به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، شهر مکه در روزهای پایانی هفته گذشته، میزبان گروهی از سران دولت‌های عربی و اسلامی بود که برای شرکت در اجلاس سازمان همکاری کشورهای اسلامی به عربستان سفر کرده بودند، ولی میهمان دو نشست اضطراری دیگر هم شدند؛ نشست اضطراری «شورای همکاری خلیج فارس» و «اتحادیه عرب».

این نشست‌ها اگر چه با توجیه مقابله با منابع بی ثباتی در منطقه برگزار شد، ولی بیانیه پایانیشان نشان داد که برگزار کنندگان جز تأیید ادعاهای ریاض و تهدیدانگاری ایران، هدف دیگری را پیگیری نمی‌کردند.

به کام عربستان به نام کشورهای عربی و اسلامی

موارد ذکر شده در بیانیه‌های پایانی دو نشست فوق العاده مکه، به خوبی اهداف برگزار کنندگان آن را هویدا می‌کند. آنچه را در این بیانیه‌ها ذکر شده، در روزها و هفته‌های گذشته به انحاء مختلف و مکرراً از زبان رهبران سعودی شنیده‌ایم.

به عنوان نمونه، بیانیه پایانی نشست سران اتحادیه عرب، شامل ۱۰ بند است که همه آنها به نوعی به محکومیت نقش منطقه‌ای و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پرداخته است، گویی به زعم عربستان، خاورمیانه با هیچ «مساله» دیگری مواجه نیست، جز ایران.

این بیانیه با ذکر آنچه «دخالت های ایران در امور داخلی کشورهای منطقه»، «شلیک موشک‌های دوربرد ساخت ایران به خاک عربستان»، «حمایت از شورشیان حوثی»، «مداخله در امور داخلی بحرین»، «دخالت در سوریه» و … خوانده می‌شود، جمهوری اسلامی ایران را محکوم کرده است. همچنین در انتها خواستار همکاری و هم افزایی کشورهای عربی برای مقابله با «مداخلات ایران در امور داخلی کشورها و بازگرداندن ثبات به منطقه» شده است.

در بیانیه نهایی نشست شورای همکاری خلیج فارس هم مشابهت‌هایی وجود دارد. چهاربند آخر بیانیه ۹ بندی نشست شورای همکاری خلیج فارس به ایران اختصاص یافته است. در این متن، از ایران خواسته شده با احترام به تعهدات بین المللی خود، سیاست حسن همجواری را رعایت کرده و امنیت منطقه و جریان آزاد انتقال نفت را به خطر نیاندازد.

در این بیانیه‌ها نه تنها به عوامل مهم بی ثبات کننده‌ای چون اشغالگری رژیم صهیونیستی، تهاجم به یمن، مداخله در سوریه، حمایت غرب و همپیمانانش از گروه‌های تروریستی و افراطی گری، مداخلات آمریکا در منطقه و … اشاره نشده، بلکه این شورا حمایت خود را از سیاست‌های آمریکا در منطقه هم اعلام کرده است.

در حالی اجلاس مکه به پایان رسید که تحلیلگران از تلاش عربستان برای تحمیل نظر خود بر دیگر کشورهای حاضر در این نشست خبر می‌دهند. بر اساس گزارش‌ها، رهبران سعودی تلاش کردند در بیانیه پایانی نظر خود را به دیگر کشورها تحمیل کنند.

اعتراض «برهم صالح» رئیس جمهوری عراق به ذکر صریح نام جمهوری اسلامی ایران و متهم کردن ایران به حمایت از تروریسم در بیانیه پایانی اتحادیه سران عرب، از اهداف و انگیزه‌های مشخصاً ضدایرانیِ ریاض در این نشست‌ها نشان دارد.

رئیس جمهوری عراق تاکید کرد که تنش‌های موجود با ایران اگر به درستی مدیریت نشود می‌تواند به جنگ منطقه‌ای و بین المللی منجر شود. وی همچنین ابراز امیدواری کرد که امنیت ایران از سوی دیگر کشورها زیر سوال نرود.

