جهان صنعت نیوز| افشار سلیمانی- دونالد ترامپ تنها چند ساعت پس از اصابت کاتیوشا به منطقه به شدت امنیتی الخضرا در نزدیکی سفارت آمریکا در عراق توئیت کرد که اگر ایران می‌خواهد بجنگد، این موضوع پایان رسمی ایران خواهد بود. هرگز دوباره آمریکا را تهدید نکنید. آخرین باری که ترامپ در توئیتی مستقیما به ایران هشدار داده بود به ژوئیه ۲۰۱۸ بر‌می‌گردد.
در همین حال او در مصاحبه با فاکس نیوز گفت: من کسی نیستم که وارد جنگ شوم، اگر بخواهم به ایران حمله کنم آن جنگ اقتصادی خواهد بود. ترامپ تاکید کرد که ما به فشار اقتصادی علیه ایران ادامه خواهیم داد. او در ادامه گفت: به دنبال جنگ با ایران نیستم اما نمی‌خواهم ایران سلاح هسته‌ای داشته باشد و به آنها اجازه چنین کاری را نخواهم داد. اجازه نخواهم داد آنها ما را تهدید کنند.
گزینه نظامی
واشنگتن‌پست هم نوشت ارتش ایالات متحده خوب می‌داند که جنگ با ایران کار ساده‌ای نیست و هزینه و تلفات قابل توجهی در پی دارد، اما کاخ سفید نمی‌خواهد این واقعیت را بگوید زیرا با حذف گزینه نظامی از روی میز مذاکره، امیدهایش برای مذاکره کمتر می‌شود.
در این میان که تنش‌ها میان آمریکا و ایران بالا گرفته است، واشنگتن از کارمندان غیر‌ضروری خود در بغداد و اربیل خواسته است عراق را ترک کنند و شرکت نفتی اکسون‌موبیل هم تصمیم به خارج ساختن کارکنان خارجی خود گرفته است.
یک وجه این نوع تصمیمات، تهدیدات احتمالی از جانب نیروهای هم‌پیمان با ایران است، اما وجه دیگر آن القای وجود فضای ناامن در عراق و تبعات اقتصادی سنگین آن است که این مساله برای بغداد بسیار گران تمام می‌شود که یکی از مهم‌ترین اهداف راهبرد «موازنه در روابط خارجی» بهره‌مندی از ظرفیت‌های اقتصادی همه بلوک‌ها و بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی است که بعضا با هم درگیر هستند.
موضع بغداد
مقامات عراقی طی روزهای گذشته تلاش کردند با تاکید بر اینکه جنگی میان تهران و واشنگتن رخ نخواهد داد و اگر هم این اتفاق بیفتد بغداد میدانی برای این جنگ نخواهد بود، به نوعی مانع ناامن جلوه دادن کشورشان شوند.
آمریکایی‌ها به خوبی از تبعات تصمیمات خود در عراق آگاهی دارند. از این رو جدا از اینکه تهدیداتی در کار باشد یا نباشد، همین مساله خود یک هشدار از جانب آمریکا به عراق است که از ایران فاصله بگیرد و با نیروهای نزدیک به آن برخورد کند. البته اینکه آیا دولت عراق حتی به فرض موافقت، توانایی عمل به این توصیه آمریکا را دارد یا نه، زیر سوال است.
هرچند اظهارات مقامات آمریکایی و برخی کشورهای عربی و اقدامات سخت‌افزاری آمریکا در خلیج‌فارس و وقوع حوادثی از قبیل خرابکاری در کشتی‌های نفتکش دی الفجیره و برخورد کاتیوشا به نزدیکی منطقه سبز بغداد در نزدیکی سفارت آمریکا در عراق، احتمال وقوع جنگ را در منطقه خلیج‌فارس افزایش داده اما به نظر می‌رسد به دلایلی که در ادامه ذکر می‌شود، احتمال وقوع جنگ در شرایط کنونی اندک است:
تیری شلیک نشده
– باوجود برخی اظهارات جنگ‌طلبانه در میان برخی مقامات تندرو در دو کشور به ویژه در آمریکا، رهبران دوکشور تمایلی به وقوع جنگ ندارند و هیچ‌یک از طرف‌ها به صورت مستقیم تیری به سوی هم شلیک نکرده‌اند.
– اقداماتی از قبیل حادثه فجیره و بغداد و حملات حوثی‌ها به منافع عربستان و امارات متحده عربی هرچند از سوی برخی مقامات بعضی از کشورهای عربی و آمریکا و اسراییل به صورت غیرمستقیم به ایران نسبت داده می‌شود اما با توجه به عدم وجود مستندات و ابراز تاسف و نگرانی ایران از این گونه اقدامات به دستاویزی برای حمله به ایران تبدیل نشده است .
