتی ایران شد.
در ادامه اخباری نیز به نقل از برخی مقام‌های آمریکایی مبنی بر این که حمله با موشک کروز از سمت ایران انجام شده، منتشر شد. رویترز به نقل از یک مقام ارشد آمریکایی که نخواست نامش فاش شود نوشت که در حمله اخیر به تاسیسات نفتی عربستان ۱۹ نقطه هدف قرار گرفته‌اند و منطقۀ پرتاب، جایی در غرب یا شمال غربِ اهداف حمله بوده است.
به دلیل آن که حملات روز شنبه به گفته پمپئو «غیرقابل رهگیری» بوده، در مورد منشأ آن تردیدهایی وجود دارد. دولت بغداد ضمن تکذیب این موضوع که حمله به عربستان از درون خاک عراق صورت گرفته نسبت به هر گونه «سوء‌استفاده» از خاک این کشور برای حمله به مواضع همسایگان در منطقه هشدار داد.
دونالد ترامپ: آماده اقدام نظامی هستیم
دونالد ترامپ در نخستین واکنش به این رویداد بدون نام بردن از ایران گفت کشورش آماده اقدام نظامی علیه عاملان این حمله است.
رئیس جمهوری آمریکا روز یکشنبه در توییتر نوشت: «دلایلی هست که از طریق آن ما می‌دانیم چه کسی پشت آن [حمله] بوده، ما بسته به تأیید موضوع آماده اقدام نظامی هستیم، اما منتظریم از خود کشور پادشاهی سعودی بشنویم که به باور آنها چه کسی عامل این حمله بوده و ما تحت چه شرایطی اقدام خواهیم کرد.»
واکنش ایران به اتهام آمریکا چه بود؟
ایران اتهام دست داشتن در حمله روز شنبه را رد کرده است.
عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اتهام آمریکا را «بی‌معنی» خواند، اما در همان حال سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران در تلویزیون ایران چنین هشدار داد: «تمامی پایگاه‌های آمریکایی و شناورهای آنها تا فاصله دو هزار کیلومتری زیر برد موشک‌های ما قرار دارد.»
پیش از موسوی، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران نیز اتهام زدن به جمهوری اسلامی در این حملات را مصداق «دروغ حداکثری به جای کارزار فشار حداکثری از سوی آمریکا» خوانده بود.
بازار جهانی نفت دچار اختلال شد
به دنبال حمله به زیرساخت‌های نفتی در خاک بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده نفت جهان، عرضه جهانی این کالا دچار اختلال جدی شد. از روز شنبه تولید نفت خام عربستان به میزان ۵.۷ میلیون بشکه در روز کاهش یافت. این میزان کاهش ناگهانی عرضه نفت خام در جهان یک رکورد محسوب می شود.
در حالی که تنش حاضر بین تهران و واشنگتن بر سر برنامه هسته‌ای ایران در روزهای اخیر به افزایش قیمت جهانی نفت انجامیده بود، حمله به تاسیسات نفتی عربستان آتش تازه‌ای را بر این معرکه افزود و سبب شد تا بهای این کالا به بالاترین حد در ۴ ماه گذشته برسد. بر این مبنا بهای نفت خام برنت در آغاز معاملات روز با ۱۹ درصد جهش به بشکه‌ای ۷۱ دلار و ۹۵ سنت رسید. قیمت نفت غرب تگزاس، دیگر شاخص مهم جهانی نیز با ۱۵ درصد افزایش ۶۳ دلار و ۳۴ سنت شد.
بالا رفتن بهای جهانی نفت حتی بر قیمت بنزین در آمریکا نیز تأثیر گذاشت به طوری که مقام‌های آمریکا اعلام کردند قیمت بنزین در کالیفرنیا ۱۰ درصد افزایش یافته و در روزهای آینده نیز بالاتر خواهد رفت.
رویترز
بیشتر بخوانید:
- حملات حوثی‌ها نفت را چقدر گران می‌کند؟
- حملۀ پهپادی به عربستان؛ از «حداکثر فریب» ظریف تا «دعوت به اتحاد» حریری
- خطر افزایش شدید بهای بنزین در آمریکا پس از حمله به تاسیسات نفتی عربستان
کشورهای دیگر چه واکنشی نشان دادند؟
حملات حوثی‌های یمن با ۱۰ پهپاد به تاسیسات نفتی شرکت آرامکو در مناطق بقیق و خریص عربستان که به انفجار و آتش‌سوزی همراه بود، واکنش‌هایی را در میان دولتمردان و نیز کارشناسان بازار بین‌المللی انرژی در پی داشت.
فدریکا موگرینی، کمیسر روابط خارجی اتحادیه اروپا حمله به تأسیسات نفتی آرامکو متعلق به عربستان سعودی را «یک تهدید واقعی برای امنیت منطقه» خوانده و خواستار «خویشتن‌داری حداکثری» در این زمینه شد.
در حالی که آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل این حملات را محکوم کرده و خواستار «حداکثر خویشتن‌داری» طرف‌های درگیر در این ماجرا شد، فرانسه حمایت خود را از دولت عربستن اعلام کرد.
ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه روز یکشنبه با انتشار بیانیه‌ای ضمن اعلام «همبستگی کامل» کشورش با عربستان گفت: «فرانسه قاطعانه حملات روز گذشته به بقیق و خریص را محکوم می‌کند.»
بریتانیا نیز حمله بی‌پیشینه روز شنبه به تأسیسات نفتی عربستان را محکوم کرد. اندرو موریسون، معاون وزیر خارجه بریتانیا در پیامی توییتری نوشت: «حملۀ بامداد امروز به تاسیسات نفتی عربستان به هیچ روی پذیرفتنی نیست. حوثی‌ها باید تضعیف امنیت عربستان سعودی از مسیر تهدید مناطق غیرنظامی و زیرساخت‌های تجاری را متوقف کنند.»
در این میان دولت امارات متحده عربی اعلام کرد که برای هرگونه اظهارنظر دربارۀ حمله به تاسیسات نفتی آرامکو، منتظر انجام تحقیقات توسط عربستان و نتیجه‌گیری مقام‌های سعودی می‌ماند.