گروه صنعت: بررسی‌ها نشان می‌دهد خودروسازان تا تیر امسال، حدود ۵میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده‌اند.
در حوزه قطعه‌سازی، شرکت صنایع تولیدی کروز ۹۸میلیون دلار و دو شرکت متعلق به ایرانخودرو روی هم رفته ۱۱۲میلیون‌دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی گرفته‌اند. با این حال، حدود ۱۶۰هزار خودرو در انبار خودروسازان به‌دلیل کسری قطعه رسوب کرده و یکی از اصلی‌ترین دلایل گرانی خودرو هم همین گرانی قطعات بوده است.
شبیه به لشگری عظیم با رنگ‌های غالب سفید و مشکی کنار هم ردیف شده‌اند. از زاویه هوایی، خودروها به صف کنار هم نشسته و انبارهای خودروسازان را پر کرده‌اند. در یک ماه گذشته، عکس‌های هوایی از پارکینگ خودروسازان منتشر شد که در کنار اظهارات گوناگون، بخشی از غائله کمبود و افزایش عجیب و غریب قیمت‌ها در بازار خودرو را روشن کرد. براساس صحبت‌های مسئولان غول‌های خودروساز، ماشین‌های انبار شده در پارکینگ‌ها ناقص هستند وبه‌دلیل کسری قطعات ایمنی و الکترونیکی قابل عرضه نیستند. همین کمبود عرضه، بخش زیادی از تقصیر گرانی خودرو را به دوش می‌کشد.
جست‌وجو در میان منابع گوناگون، اثبات می‌کند که گرانی قطعات یکی از اصلی‌ترین عوامل آشفتگی‌های بازار خودروی داخلی است. این در حالی است که دولت برای تامین این قطعه‌ها، از ابتدای سال گذشته ارز دولتی تخصیص داده است.
بررسی‌های ایرنا از فهرست دریافت‌کنندگان ارز ۴۲۰۰ تومانی نشان می‌دهد تا تیر امسال، دو خودروساز بزرگ حدود ۵میلیارد دلار ارز دریافت کرده‌اند. بررسی جزییات در فایل داده‌های بسیار بزرگ بانک مرکزی نیز روشن می‌کند که در حوزه قطعه‌سازی ۳ شرکت بیشترین میزان ارز را دریافت کرده‌اند. صنایع تولیدی کروز ۹۸میلیون دلار ارز گرفته و دو شرکت متعلق به ایرانخودرو نیز روی هم رفته بیش از ۱۱۲میلیون دلار برای واردات قطعه، ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده‌اند. با این حال، گفته می‌شود ۱۶۰هزار خودرو ناقص در انبار خودروسازان وجود دارد و ۸۰درصد از رسوب خودروهای ایرانخودرو و سایپا به گردن همین شرکت‌هایی است که بیشترین میزان ارز را دریافت می‌کنند و برای خرید غول‌های جاده مخصوص از دولت نیز، خیز بلندی برداشته‌اند.
در دو هفته گذشته نیز نرخ خودروهای داخلی افت ۷ تا ۱۲میلیونی داشته‌اند. به اعتقاد کارشناسان عرضه خودروهای ایرانخودرو عامل این کاهش نرخ بوده است. همین مسئله روشن می‌کند اگر قطعات خودروهای ناقص زودتر تامین و عرضه می‌شد، به‌احتمال زیاد بازار خودرو، پژو ۲۰۶ صد میلیونی را به خود نمی‌دید.
قطعه‌سازان دریافت‌کننده ارز دولتی
به‌گزارش ایرنا، بانک مرکزی دو هفته پیش فهرست دریافت‌کنندگان ارز نیمایی و دولتی را تا تیر ۹۸ روزآمد کرد. این فهرست فقط به‌طور خام و بدون هیچ دسته‌بندی نام شرکت‌ها و ارزهای دریافتی آنها را براساس واحدهای پول گوناگون ارائه می‌کند و مشخص نیست این شرکت‌ها در چه حوزه‌ای فعال هستند و در قبال دریافت ارز، دقیقا چه کالا و خدماتی وارد کرده‌اند. اما با این وجود، با کنکاش در این فهرست می‌توان به برخی از شرکت‌های واردکننده قطعات خودرو و شرکت‌هایی با بیشترین میزان ارز دریافتی رسید.
