به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، پس از حدود پنج ماه از ثبت اینستکس در پاریس، سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه کشورمان در پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در وین از عملیاتی شدن اینستکس خبر داد و گفت: «اینستکس دیگر عملیاتی شده و اکنون دو یا سه مورد کاری نیز در حال انجام شدن است و ظرف روز‌های آتی تبادلات مالی انجام می‌شود».
عملیاتی شدن ساز و کار مالی پیشنهادی اتحادیه اروپا -اینستکس- از همان ابتدا به عنوان نخستین تلاش اروپا برای حفظ برجام معرفی شد و اروپایی‌ها چنین اقدامی را در راستای به حداقل رساندن اثر تحریم‌های یک جانبه ایالات متحده امریکا بر جمهوری اسلامی ایران دانستند و مدعی شدند با این اقدام، حمایت خود را از برجام انجام داده و رسانه‌های بین‌المللی نیز از تقابل اروپا و امریکا سخن گفتند.
اروپایی‌ها یازدهم بهمن ماه سال گذشته پس از گذشت ماه‌ها دادن وعده‌های تکراری در راه‌اندازی ساز و کار مالی اروپایی (spv) با ایران برای ادامه مبادلات تجاری، این کانال مالی را با نام اینستکس در فرانسه ثبت و مدیریت آن را «پر شیفر» آلمانی با سابقه طولانی مدیریت در کامرز بانک بر عهده گرفت.
اما Spv مورد ادعای اروپا تفاوت فاحشی با اینستکس اجرایی دارد؛ چرا که در spv قرار بر تضمین فروش نفت ایران بود و می‌بایست شرکت‌های اروپایی بدون نگرانی از تحریم‌های آمریکایی، با ایران معامله کرده و در مقابل طلب ایران را به یورو پرداخت می‌کردند، اما اینستکس فقط یک ساز و کار مالی برای تسویه حساب است و تحریم‌های آمریکایی را اساس کار خود قرار داده است.
مبادلات صورت گرفته در اینستکس به جای دلار، از طریق یورو خواهد بود؛ با این تفاوت که این سامانه، هیچ ارتباطی به مکانیسم‌های بانکی ندارد و صرفا یک سامانه تهاتری محدود به غذا و داروست و تحریم‌هایی که اروپایی‌ها در برجام متعهد به برداشته شدن آن‌ها شده‌اند، با وجود این سامانه همچنان پابرجا خواهند بود.
بدین معنا که در این ساز و کار قرار نیست ایران پولی دریافت کند؛ بلکه نفت را به کشور‌های اروپایی می‌دهد و در مقابل از آن‌ها اقلام مورد نیاز خود را دریافت می‌کند! و این اقلام شامل: انواع محصولات کشاورزی مانند سویا و ذرت، انواع محصولات غذایی، میوه و سبزیجات، چهار سموم کشاورزی، کود و بذر‌های گیاهی، غذای دام شامل کنجاله و علوفه، شیرخشک و مواد اولیه، مواد اولیه دارویی، انواع دارو‌های عمومی و دارو‌های بیماری‌های خاص، انواع تجهیزات پزشکی و بیمارستانی، دستگاه‌ها و وسایل پیشرفته جراحی و اتاق عمل، تجهیزات پیشرفته پزشکی مانند دستگاه‌های رادیو تراپی و پرتو درمانی جهت مقابله با سرطان، انواع واکسن‌های انسانی و دامی و... خواهد بود.
اما در این میان آنچه مورد سوال است میزان فایده اینستکس برای کشورمان و تاثیر آن در کاستن از اثر تحریم‌های امریکا است و در یک کلام این سوال طرح می‌شود که آیا اینستکس منافع ایران در برجام را تامین خواهد کرد؟
اینستکس در فضای رسانه‌ای با عنوان سازوکار «نفت در برابر غذا» مطرح شده که انتقاد‌های زیادی را نیز متوجه این سازوکار کرد؛ لیکن اینستکس حتی «نفت در برابر غذا» هم نیست؛ چرا که در اینستکس اروپایی‌ها هیچ تضمینی برای خرید نفت از ایران نمی‌دهند و تنها و تنها ایران را مجاز می‌کنند با پول نفتی که آن‌ها اجازه فروشش را داده‌اند، از خودشان غذا و دارو را به قیمتی که خود تعیین می‌کنند، خریداری نمایند.
همچنین عملیاتی شدن اینستکس به معنای الزام ایران برای خرید اقلام کشاورزی و دارویی از اروپاست. در واقع، شرکت‌های اروپایی، واسطه فروش این اقلام از دیگر کشور‌ها هستند و به راحتی می‌توانند با تبدیل شدن به یک دلال، اجناس خریداری شده از دیگر کشور‌ها را به جمهوری اسلامی ایران بفروشند.
دیگر اینکه راه‌اندازی اینستکس به عنوان گام مهم و کاربردی اروپا در حفظ برجام مطرح می‌شود و متعاقب آن اروپا در بیانیه‌ای که همزمان با ثبت اینستکس در فرانسه منتشر کرد انتظار دارد که ایران هر چه سریعتر به تمامی تعهدات خود در چارچوب مفاد fatf عمل کند.
اروپا با راه‌اندازی اینستکس سه دستاورد مهم کسب خواهد کرد، نخست اینکه برخلاف برجام، تضمینی برای فروش نفت ایران نخواهد داد و متعاقبا تقابل با ایالات متحده به وجود نخواهد آمد، دوم سود کلانی است که در ازای واسطه گری برای فروش غذا و دارو به ایران دریافت خواهد کرد و سوم سوق دادن ایران به چاه ویل fatf خواهد بود.