– موقعیت ژئو‌پلیتیک ایران نه صرفا به علت پهناور بودن آن بلکه به دلیل اشرافیت بر خلیج‌فارس و مناطق پیرامون و توان ضربه زدن به منافع آمریکا و متحدانش
– عدم نتیجه‌بخشی تمام‌عیار تهاجم نظامی آمریکا به افغانستان و عراق و بی‌ثباتی موجود در این کشورها
– هزینه‌های فراوان جنگ
– مخالفت احتمالی کنگره آمریکا
انتخابات پیش رو
– عدم همراهی اروپا و مخالفت چین و روسیه
– در پیش بودن انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا
– افزایش احتمالی قیمت انرژی که در داخل آمریکا به زیان ترامپ پیش از انتخابات تمام می‌شود، افزیش قیمت نفت در سایه جنگ به زیان چین، هند، ژاپن و کره‌جنوبی و دیگر خریداران نفت هم تمام می‌شود، بنابراین این کشورها هم مخالف وقوع جنگی در خلیج‌فارس خواهند بود.
– در معرض تهدید واقع شدن امنیت اسراییل
– واکنش منفی افکار عمومی منطقه و جهان
– تاثیرگذاری منفی زیاد تحریم‌های آمریکا بر اقتصاد ایران و افزایش نارضایتی مردم به دلیل تورم تازنده که از سوی آمریکا به عنوان جنگ اقتصادی علیه ایران تعبیر می‌شود.
البته اگر ایران اقدامات تند مستقیمی در ابعاد نظامی و هسته‌ای انجام دهد و به صورت عملی از برجام خارج شود و اروپا و چین و روسیه را در کنار آمریکا قرار دهد، با وجود همه موارد بازدارنده فوق می‌تواند زمینه اقدام نظامی علیه ایران را (ابتدا به صورت محدود و در صورت لزوم گسترده) فراهم کند.
روسیه، برنده جنگ
باید در نظر داشت که هرگونه اقدام نظامی در منطقه به زیان ایران و کشورهای منطقه در ابعاد مختلف خواهد بود و آمریکا عمدتا خسارات مالی خواهد دید و چه بسا بخش زیادی از هزینه‌های نظامی را کشورهای عربی متحد آمریکا تامین خواهند کرد.
دیگر برنده جنگ، روسیه خواهد بود که نفت و گاز خود را گران خواهد فروخت و وابستگی کشورهای خریدار انرژی از روسیه، بیشتر از قبل وابسته به این کشور خواهند شد، از طرفی با توجه به فروش تسلیحات و تجهیزات نظامی روسیه و آمریکا، هر دو از این جهت نیز منتفع خواهند شد، اما کشورهای اروپایی گرچه از فروش سلاح و آلات نظامی همواره سود می‌برند، اما در صورت وقوع جنگ، با چالش‌های امنیتی و مشکلات ناشی از افزایش موج مهاجران و ترانزیت مواد مخدر از منطقه به اروپا مواجه خواهند شد.
مزید بر نگرانی‌های کشورهای منطقه خلیج‌فارس از وقوع جنگ، دیگر کشورهای همسایه ایران در آسیای مرکزی و قفقاز و همچنین ترکیه نیز از تاثیرات منفی امنیتی آن و موج مهاجرت به این کشورها در حد و اندازه‌های مختلف نگرانند .
خبری از مذاکره نیست
با توجه به ارزیابی فوق به نظر می‌رسد تحرکات موجود در حال حاضر بیشتر با جنگ روانی بوده و با هدف افزایش فشار و نگرانی در ایران به موازات جنگ اقتصادی آغاز شده علیه ایران جهت کشاندن ایران به پای میز مذاکره با آمریکا صورت می‌گیرد.
به هر تقدیر در شرایط کنونی باید تلاش برای اجتناب از پایان یافتن دیپلماسی در راستای خروج از بحران کنونی و جلوگیری از وقوع جنگ، در اولویت استراتژی ایران و کشورهای منطقه باشد، چراکه آزموده را آزمودن خطاست و هر جنگی نیز از طریق دیپلماسی خاتمه یافته است. همواره دیپلماسی پیشا‌جنگ کم‌هزینه‌تر و مقدم بر دیپلماسی پسا‌جنگ است.
البته آمریکا در هیچ مقطعی ازتاریخ باوجود همه سلطه‌گری‌ها و تهاجمات نظامی نتوانسته به تاریخ هیچ کشور و ملتی حتی کوچک‌تر و کم‌پیشینه‌تر از ایران پایان دهد و نتایج اقدامات نظامی‌اش در افغانستان و عراق پیش روی جهانیان است و قدر مسلم آرزوی خود را در مورد پایان ایران به گور خواهد برد.
این‌گونه اظهارات متناقض ترامپ با تاکید او بر مذاکره با ایران همخوانی ندارد و حکایت از درهم‌ریختگی ساختار تصمیم‌گیری واشنگتن در کاخ سفید دارد.
کارشناس مسائل بین‌الملل
∎
نظر شما