این فهرست نشان می‌دهد دست‌کم ۲۰ شرکت بزرگ قطعه‌سازی از فروردین ۹۷ تا تیر ۹۸ ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده‌اند. در این میان بیشترین ارز متعلق به شرکت کروز و پس از آن هم دو شرکت ساپکو و ایساکوی ایرانخودرو بوده است. شرکت کروز، بیش از ۹۸میلیون دلار ارز در قالب ارزهای یوآن، وون و یورو دریافت کرده است.
این شرکت تاکنون ۲۶.۹۲درصد از سهام ایرانخودرو را به‌دست آورده و چند درصد از سهام سایپا را هم صاحب شده است. پس از آن، شرکت طراحی مهندسی و تامین قطعات ایرانخودرو معروف به ساپکو قرار دارد که حدود ۸۰میلیون دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی در قالب ارزهای یورو، یوآن چین، روپیه هند، وون کره‌جنوبی، ین ژاپن و ریال عمان دریافت کرده است.
ایساکو، با عنوان کامل تهیه و توزیع قطعات و لوازم یدکی ایرانخودرو نیز ۳۲میلیون و ۱۱۸هزار و ۱۳۶ دلار ارز در قالب یورو، یوآن و روپیه دریافت کرده است. با این حساب، شرکت‌های قطعه‌سازی ایرانخودرو بیش از ۱۱۲میلیون دلار ارز برای واردات قطعه دریافت کرده‌اند.
در مرتبه چهارم نیز، سازه‌گستر سایپا با ۱۲میلیون دلار ارز دریافتی در قالب یوآن، وون و یوور قرار دارد. در جایگاه‌های بعدی هم سایپاآذین حدود ۴.۵میلیون دلار ارز و تولید و توزیع قطعات فرهنگ یدک اروند، ۳.۶میلیون دلار ارز دریافت کرده‌اند.
۳۰درصد تولید قطعات، در انحصار ۳ غول
براساس اطلاعات انجمن قطعه‌سازان خودرو، خودروهای موجود در کف پارکینگ ایرانخودرو بیش از ۵هزار میلیارد تومان ارزش دارند و ارزش خودروهای انباشت شده در سایپا نیز همین حدود است.
فرهاد به‌نیا، سخنگوی انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرویی در یکی از نشست‌های خبری این انجمن گفته بود «۹۵درصد قطعه‌سازان با بالاترین ظرفیت خود در حال تولید قطعه هستند اما کسری یکی دو قطعه سبب شده که خودروهای تولید شده تجاری نشوند. باید بررسی شود چه شرکتی بیشترین میزان ارز دولتی را دریافت کرده، بیشترین مطالبات را از خودروسازان گرفته و در مقابل، عامل اصلی ناقصی ۸۰درصد خودروهای کف کارخانه است. این شرکت بزرگ قطعه‌ساز در حال خریدن سهام شرکت‌های خودروساز است و بخشی از سهام آنها را هم خریده است.»
وی ادامه داد: «عملکرد انحصاری این شرکت سبب شده تا سایر شرکت‌های قطعه‌ساز در معرض تعطیلی قرار بگیرند. شنیده‌ها حاکی است اکنون شرکت یاد شده در حال خرید شرکت‌های نیمه‌تعطیل قطعه‌سازی است، در حالی که اگر پول دارند باید قطعه به خطوط خودروسازی تزریق کند.»