به نوشته منابع خبری، رئیس جمهوری عراق با اعتراض خود در سایه سکوت دیگر کشورها فاش کرد که عربستان در تدوین بیانیه پایانی نظر عراق را جویا نشده و این کشور در این بیانیه هیچ سهمی نداشته است.

همچنین سران یا نمایندگان کشورهای دیگر، بر خلاف نظر و میل عربستان، در سخنرانی‌های خود به صراحت نامی از ایران نبردند.

اظهارات صالح و مصلحت جویی برخی سران عربی و اسلامی در ذکر نام ایران، از وقوف و آگاهی آنها در مورد واقعیت‌های منطقه نشان دارد؛ واقعیتی که ناظران مدتی است در خصوص آن به «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا و متحدانش هشدار می‌دهند.

عربستان سعودی این روزها به بازیگری فتنه گر در تنش اخیر میان ایران و آمریکا بدل شده است، هرچند این نقش برای رهبران ریاض مسبوق به سابقه است.

چندی پیش بود که رسانه‌های عربی از استقبال و موافقت رهبران سعودی از تقویت حضور نظامی آمریکا در منطقه برای صف آرایی در مقابل تهران خبر دادند. کنشگری رهبران سعودی بود که موجب شد ترامپ پس از تصمیم برای اعزام ناوهای هواپیما بر، سامانه موشکی پاتریوت و بمب افکن‌های بی ۵۲، با فروش سلاح به عربستان (به ارزش ۸ میلیارد دلار) آن هم با دور زدن کنگره موافقت کند.

در چنین فضایی بسیاری از ناظران در خصوص کنشگری خطرناک عربستان برای سوق دادن آمریکا به سوی جنگ با ایران به رهبران واشنگتن هشدار می‌دهند.

برگزاری نشست‌های فوق العاده شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب و تلاش برای نمایش اتحاد کشورهای عربی و اسلامی علیه ایران را هم می‌توان در همین چارچوب تحلیل کرد. ریاض در راستای نمایش یک جبهه متحد منطقه‌ای علیه ایران از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کند.

عربستان (هرچند با تظاهر) می‌خواهد فضایی از صف آرایی کشورهای منطقه در برابر ایران را به تصویر بکشد و به این ترتیب چنین نشان دهد که برای همه احتمال‌ها از جمله جنگ آماده است و نقش رهبری خود را در منطقه از طریق برگزاری دو نشست ضد ایرانی نمایش دهد.

نعل وارونه سعودی‌ها در بازنمایی تهدیدات منطقه‌ای
سخنرانی «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه سعودی در آغاز نشست سران اتحادیه عرب، از همان ابتدا هدف و سمت و سوی این گردهم آیی را مشخص کرد. سلمان در آغاز اجلاس، به شدت به سیاست‌های منطقه‌ای تهران تاخت و ایران را عامل بی ثباتی در منطقه معرفی کرد.

عربستان با این مفروض که انفجار اخیر در بندر الفجیره و انفجار نفتکش‌های عربستانی کار ایران است، دو نشست یاد شده را مدیریت کرد و از ایران به عنوان مهمترین و اصلی ترین عامل ناآرامی‌های منطقه نام برد.

این در حالی است که از دید ناظران، فرش قرمز سعودی و همپیمانان منطقه‌ای ریاض پیش پای آمریکا برای مداخله و نظامیگری در منطقه و همچنین ایفای نقش نخست در مسابقه تسلیحاتی، خود مهمترین عامل بی ثباتی دهه‌های اخیر در خاورمیانه بوده است.

در شرایطی عربستان به خاطر انفجار نفتکش‌های خود، انگشت اتهام را به سوی نیروهای نظامی ایران نشانه می‌گیرد که پیش از این بسیاری از تحلیلگران در مورد امکان کنشگری نیروهای افراطی در چنین فضای تنش آلودی میان ایران و آمریکا هشدار داده بودند.

