این رسم همه از کویر آمده است. کاشانیها هم در عزای سید و سالار کربلا نخل کشی میکنند. اصفهانیها عزا را محله به محله میبرند و میآورند تا میدان «نقش جهان» لبریز از سیه پوشانی شود که لبیک یاحسین(ع) بر لب دارند. خمینی شهر یا آنطور که برخیها میگویند:«حسینیه ایران»، با برپایی کاروان «هشتم محرم» به سوگ ورود کاروان امام حسین(ع) به نینوا نشسته است. قافلهای از شترسواران و اسب سواران(بهطول چندین کیلومتر) که در صف نخست آن تعزیه خوانان در نقش انبیای الهی همچون آدم، نوح و سلیمان ایستادهاند. بعد از آنهاست که یاران امام حسین(ع)وارد میشوند و در آخر سپاه عمر بنی سعد!
شاه حسین گویان
علمبندی سنت رایج مرندیها است. مرندیها امسال هم علمها را برافراشته و تا بیست و هشتم صفر پایین نمیآورند. هر کسی حاجتی دارد روسری، پارچه و شال را به علم میبندد و با زمزمه یا حسین(ع) و یا ابوالفضل نذر خویش را از روح بزرگ شهدای کربلا میخواهد. قربانیها هم در پای علمها ذبح میشوند.
اهالی روستای «شیشوان» عجبشیر هم به یاد آتشی که به جان خیمههای اباعبدالله افتاده، مشعل گردانی کرده و شاه حسین گویان شب عاشورا را به صبح می رسانند. 60نفر از رزمندگان و ایثارگران تبریز هم راه افتادهاند تا با پای پیاده به آستان دوست در کربلا بروند. آنها 33 روز در راه خواهند بود تا اربعین حسینی سر بر آستان او بگذارند. تبریز هم در عاشورا اشک ماتم میریزد. ارومیه زانوی غم به بغل میگیرد و بر سر میکوبد.
بیرجندیها هم با آیین «بیل زنی» رویارویی لشکریان حسین(ع) با یزیدیان را یادآور میشوند. قصرشیرین هم در عزای حسین(ع) و یارانش ساز آیین چمر میزند. مشعل گردانیها از جنوب ایران تا جنوب تهران در دولت آباد ادامه مییابد. مشعل گردانان دولت آباد، نجفیها و کربلاییهای مقیم شهرری هستند. زنان آستانه اشرفیه هم چون زنان قبیله بنی اسد که برای دفن کشتههای کربلا رسیدهاند، دستههای عزاداری راه انداختهاند. آنها بیل و ساقههای گندم به همراه دارند. بیل نمادی برای دفن پیکر شهدا است. با ساقههای برنج در عزای نینوایان بر سر و صورت میزنند.
نشستهام سر سفره مُحرم تو
نذرهای محرم هرسال رنگ و بوی جدیدی به خود میگیرند. از راهنمایان گردشگری که بهصورت رایگان گردشگران خارجی یزد را راهنمایی میکنند تا «علی غفاری» فوق تخصص کلیه به همراه «علی صابری» پزشک عمومی و «الهام صابری» فوق لیسانس پرستاری که به مناسبت روز عاشورا بیماران روستای نوقاب گناباد را بهصورت رایگان ویزیت کردند. هندوانه هم به نذریهای امسال اضافه شده بود. نوش آبادیهای کاشان هم بعد از آیین خیمه کوبی، قهوه سرو میکنند که به «قهوه انوشه» معروف است. آماده شدن آن چهارساعت زمان میبرد. نذر روسری در روستای کلوده «محمودآباد» هم گره زدن دل عزادار اهالی به پیرعلم ابوالفضل العباس است تا حاجت روا شوند. هرگاه نذرشان برآورده شد در روز هفتم محرم سال بعد جلو علم گوسفند قربانی میکنند یا مبالغی را هدیه میدهند تا برای برگزاری مراسمهای عزاداری و اطعام دهی در ماه محرم هزینه شود.