همان زمان بررسی‌های مطبوعاتی نشان داد شرکت یاد شده، شرکت صنایع تولیدی کروز است. شرکتی که قصد دارد ایرانخودرو و سایپا را بخرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۵۰۰ شرکت در زنجیره تولید قطعه برای صنعت خودرو کشور فعالیت می‌کنند. بیش از هزار و ۲۰۰ واحد قطعه‌سازی خودرو در کشور وجود دارند و ۱۵ هزار کارگاه کوچک هم در این صنعت حضور دارند. اما ۳۰درصد تولید قطعات خودروسازی کشور به‌طور انحصاری در دست ۳ غول قطعه‌سازی است و این شرکت‌ها به‌طور عمده تامین‌کننده انحصاری حدود ۲۳۰۰ قطعه هستند.
قطعه‌سازی انحصاری و گرانی خودرو
بررسی‌های دیگر نیز تایید بازی در زمین قطعه‌سازی و انحصارهای آن، موجب آشفتگی بازار خودرو شده است. ۲۹ تیر سال ۹۴، گزارش تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی از عملکرد صنایع خودروسازی کشور، از انحصار و رانت در صنعت قطعه روایت می‌کرد. این گزارش همان زمان هم از افزایش شدید نرخ قطعات خودرو حکایت داشت که اگر همان زمان در عمل تاثیرگذار بود و اقدام‌هایی برای شکست این انحصار انجام می‌شد، به‌احتمال زیاد در سال ۹۷ خودرو پراید نمی‌توانست از مرز ۵۰میلیون تومان عبور کند.
براساس گزارش تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی شرکت‌های «کروز، عظام و صنایع سندان ایرانیان» تامین‌کننده بیش از ۳۰درصد قطعات و تجهیزات خودروهای پرتیراژ خودروسازان ایرانی بوده‌اند که در ۲هزار و ۳۰۰ قطعه به‌شکل تک‌سورس تامین این قطعات فعالیت می‌کنند. در این گزارش آمده بود «تامین قطعات از تولیدکنندگان انحصاری باعث شده درصورت وجود نقیصه در قطعه به‌دلیل جلوگیری از توقف خط تولید با وجود بروز مشکلات کیفی، شرکت مجبور به استفاده از این‌گونه قطعات در تکمیل محصولات شده و در نهایت تعداد زیادی از مشتریان در شبکه خدمات پس از فروش در صف تعویض این قطعه معیوب قرار گیرند که گاه برخی از این قطعات در دوره گارانتی هم تامین می‌شود.
همچنین نبود مدیریت درست در زنجیره تامین موجب شده تامین از طریق شبکه‌های شرکتی تو در تو و پیچیده که به‌نحو ماهرانه‌ای به‌هم تنیده شده‌اند، افزایش شدید نرخ قطعات را به‌همراه داشته باشد و به‌طور طبیعی نرخ تمام‌شده محصولات تولیدی شرکت را به‌طور فزاینده افزایش دهد.»
از ابتدای سال ۹۷ نیز که ارز ۴۲۰۰ تومانی به صنایع گوناگون تخصیص داده شد، این شرکت با اختلاف بالایی نسبت به سایر شرکت‌ها، در صدر فهرست دریافت‌کنندگان ارز بوده‌اند. البته این آمارها، شامل دریافت ارز نیمایی نمی‌شود اما در فهرست دریافت‌کنندگان ارز نیمایی نیز نام شرکت کروز بیش از هر شرکت دیگری تکرار شده است.
فرهاد به‌نیا، سخنگوی انجمن قطعه‌سازان کشور به تازگی اعلام کرده که سال گذشته حدود ۴۰هزار خودرو در کف کارخانه‌ها انباشت شده بود که درحال‌حاضر این تعداد به ۱۶۰هزار خودرو رسیده است. انباشت خودروهای ناقص در کف کارخانه‌های خودروساز باعث توقف گردش نقدینگی قطعه‌سازان شده است. به‌نیا تاکید کرده بود «اگر این خودروها تجاری می‌شدند، مطالبات قطعه‌سازان پرداخت می‌شد و در ضمن نرخ خودرو نیز تا این حد بالا نمی‌رفت.»
نظر شما