اقدام سیاسی انگلیس
نیروی دریایی انگلیس پنجشنبه گذشته نفتکشی به‌نام «گِرِیس-1» را در منطقه آب‌های تنگه جبل‌الطارق توقیف کرد که حامل محموله نفتی ایران برای تحویل به یکی از پالایشگاه‌های سوریه بوده است. نتیجه جست‌وجوها نشان می‌دهد نفت‌کش توقیف‌شده متعلق به شرکتی روسی و محل ثبت آن در امارات است. «گِرِیس-۱» که نفت ایران را حمل می‌کرده، روز پنجشنبه از آب‌های سرزمینی کشور جبل‌الطارق که زیرنظر دولت انگلستان است، عبور می‌کرده است. نیروهای انگلیس با بازرسی این کشتی و ملاحظه بارنامه و مدارک آن، کشتی را توقیف می‌کنند که به‌گفته کارشناسان و متخصصان، این اقدام آن‌ها اقدامی سیاسی است و شامل قوانین بین‌المللی دریانوردی نمی‌شود.

جبل‌الطارق؛ بخشی از خانواده بریتانیای کبیر
با وجود گذشت تقریبا یک قرن از پایان عصر استعمارگری، بریتانیا هم‌اکنون بر بیش از 40 نقطه در جهان سلطه استعماری دارد. یکی از این مناطق، منطقه جبل‌الطارق نام دارد. در ابتدای سال میلادی جاری، خبرگزاری «یورونیوز» در گزارشی با عنوان «جبل‌الطارق؛ کابوس دیگر دولت بریتانیا در برگزیت» به نوع رابطه این منطقه با کل مستعمرات بریتانیا پرداخت. در بخشی از این گزارش، به‌نقل از سفیر بریتانیا در اتحادیه اروپا نوشته شد که جبل‌الطارق بخش مهمی از خانواده «بریتانیای کبیر» است. درادامه گزارش مزبور چنین آمد: این در حالی است که شهروندان این تنگه در سال ۲۰۱۶ برخلاف شهروندان بریتانیایی با رأی اکثریت مطلق به ماندن در اتحادیه اروپا رأی دادند. برای آن‌ها مهم‌ترین معبر تجاری، کشور اسپانیا به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اعضای اتحادیه اروپاست و در همه‌پرسی ماندن یا خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، شهروندان جبل‌الطارق خواستار باقی‌ماندن در اتحادیه اروپا شده بودند. در این گزارش، همچنین به‌نقل از یکی از شهروندان جبل‌الطارق تصریح شد: نوع بیان نام و موقعیت ما مهم نیست؛ بلکه مهم آن است که همچنان برای بریتانیا مستعمره هستیم و با آن‌ها ارتباط داریم؛ اما آن‌ها ما را اداره نمی‌‌کنند.

تعرض به حاکمیت ارضی اسپانیا
با وجود آنچه گفته شد، حاکمیت منطقه جبل‌الطارق (نقطه تلاقی میان اسپانیا و مراکش) همواره موردمناقشه اسپانیا و انگلیس بوده است. اسپانیا 300 سال پیش در پی معاهده «اوترخت»، مالکیت منطقه جبل‌الطارق و بندر این منطقه را به انگلیس واگذار کرد؛ اما هیچ‌گاه از حاکمیت خود بر آب‌های اطراف جبل‌الطارق انصراف نداده است. بر‌همین‌اساس، جوزپ بورل، وزیر امورخارجه اسپانیا که به‌تازگی جایگزین فدریکا موگرینی در سیاست خارجی اتحادیه اروپا شده، با بیان اینکه انگلیس به درخواست آمریکا نفتکش ایرانی را توقیف کرده، گفت: در حال بررسی چگونگی تأثیر این رخداد بر حاکمیت و تمامیت ارضی اسپانیا هستیم؛ چراکه براساس اطلاعات دریافتی، نفتکش در منطقه آبی توقیف شده که اسپانیا حاکمیتش را ازآنِ خود می‌داند.