بسیاری سعی کردند عاشورا و تاسوعا را در بوشهر باشند. برخی سمت یزد رفتند. بیشتر از آئین های سنتی عزاداری بوشهر در فهرست ناملموس و میراث معنوی ثبت ملی شده است. آثاری که اصالت آنها به دوران زندیه و قاجاریه باز میگردد. 19 آئین از 70آئین ثبت ملی این شهر همسایه باخلیج فارس متعلق به ماه محرم است. تعزیه، سینه زنی بوشهری، شروه خوانی، علمکشون «خورموج»، علم گردانی «درودگاه»، نان پوشی، مختک، مراسم شب یازدهم ماه محرم (نگهداری فانوس های روشن در تنور)، سنج و دمام، شهید کردن علم، پخت هریسه، خاکسپاری شهیدانکربلا «گناوه»، پامنبری، گندمکوبی «شبانکاره»، پختآش بوشهری، هیامظلوم ، گرده بخشو، شبیه گردانی عاشورا و تعزیه قانیان در بندر ریگ از جمله آئینهای محرم در بوشهر است که در فهرست آثار ملی ثبت شده است.بیشتر آئینهای عزاداری درچهار محل قدیم شهر بوشهر شامل کوتی (شیخ سعدون)، شنبدی، دهدشتی و بهبهانی برگزار میشود و کمتر بوشهری است که در این ماه در محله و زادگاه خود حاضر نباشد. دزفولی ها هم با چوب زنی از جمله آئین های سنتی عزاداری شهر به سوگ اهل بیت رسول الله نشستند.
من هم یک پاکبانم
ظرفهای یکبار مصرف و باقی مانده غذا هم یکی از مسائلی است که چند سالی ذهن فعالان حوزه محیط زیست را به خود مشغول داشته است. آنها طرحی سبز راه انداختهاند تا با جمعآوری زباله اجازه ندهند کمر یک پاکبان خم شود. سال گذشته هشتگ «پاکبان جزو سپاهیان یزید نیست» در شبکههای اجتماعی پررنگ شد و امسال هم هشتگ «من هم پاکبانم».
گروههای زیادی در شهرهای مختلف اقدام به پخش نایلون میان عزاداران برای جمعآوری زبالههای باقی مانده از مراسم کردند.
«حجت نظری» عضو شورای شهر هم در پستی اینستاگرامی از مردم دعوت کرد تا امروز در کنار یکدیگر به جمعآوری زبالههای پلاستیکی و ظروف یکبار مصرف رها شده در خیابانها بپردازند. کنش اجتماعی که از آن به «نذر سبز محرم» یاد میشود.
همچنین دیروز نماز ظهر عاشورا با شکوه و عظمت خاصی در سراسر کشور در خیابانها و مساجد برگزار شد. عزاداران بعد از شنیدن صدای اذان با پهن کردن فرش در کف خیابانها به اقامه نماز پرداختند. برخی دیگر از عزاداران نیز در مساجد و تکایا نماز ظهر عاشورا را به جماعت
برگزار کردند.
بــرش
تشتگذاری آذری زبانها هم یادآوری آب فراتی است که به روی ابوالفضل العباس بستند. دستههای عزادار با ندای شاخسی واخسی (شاه حسین وای حسین(ع)) خود را به خیمههای به آتش کشیده میرسانند و به سوگی مینشینند که بیش از 1300 سال است که دل هر دردمندی را زخمی میکند.
نماز ظهر عاشورا جلوه خاصی به آیینهای عاشورایی در سراسر کشور داد
شور عاشورایی در ایران
«دل پر از خون، دیده پر از اشک.» باز این چه شورش است که در خلق عالم است؟ خرم آبادیها خاک عزا بر سر گرفتهاند. صدای «یا حسین(ع)» یزدیها به آسمان رسیده است. سهضرب و چهارضرب و پنجضرب بر سینه میکوبند و یکصدا میگویند:«چگونه گویم که در گلویم بغض بارانها است.» سادات خوانساری شال عزا به کمر بستهاند. عزاداران کویری فقط نخلها را در یزد و میدان امیرچخماق نمیگردانند.
صاحبخبر -
∎
نظر شما