آخرين وضعيت حفاري چاه نفت و گاز در کشور

ايران يکي از باسابقه‌ترين کشورهاي استخراج‌کننده نفت و گاز است که عمليات اکتشاف نفت و گاز در سال 1280 شمسي در نواحي غرب آغاز شد و در نواحي جنوبي کشور ادامه يافت؛ به دنبال چند سال تلاش مستمر در سال 1287 هجري شمسي اولين چاه اکتشافي و قابل بهره‌برداري در منطقه مسجدسليمان حفاري و به نفت رسيد.

به ‌گزارش ايسنا، با پيدايش نفت در مسجدسليمان، عمليات کاوش براي کشف مخازن جديد در ديگر مناطق ادامه يافت و در پي آن حوزه‌هاي نفتي هفتگل، آغاجاري، گچساران، پازنان و نفت سفيد کشف شد و مخازن بسيار غني و مهم ديگري نظير ميادين نفتي لالي، اهواز، بينک، بي‌بي‌حکيمه، مارون و کرنج نيز کشف و به بهره‌برداري رسيد.

سال 1288 شمسي اکتشاف، استخراج و صدور نفت در اختيار دول خارجي قرار گرفت و براي سال‌هاي بسياري نفت ايران سرچشمه ترقي، رشد صنايع و شکوفايي اقتصادي کشورهاي غربي به ويژه انگليس و آمريکا شد. به اعتقاد کارشناسان، از اين رهگذر نه تنها چيزي را عايد صاحب و مالک خود نساخت بلکه سرچشمه بسياري از بلايا و آشفتگي‌هاي اقتصادي، اجتماعي و سياسي کشور شد.

در پي ارتقاء آگاهي سياسي و مبارزات حق طلبانه مردم ايران، بخشي از فرآيند اکتشاف، توليد و بهره‌برداري از مخازن نفت و گاز ملي اعلام شد ولي صنعت حفاري به دليل حساسيت و ويژگي آن همچنان در تسلط بيگانگان باقي ماند؛ به طوري که شرکت‌هاي خارجي پس از ملي شدن صنعت نفت نيز حاضر نبودند تسلط و نقش کليدي و کنترل خود را در اين بخش از دست بدهند. اين دوره تا سال 1357 طول کشيد.

غارت گري و چپاول منابع نفتي از طريق عقد قراردادهاي استعماري از شاخص‌هاي مهم اين دوره از حيات صنعت حفاري کشور است. پيروزي شکوهمند انقلاب اسلامي در سال 1357 موجب دگرگوني و تحولات بنياديني در نهادهاي فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي و سياسي کشور و به تبع آن صنعت نفت و حفاري شد که امروزه ثمره آن را مي‌توان به عيان مشاهده کرد. خلع يد کامل از بيگانگان در صنعت نفت، رشد و توسعه روز افزون در بخش‌هاي فني مهندسي، استحصال صيانتي نفت و گاز از مخازن استقلال و خودباوري را مي توان از ويژگي هاي اين دوره از تاريخ صنعت نفت کشور بر شمرد.

اين در شرايطي است که عمليات حفاري در قبل از پيروزي انقلاب اسلامي انحصار آن در دست شرکت‌هاي چند مليتي بود. دولت‌هاي وقت مجبور بودند حفر چاه‌هاي نفت را با هر قيمت و هزينه‌اي بپذيرند زيرا در اقتصادي که تکيه بر نفت داشت، راهي جز افزايش توليد و فروش آن با هرقيمتي ممکن نبود.

گسترش مخازن نفتي در اقصي نقاط کشور، گستره فعاليت اين صنعت را به تبع افزايش داده بود. سفيران فرهنگي غربي در تمامي کشور در کوه‌ها و بيابان‌ها، دشت‌ها و مناطق مسکوني شهري و روستايي هميشه در تردد بودند، حقوق و مزاياي ناچيزي به کارگران مي‌دادند و با کمترين هزينه، فرهنگ غربي را در کشور اشاعه مي‌دادند.