ذوق بولتون، تحسین انگلیس
توقیف کشتی حامل نفت ایران به‌وسیله نیروی دریایی انگلیس، با خوشحالی مقام‌های آمریکا مواجه شد. جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ‌سفید، با ابراز شوق از حادثه رخ‌داده در تنگه جبل‌الطارق اظهار کرد: توقیف نفتکش ایرانی خبری خوشحال‌کننده است. آمریکا و متحدانش اجازه نمی‌دهند ایران به تجارت نامشروع با سوریه ادامه دهد.
انگلیس که در ماه‌های گذشته به تنها حامی رادیکال سیاست‌های آمریکا درقبال ایران تبدیل شده، بنابر اظهارات وزیر خارجه اسپانیا، به‌دستور ایالات متحده نفتکش ایرانی را توقیف کرد. سخنگوی ترزا مِی، نخست‌وزیر مستعفی انگلیس، ضمن «تحسین» بابت توقیف نفتکش ایرانی، مدعی شد ارسال محموله نفتی از ایران، نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا بوده است.

دزدان دریایی
توقیف نفتکش حامل نفت ایران با واکنش‌های فراوان مقام‌های کشورمان همراه شد. آقای سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه، در گفت‌وگویی با «غیرقانونی» و «خلاف موازین بین‌المللی» توصیف‌کردن اقدام دولت انگلیس گفت: سفیر انگلیس در تهران را به وزارت امورخارجه احضار و مراتب اعتراض شدید جمهوری اسلامی ایران را به وی ابلاغ کردیم. اعلام کردیم این، بدعتی خطرناک و تنش‌زاست و آن‌ها چنین حقی را نداشتند.
موسوی با «راهزنی دریایی» دانستن این اتفاق، تصریح کرد: این موضوع و این اقدام را نوعی راهزنی دریایی می‌دانیم و از دولت انگلیس خواسته بودیم و می‌خواهیم هرچه‌سریع‌تر درباره رفع توقیف این کشتی اقدام کند تا کشتی آزادانه به مسیر و به مقصد مدنظرش ادامه دهد.

پُرروبازی اروپایی
ایران در حالی در اعتراض به اقدام غیرقانونی انگلیس در توقیف نفتکش ایرانی، سفیر این کشور را به وزارت خارجه احضار کرد که بنابر گزارش روزنامه «گاردین»، سفیر انگلیس در دیدار با مقام‌های ایرانی، از این اقدام دفاع کرده است. در این گزارش چنین آمده که مقام‌های انگلیسی توقیف این کشتی را وظیفه اخلاقی و قانونی خود برای اجرای تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه توصیف کرده‌اند. درادامه تصریح شده است: انگلیس تأکید می‌کند با تلاش ایران برای افزایش صادرات نفت، هیچ مخالفتی ندارد؛ اما تنها تا وقتی که این کشور با فروش محصولاتش، تحریم‌های اتحادیه اروپا را نقض نکند.
روزنامه گاردین به‌نقل از مقام‌های انگلیسی، ارسال محموله نفتی به سوریه را نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا ارزیابی و بر‌همین‌اساس، در موجه و مشروع جلوه‌دادن اقدام خود در توقیف نفتکش ایرانی سعی کرده است. اعمال تحریم‌ها علیه مردم جنگ‌زده سوری جدا از مغایرتش با ابعاد اخلاقی و انسانی، به‌موجب آنکه مُهر تأیید سازمان ملل را با خود ندارند، فاقد هرگونه الزام اجرایی و عملی هستند. به‌بیان بهتر، تحریم‌های اعمال‌شده ضد دمشق، تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکاست و تحریم‌های سازمان ملل نیست؛ از‌این‌رو، این کشورها حق ندارند کشورهای دیگر را به پایبندی به تحریم‌های یکجانبه مجبور کنند. بنابراین، ایران مغایر با حقوق بین‌الملل عمل نکرده است؛ زیرا تحریم‌های اعمال‌شده فقط برای کشورهایی که وضع کرده‌اند، اهمیت و اعتبار دارد و نه دیگران.
مارک اسلبودا، کارشناس روابط بین‌الملل و مطالعات امنیتی مقیم مسکو، نیز درباره تحریم‌های یکجانبه و تمامیت‌خواهانه اروپا علیه مردم سوریه گفت: تنگه جبل‌الطارق، تنگه‌ای بین‌المللی است که کنوانسیون حقوق دریاها حق عبور از آن را [به کشورها] اعطا کرده است. تحریم‌های غربی یکجانبه هستند و این جنگ اقتصادی بدون مجوز شورای امنیت سازمان ملل متحد صورت می‌گیرد.

