زرناز غلامی

کارگروه تنظیم بازار وزارت صنعت، معدن و تجارت؛ عوارض جدیدی برای صادرات خرما تعیین کرد و مدیرکل دفتر مقررات صادرات و واردات صمت طی نامه‌ای به مدیرکل صادرات گمرک اعلام کرد که صادرات انواع خرما مشمول عوارض شده است. 

در پی آن نیز گمرک جمهوری اسلامی ایران ابلاغیه‌ای صادر کرد و برای صادرات هر کیلوگرم خرمای مضافتی ۸,۰۰۰ تومان و هر کیلوگرم خرمای کبکاب ۵,۰۰۰ تومان عوارض در نظر گرفت. 

بر اساس این ابلاغیه، سایر خرماها نیز مشمول عوارضی معادل ۳۰ درصد ارزش ریالی صادرات بر مبنای نرخ دلار در سامانه سنا خواهند شد.

این اقدام گمرک، واکنش‌ها و مخالفت‌هایی به دنبال داشت و با اعتراض و گلایه صادرکنندگان همراه شد. صادرکنندگان معتقدند وضع عوارض بر صادرات خرما درنهایت به ضرر تولیدکنندگان تمام می‌شود و این امر با شعار «رونق تولید» همخوانی ندارد.

نایب‌رئیس انجمن صادرکنندگان نمونه و برتر ایران نیز در این راستا، گفت: صادرات خرما با تعرفه‌های صادراتی جدید به‌صرفه نیست و تولیدکنندگان قطعا آسیب می‌بینند.

محمدرضا فرشچیان، درباره این تصمیم به خبرنگار اقتصادی ایرنا گفت: در داخل کشور تنها خرمای مضافتی مصرف می‌شود. خرمای خشک و نیمه‌خشک کلاً مصرف صادراتی داشته و در خارج از کشور برای کارخانه سس‌سازی و شیرینی‌سازی مصرف می‌شود.

وی معتقد است تصمیم‌گیری‌های غیرکارشناسانه یک روز ابلاغ شده و ممکن است روز بعد لغو شود.

فرشچیان ادامه داد: صادرات خرمای قبلی هنوز تمام نشده و در انبار صادرکنندگان موجود است، از طرف دیگر تنها یک ماه‌ونیم تا شروع فصل برداشت خرما باقیمانده است. همچنین مصرف عمده مردم در ماه رمضان است و با توجه به اینکه به پایان این ماه نزدیک می‌شویم، بر اساس چه استدلالی باید عوارض برای صادرات خرما مشخص شود؟ به گفته وی سازمان توسعه تجارت هم از چنین تصمیمی متعجب شده است.

این تصمیم گمرک در شرایطی اتخاذ شده که صادرات نفتی کشور با مشکلات بسیاری مواجه است و باید درراستای افزایش صادرات غیرنفتی تسهیلات در نظر گرفته شود، نه اینکه در مسیر صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی مشکلات عدیده ایجاد ‌کنیم.

در این میان وضع عوارض بر خرما در حالی  در دستور کار گمرک قرار گرفته است که در تمام کشورها برخلاف ایران که از صادرکنندگان کالاهای کشاورزی عوارض دریافت می‌شود، تشویق صادرکنندگان محصولات کشاورزی مورد توجه ویژه است و اتخاذ چنین تصمیماتی موجب بی‌انگیزگی صادرکننده و خریدار خارجی و درنهایت از دست دادن بازار رقابتی می‌شود.

بدیهی است که ورود به بازارهای جهانی قواعد خاص خود را دارد و هر درصد افزایش قیمت، باید حساب‌شده صورت گیرد. به‌عبارتی این‌گونه نیست که صادرکننده بتواند قیمت محصول خود را یک‌باره افزایش دهد و ازاین‌رو با این تصمیم گمرک صادرکنندگانی که قیمت محصول را برای خریدار خارجی‌شان بدون احتساب عوارض جدید اعلام کرده‌اند؛ قطعاً زیان می‌بینند. یک صادرکننده نمونه نیز با تاکید بر اینکه صادرات خرما با تعرفه‌های صادراتی جدید به‌صرفه نیست، خاطرنشان کرد: اگر صادرکنندگان دست از صادرات بکشند، سردخانه‌ها مانند چند سال گذشته از خرمای مضافتی پر می‌شود.

وی عنوان کرد: خرما رقمی حدود ۵۰۰ میلیون دلار در سال ارزآوری دارد و این رقم با تصمیم‌گیری‌های مقطعی و بدون کارشناسی آسیب می‌بیند.

این محصول ارزآور را دریابید

اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران نیز در پاسخ به مصوبه اخیر وزارت صمت درباره اعمال عوارض جدید بر صادرات خرما، بیانیه‌ای منتشر کرد و طی آن خواستار لغو مصوبه عوارض صادرات بر این محصو ارزآور شد.

در این بیانیه آمده است: «دریافت عوارض صدور خرما در نوع خود منحصر به فرد است، چراکه تاکنون در هیچ کشوری دیده نشده بر صادرات کالای کشاورزی عوارض وضع شود، بلکه معمولاً مشوق‌های لازم برای صادرات اعمال می‌شود».