عملیاتی شدن ساز و کار مالی پیشنهادی اتحادیه اروپا -اینستکس- از همان ابتدا به عنوان نخستین تلاش اروپا برای حفظ برجام معرفی شد و اروپایی‌ها چنین اقدامی را در راستای به حداقل رساندن اثر تحریم‌های یک جانبه ایالات متحده امریکا بر جمهوری اسلامی ایران دانستند و مدعی شدند با این اقدام، حمایت خود را از برجام انجام داده و رسانه‌های بین‌المللی نیز از تقابل اروپا و امریکا سخن گفتند.
اروپایی‌ها یازدهم بهمن ماه سال گذشته پس از گذشت ماه‌ها دادن وعده‌های تکراری در راه‌اندازی ساز و کار مالی اروپایی (spv) با ایران برای ادامه مبادلات تجاری، این کانال مالی را با نام اینستکس در فرانسه ثبت و مدیریت آن را «پر شیفر» آلمانی با سابقه طولانی مدیریت در کامرز بانک بر عهده گرفت.
اما Spv مورد ادعای اروپا تفاوت فاحشی با اینستکس اجرایی دارد؛ چرا که در spv قرار بر تضمین فروش نفت ایران بود و می‌بایست شرکت‌های اروپایی بدون نگرانی از تحریم‌های آمریکایی، با ایران معامله کرده و در مقابل طلب ایران را به یورو پرداخت می‌کردند، اما اینستکس فقط یک ساز و کار مالی برای تسویه حساب است و تحریم‌های آمریکایی را اساس کار خود قرار داده است.
مبادلات صورت گرفته در اینستکس به جای دلار، از طریق یورو خواهد بود؛ با این تفاوت که این سامانه، هیچ ارتباطی به مکانیسم‌های بانکی ندارد و صرفا یک سامانه تهاتری محدود به غذا و داروست و تحریم‌هایی که اروپایی‌ها در برجام متعهد به برداشته شدن آن‌ها شده‌اند، با وجود این سامانه همچنان پابرجا خواهند بود.
بدین معنا که در این ساز و کار قرار نیست ایران پولی دریافت کند؛ بلکه نفت را به کشور‌های اروپایی می‌دهد و در مقابل از آن‌ها اقلام مورد نیاز خود را دریافت می‌کند! و این اقلام شامل: انواع محصولات کشاورزی مانند سویا و ذرت، انواع محصولات غذایی، میوه و سبزیجات، چهار سموم کشاورزی، کود و بذر‌های گیاهی، غذای دام شامل کنجاله و علوفه، شیرخشک و مواد اولیه، مواد اولیه دارویی، انواع دارو‌های عمومی و دارو‌های بیماری‌های خاص، انواع تجهیزات پزشکی و بیمارستانی، دستگاه‌ها و وسایل پیشرفته جراحی و اتاق عمل، تجهیزات پیشرفته پزشکی مانند دستگاه‌های رادیو تراپی و پرتو درمانی جهت مقابله با سرطان، انواع واکسن‌های انسانی و دامی و... خواهد بود.
اما در این میان آنچه مورد سوال است میزان فایده اینستکس برای کشورمان و تاثیر آن در کاستن از اثر تحریم‌های امریکا است و در یک کلام این سوال طرح می‌شود که آیا اینستکس منافع ایران در برجام را تامین خواهد کرد؟
اینستکس در فضای رسانه‌ای با عنوان سازوکار «نفت در برابر غذا» مطرح شده که انتقاد‌های زیادی را نیز متوجه این سازوکار کرد؛ لیکن اینستکس حتی «نفت در برابر غذا» هم نیست؛ چرا که در اینستکس اروپایی‌ها هیچ تضمینی برای خرید نفت از ایران نمی‌دهند و تنها و تنها ایران را مجاز می‌کنند با پول نفتی که آن‌ها اجازه فروشش را داده‌اند، از خودشان غذا و دارو را به قیمتی که خود تعیین می‌کنند، خریداری نمایند.
همچنین عملیاتی شدن اینستکس به معنای الزام ایران برای خرید اقلام کشاورزی و دارویی از اروپاست. در واقع، شرکت‌های اروپایی، واسطه فروش این اقلام از دیگر کشور‌ها هستند و به راحتی می‌توانند با تبدیل شدن به یک دلال، اجناس خریداری شده از دیگر کشور‌ها را به جمهوری اسلامی ایران بفروشند.
دیگر اینکه راه‌اندازی اینستکس به عنوان گام مهم و کاربردی اروپا در حفظ برجام مطرح می‌شود و متعاقب آن اروپا در بیانیه‌ای که همزمان با ثبت اینستکس در فرانسه منتشر کرد انتظار دارد که ایران هر چه سریعتر به تمامی تعهدات خود در چارچوب مفاد fatf عمل کند.
اروپا با راه‌اندازی اینستکس سه دستاورد مهم کسب خواهد کرد، نخست اینکه برخلاف برجام، تضمینی برای فروش نفت ایران نخواهد داد و متعاقبا تقابل با ایالات متحده به وجود نخواهد آمد، دوم سود کلانی است که در ازای واسطه گری برای فروش غذا و دارو به ایران دریافت خواهد کرد و سوم سوق دادن ایران به چاه ویل fatf خواهد بود.
احمد بیگدلی
نظر شما