در محيط کار مديريت و نظارت با بيگانگان بود و ايرانيان مسئول هم در واقع نظاره‌گر بودند تا ناظر. اگرچه صنعت نفت در 29 اسفند سال 1329 ملي شد، ولي صنعت حفاري به دليل اهميت استراتژيک همچنان در دست بيگانگان و استعمارگران باقي ماند، تا همواره به عنوان اهرم فشاري بر کشور ايران مورد استفاده قرار گيرد.

حضور 46 شرکت حفاري خارجي عمدتا آمريکايي و اروپايي صدمه زدن به مخازن نفت و گاز، واردات صد در صد قطعات و تجهيزات از خارج، اشتغال ايرانيان فقط در بخش‌هاي کارگري و پايين دستي، عدم توليد صيانتي از منابع نفت و گاز کشور و عقد قراردادهاي استعماري از شاخص‌هاي مهم اين دوره از حيات صنعت حفاري کشور است.

وقتي در روزهاي اوليه پيروزي شکوهمند انقلاب اسلامي، شرکت‌هاي حفاري خارجي، کشور را ترک مي‌کردند، تصور نمي‌کردند اين رفتن اجباري و بدون برگشت باشد. اما از اوائل سال 1358 کارگران و کارمندان زحمت‌کش و رنج ديده که سال‌ها طعم تلخ کار در شرکت‌هاي خارجي را کشيده بودند با اجتماع خواستار تشکيل شرکتي ايراني شدند. اين اعتراضات ماه‌ها طول کشيد و مذاکرات و جلسات زيادي بين مسئولان شرکت نفت و کارگران و کارمندان معترض انجام شد، پس از چندي شرکت ملي حفاري ايران در سال 1358 به وجود آمد.

آخرين آمار از صنعت حفاري

بر اساس آخرين آمار ارائه شده از سوي وزارت نفت، از وضعيت حفاري چاه در کشور در چهار ماه نخست امسال، 41 حلقه چاه نفت و گاز و نزديک به 51 هزار متر حفاري در مناطق نفت‌خيز خشکي و دريايي کشور حفر و تکميل شد که از اين تعداد چاه 17 حلقه توسعه‌اي - توصيفي و 24 حلقه تعميري - تکميلي بوده که در گسترده عملياتي شرکت‌هاي ملي مناطق نفت‌خيز جنوب، نفت مناطق مرکزي، نفت فلات قاره و مهندسي و توسعه نفت و در قالب پروژه‌اي به ثمر نشسته است.

علاوه‌بر 2300 مورد خدمات يکپارچه صنعت حفاري به شرکت‌هاي نفتي از سوي دو مديريت خدمات فني و خدمات ويژه حفاري اين شرکت در اين مدت نيز انجام شده و درباره شتاب بخشيدن به اجراي پروژه‌هاي کليد در دست و ورود به پروژه‌هاي جديد ميدان‌محور نيز بايد گفت که در چهار ماه نخست امسال، پروژه حفاري هفت حلقه چاه در ميدان نفتي آذر در استان ايلام در غرب کشور که از سوي شرکت نفت مناطق مرکزي به ملي حفاري واگذار شده بود به اتمام رسيد.

همچنين متعاقب آن حفاري پنج حلقه چاه در ميدان نفتي نفت‌شهر در استان کرمانشاه از سوي آن شرکت از طريق مناقصه به شرکت ملي حفاري محول شد که هم اينک عمليات حفاري اين چاه‌ها وارد فاز اجرايي شده است.

حفاري 3+20 حلقه چاه در ميدان نفتي آزادگان جنوبي با حفر و تکميل چاه‌ها و واگذاري آن به شرکت متن به عنوان مجري طرح توسعه اين ميدان صورت گرفته و تنها مراحل تکميل نهايي يک حلقه چاه در دست اجراست؛ عمليات حفاري 10 حلقه چاه جديد نيز امسال اجرايي شده است و پروژه‌هاي حفاري 22 حلقه چاه در فاز 14 طرح توسعه ميدان گازي پارس جنوبي با اتمام عمليات حفاري چاه‌ها و تکميل و تحويل 14 حلقه چاه به شرکت نفت و گاز پارس به نتيجه مورد نظر کارفرما رسيده است.