پیام هشدارآمیز به دمشق
تلاش اروپا برای جلوگیری از انتقال سوخت به مردم سوریه در حالی است که اخیرا اخباری مبنی بر حمله مشکوک عناصر خارجی به خطوط لوله نفت در بندر طرطوس سوریه منتشر شد. شایان ذکر است این بندر به خواست مقام‌های سوری مشخصا به دو کشور روسیه و ایران اجاره داده شده است. برهمین‌اساس، معاون یکی از شرکت‌های فعال در حمل‌ونقل انرژی سوریه در گفت‌وگو با یکی از شبکه‌های رادیویی محلی، ضمن تأیید این خبر، انفجارهای اتفاق‌افتاده را عملیاتی «خرابکارانه با ماهیت حرفه‌ای و کیفیت بالا» توصیف و تأکید کرده یکی از کشور‌های خارجی در انجام این حمله دست داشته و قصدش نیز دادن پیامی هشدارآمیز به دمشق بوده است.

ما هم می‌توانیم توقیف کنیم
آقای محمدعلی خطیبی، نماینده پیشین ایران در سازمان اوپک، در گفت‌وگو با روزنامه «صبح‌نو» با اشاره به اقدام اخیر دولت انگلیس در ضبط کشتی ایرانی اعلام کرد: یکی از بحث‌هایی که اخیرا در نشست کشورهای عضو گروه 20 مطرح شد، لزوم امنیت و آزادی آبراه‌های بین‌المللی بود. توقیف نفتکش ایران در تنگه جبل‌الطارق، ناقض گفتار خودشان است؛ یعنی اگر قرار باشد هر کشوری با نیروی نظامی خود بخواهد کشتی‌هایی را در آبراهه‌های بین‌المللی توقیف کند، این را دیگران هم می‌توانند انجام بدهند. اگر انگلیسی‌ها به خودشان اجازه می‌دهند کشتی‌های ما را توقیف کنند، ما هم می‌توانیم کشتی‌های انگلیسی را در منطقه خودمان ضبط کنیم. نتیجه چنین وضعیتی این می‌شود که آبراهه‌های بین‌المللی ناامن می‌شوند.

بی‌حیثیتی مجدد انگلیس
آقای مصطفی کواکبیان، عضو فراکسیون امید مجلس و رییس گروه دوستی پارلمانی ایران و انگلیس، دیگر چهره‌ای بود که به اقدام غیرقانونی انگلیس عکس‌العمل نشان داد. او توقیف نفتکش حامل نفت ایران در جبل‌الطارق به‌وسیله تفنگداران دریایی بریتانیا را نوعی راهزنی دریایی دانست و تأکید کرد: اقدام انگلستان در توقف نفتکش ایرانی در جبل‌الطارق، اولا نوعی راهزنی دریایی، ثانیا خصومت غیرقانونی با ایران، ثالثا بی‌حیثیتی مجدد انگلیس در فرمانبری از آمریکا و رابعا پوچی ادعای اروپایی‌ها برای تداوم برجام را اثبات کرد.
آقای محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، نیز در‌این‌باره تأکید کرد: انقلاب اسلامی در طول تاریخ ۴۰ساله خود، در هیچ معرکه‌ای آغازگر تنش نبوده؛ اما در پاسخ به زورگویان و گردنکشان تعلل نکرده و تردید به دل راه نداده است. انگلیس اگر نفتکش ایرانی را رفع توقیف نکند، وظیفه دستگاه‌های مسوول، اقدام متقابل و توقیف یکی از نفتکش‌های انگلیسی است.