این بیانیه می‌افزاید: «جای بسی تامل و تعجب است که چرا باید بر کالایی مثل خرما که تولید آن حدود یک میلیون تن در سال است و حدود نیمی از آن، که مازاد مصرف داخلی است می‌تواند ارزآوری ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلاری به همراه داشته باشد، چنین عوارض سنگینی وضع شود و مورد بی‌مهری قرار گیرد. این در حالی است که صادرات آن هیچ‌گونه بار ارزی و مالی برای دولت ندارد و خصوصاً در شرایط تحریمی فعلی باید صادرات غیرنفتی در اولویت حمایت قرار گیرد.»

معاون امور بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر: محصول خرما برای کشور ارزآور است؛ ازاین‌رو تعرفه عوارض وضع شده برای صادرات خرما زیان‌بخش است و به بازار فروش این محصول لطمه می‌زند

باید توجه داشت که محصول خرمای کشور در اوایل شهریور حدود یک میلیون تن به بازار خواهد آمد و در حال حاضر مقدار زیادی خرمای کهنه در انبار تولیدکنندگان و صادرکنندگان موجود است که باید از امروز اقدامات فروش و مقدمات صادرات آن فراهم شود. 

عمده صادرات خرما از نوع خشک و نیمه خشک است که مصرف داخلی ندارد و بازار محصولی که با خون جگر و زحمت بسیار در سال‌های گذشته به دست آمده عن‌قریب است که با یک تصمیم‌گیری غیرکارشناسی در اختیار کشورهای رقیب همچون عربستان سعودی، مصر، پاکستان، الجزایر، تونس، امارات، عمان و... قرار می‌گیرد. بیانیه اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران با طرح این پرسش که «عوارض تصویب شده صرف چه منظوری می‌شود و آیا جهت تشویق کشاورزان، تشویق تولید و فرآوری در نظر گرفته شده است؟»؛ خاطرنشان می‌کند: «تصمیمات غیرکارشناسی و بدون هدف‌گذاری مشخص جز ضربه زدن به تولید، صادرات و بازار صادراتی نتیجه‌ای دیگر نخواهد داشت. لذا اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران درخواست فوری برای لغو این مصوبه دارد که نتیجه‌ای جز خودزنی صادرات خرما و تسهیل صادرات کشورهای رقیب نخواهد داشت.»

تعرفه عوارض صادرات خرما زیان‌بخش است

در کشورهای تولیدکننده خرما در جهان سالانه ۷.۵ میلیون تن خرما تولید می‌شود که از این میزان، تنها ۱.۵ میلیون تن از مبادی کشورهای محل تولید و به سایر کشورها صادرات می‌شود که سهم ایران از تولید فوق سالانه یک میلیون تن و صادرات حداکثر ۲۰ درصد تولید سال است. با توجه به مصرف حدود ۸۰ درصد خرما در کشورهای تولیدکننده استراتژی و راهبرد این کشورها توسعه صادرات محصول خرما به سایر کشورهاست.

نایب‌رئیس انجمن صادرکنندگان نمونه و برتر ایران: صادرات خرما با تعرفه‌های صادراتی جدید به‌صرفه نیست و تولیدکنندگان قطعا آسیب می‌بینند

معاون امور بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر نیز با اشاره به ارزآوری محصول خرما برای کشور، تعرفه عوارض وضع شده برای صادرات خرما را زیان‌بخش دانست و گفت: وضع تعرفه به بازار فروش این محصول لطمه می‌زند. قاسم محمدزاده در گفت و گو با ایرنا افزود: «در این ارتباط و از همان سال‌های ابتدایی آغاز برنامه سوم توسعه جمهوری اسلامی ایران (در اوایل دهه 80)، تمام برنامه‌ریزی‌های حوزه تولید و تجارت و فرآیندهای بعدی برای خرما در ایران نیز بر سیاست‌های توسعه صادرات بنا نهاده شده است.» به گفته او، در دو دهه اخیر در استان‌های فارس، سیستان و بلوچستان، بوشهر، کرمان، خوزستان و هرمزگان درباره محصول خرما و همه فعالیت‌های توسعه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری دنباله احکام برنامه‌های سوم تا ششم توسعه کشور موضوع «راهبرد توسعه صادرات غیر نفتی» کشور بوده است.

محمدزاده ادامه داد: «در این زمینه پیشنهاد می‌شود با توجه به نزدیکی فصل برداشت خرما در نیمه اول سال جاری در نشست میز ملی خرمای کشور با حضور کارشناسان دستگاه‌های اجرایی، تشکل‌های بخش خصوصی و سایر نخبگان و صاحب‌نظران، تصمیم اخیر در زمینه گرفتن عوارض از صادرات خرما به بحث گذاشته شود.»

وی یادآور شد: «در مدت اخیر ابلاغ مصوبه فوق، تولیدکنندگان و واحدهای بسته‌بندی و صادرکنندگان خرما و تشکل‌های تولیدی صادراتی از جمله انجمن ملی خرما اعلام داشته که وضع این میزان عوارض صادراتی بر خرما همه برنامه‌های سال جاری فعالان این بخش را متأثر و به دلیل نداشتن توان رقابت قیمتی بازارهای صادراتی را از دست خواهند داد».

محمدزاده ادامه داد: «در این زمینه نامه‌نگاری‌هایی با مدیرکل دفتر توسعه صادرات محصولات کشاورزی سازمان توسعه تجارت ایران صورت گرفته که انتظار می‌رود خروجی مناسب برای نخل‌داران داشته باشد.»