همچنین در حالی عربستان به خاطر مقاومت نیروهای انصارالله در یمن، ایران را به ایجاد آشوب متهم می‌کند که مداخله نظامی ریاض در پنج سال گذشته است که یمن را به ویرانی کشانده و در نهایت عربستان را در تیررس نیروهای مقاومت یمنی قرار داده است.

همچنین اتهام زنی به ایران برای مداخله در سوریه، ناشی از فرافکنی رهبران ریاض در موضوع حمایت از گروه‌های تروریستی چون داعش در منطقه است. بسیاری از کشورهای غربی از جمله اروپایی‌ها به نقش مؤثر ایران در مبارزه با گروه‌های تروریستی در منطقه در سال‌های اخیر اذعان دارند.

واکنش وزارت امور خارجه سوریه به بیانیه پایانی نشست سران اتحادیه عرب گویای این واقعیت است. وزارت امور خارجه سوریه در اطلاعیه‌ای این بیانیه به ویژه آنچه را «مداخله ایران در امور داخلی سوریه» خوانده شده است، دخالت غیرقابل قبول در امور داخلی سوریه دانست.

به گفته مقام‌های ایرانی و سوری، حضور ایران در سوریه به درخواست دولت قانونی دمشق، صورت گرفته و حاصلی جز ارتقای امنیت و ثبات در منطقه نداشته است.

در واقع در بسیاری از موارد عربستان با کنشگری خود، اسباب ناامنی را فراهم می‌کند و برای فرافکنی و یارکشی از میان کشورهای عربی و اسلامی، ایران را به مداخله در دیگر کشورها متهم می‌کند.

عربستان که از تریبون شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب برای طرح ادعای همبستگی و وحدت کشورهای عربی برای ارتقای امنیت منطقه استفاده می‌کند، عملاً بر پیشنهادهای متعدد جمهوری اسلامی ایران برای حسن همجواری، همکاری و تعامل تچشم فروبسته است.

«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان به تازگی طرح امضای تعهد نامه عدم تجاوز میان ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس را مطرح کرده است؛ ابتکاری که با توجه به شرایط ویژه منطقه و با هدف ایجاد آرامش مطرح شده است.

ظریف پیش از این هم بارها طرح ایجاد «مجمع گفت و گوهای منطقه ای» را به منظور افزایش تعامل و همکاری میان کشورهای منطقه مطرح کرده بود که مورد بی توجهی عمدی سعودی‌ها و همپیمانان منطقه‌ای آن قرار گرفته است.

عربستان علاوه بر بی توجهی به پیشنهادات سازنده و مؤثر در افزایش امنیت منطقه، از فرصت میزبانی نشست سازمان همکاری کشورهای اسلامی هم برای موضعگیری علیه کشورمان سو استفاده کرد.

«سید عباس موسوی» سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان، بیانیه‌های پایانی نشست مکه را منعکس کننده سیاست واقعی امضاءکنندگان آن ندانست و تاکید کرد که اجلاس کشورهای اسلامی و عربی باید به جای انتقاد از جمهوری اسلامی به طرح و پیگیری حقوق مردم فلسطین و مسأله قدس شریف بپردازد.

تلاش عربستان برای بسیج آرای کشورهای همسایه و عربی، فرآیند بی سرانجامی است که آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی طی می‌کند. در همین پیوند، رئیس جمهوری کشورمان هم روز جمعه از رهبران کشورهای اسلامی خواست از فرصت این اجلاس برای مقابله با توطئه خطرناک معامله قرن و دفاع از فلسطین بهره برداری کنند. ولی گویا رهبران سعودی شمشیر را از رو بسته‌اند تا به جای مقابله با منابع اصلی ناامنی در منطقه چون رژیم صهیونیستی و نعل وارونه در سیاست منطقه‌ای، تنها خصومت و ستیز با جمهوری اسلامی ایران را دنبال کنند.

پژوهشم **۹۲۷۵**۹۲۷۹