مینا کاویانی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به تأثیر روزه بر بدن انسان، با بیان اینکه روزه برای بهداشت و سلامت جسم و روان انسان بسیار مفید است، اظهار کرد: از بزرگان نقل شده است که معده، مرکز و خانه هر دردی است و پرهیز از خوردن غذاهای نامناسب و خودداری از زیاده‌روی در خوردن، اساس هر درمان و از بهترین موارد شفابخش است.
برخی مزایای روزه‌داری
وی با بیان اینکه به تجربه ثابت شده، افرادی که به اندازه و بطور منظم غذا می‌خورند نسبت به کسانی که بطور نامنظم و بیش از حد نیاز غذا می‌خورند، سالم‌ترند، تصریح کرد: بنابراین ماه رمضان، فرصت مغتنمی برای نظم بخشی به برنامه غذایی و تمرکز بیشتر بر روی مقدار و نوع وعده‌های غذایی مصرفی است. در نتیجه با کسب اطلاعات کافی، می‌توانیم علاوه بر بهره‌گیری معنوی، به سلامت جسم هم بپردازیم.
وی ادامه داد: از دیگر مزایای روزه این است که افراد به کمتر غذا خوردن و در نتیجه کاهش دریافت انرژی و در نتیجه کاهش وزن تشویق می‌شوند. روزه گرفتن همچنین می‌تواند به کاهش کلسترول تام خون بخصوص کلسترول بد (LDL-c) کمک کرده و باعث افزایش کلسترول خوب خون (HDL-c) شود که مجموعه این تغییرات می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌هایی مانند پرفشاری خون، چاقی و افزایش چربی‌های خون کمک کند.
نکاتی در مورد چند گروه خاص
وی با تاکید بر نکات ضروری در مورد چند گروه خاص، اظهار کرد: بطور کلی بیمارانی که نیاز به مصرف منظم دارو در طول روز دارند، برای روزه گرفتن حتماً باید با پزشک معالج خود مشورت کنند، زنان باردار و شیرده و همچنین کودکانی که احیاناً دچار سوءتغذیه یا مشکلات جسمی باشند نیز باید مورد توجه خاص قرار گرفته و با نظر پزشک و متخصص تغذیه تصمیم‌گیری کنند.
عوارض روزه‌داری بدون صرف وعده سحری
کاویانی، اولین و مهم‌ترین مساله را خوردن سحری عنوان کرد و گفت: برخی از روزه‌داران بدون سحری روزه گرفته و یا نیمه شب مختصر غذایی خورده و تا افطار روز بعد هیچ غذایی نمی‌خورند. این در حالیست که نخوردن سحری باعث می‌شود نیازهای تغذیه‌ای افراد تأمین نشده و بویژه سلول‌های مغزی که سوخت اصلی آنها قند (گلوکز) است، دچار کمبود این ماده مغذی شده و بدن به ناچار برای جبران این مسئله، چربی‌های بدن را بطور ناقص می‌سوزاند که این امر موجب تولید ترکیبات سمی بنام ترکیبات ستونی در بدن می‌شود. وجود این ترکیبات در بدن عوارضی نظیر بوی بد دهان و سردرد ایجاد می‌کند.
وی ادامه داد: مشکل دیگری که در صورت حذف وعده سحری می‌تواند توأم با افت قند خون (هیپوگلیسمی) ایجاد شود، کاهش تمرکز و یادگیری، بی‌حوصلگی و خستگی است که در نتیجه آن شخص قادر به انجام امور و فعالیت‌های روزمره خود به نحو مطلوب نخواهد بود.
مواد غذایی مناسب برای وعده سحری
این متخصص تغذیه، به تعویق انداختن احساس گرسنگی را از دیگر مزایای خوردن سحری عنوان کرد و گفت: همانطور که گفته شد، صرف وعده سحری برای همه روزه‌داران به خصوص نوجوانان در حال رشد ضروری است و باید شامل یک وعده غذای کامل برای هرفرد باشد. بنابراین باید با گنجاندن منابع غذایی پروتئینی مانند انواع گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لبنیات و یا حبوبات به همراه غلات در وعده سحری، پروتئین مورد نیاز بدن را تأمین و احساس گرسنگی را به تعویق انداخت.
نیاز بدن به آب در زمان روزه را چگونه تأمین کنیم؟
وی تأمین نیاز بدن به آب و به تعویق انداختن احساس تشنگی را هدف دیگر از خوردن سحری عنوان کرد و گفت: برای دستیابی به این هدف چند راهکار وجود دارد. یکی پرهیز از خوردن غذاهای پرادویه، تند و همینطور غذاهای شور و همچنین غذاهای پرچرب که موجب ایجاد احساس تشنگی در طول روز می‌شود مانند کله پاچه یا سیرابی و شیردان.
کاویانی ادامه داد: راهکار دیگر برای تأمین آب مورد نیاز و به تعویق انداختن حس تشنگی، نوشیدن مقدار کافی آب و استفاده از انواع میوه‌ها و سبزی‌ها به صورت تازه، آب‌پز و بخارپز در وعده سحر است. با این کار علاوه بر آب، ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز به بدن می‌رسد. بنابراین توصیه می‌شود حتماً کنار غذا، سالاد مصرف شده و برای چاشنی هم از موادی مثل آبلیمو به همراه روغن زیتون استفاده شود.
وی در این رابطه به ذکر نکته‌ای بهداشتی اشاره کرد و گفت: یبوست یکی از مشکلاتی است که به دنبال نبود آب کافی برای دفع مواد زائد از بدن ایجاد می‌شود. بنابراین چنانچه در ماه رمضان دچار این حالت شدید، می‌توانید از خورشت‌های ملین مانند خورشت آلو و انواع خورشت‌های حاوی سبزی استفاده کنید. خوردن انواع سبزی‌های خام و پخته، میوه‌ها و برگه‌های خیسانده مثل آلو و هلو هم به بهبود این وضعیت کمک می‌کند. ضمناً روغن زیتون همراه سالاد هم در پیشگیری و درمان یبوست مؤثر است.
مواد غذایی مناسب برای وعده افطار
کاویانی با بیان اینکه وعده افطار بعد از چند ساعت طولانی استراحت دستگاه گوارش، صرف می‌شود، اظهار کرد: بنابراین برای فعال شدن مجدد دستگاه گوارش باید نکاتی رعایت شود تا دستگاه گوارش به بهترین نحو ممکن فعالیت خود را آغاز کرده و کمترین فشار را متحمل شود. در همین رابطه توصیه می‌شود شروع افطار با یک نوشیدنی گرم مانند چای شیرین و یا شیر باشد. همچنین می‌توان افطار را با یک ماده غذایی مثل خرما آغاز کرد تا ضمن کنترل اشتها و پرهیز از زیاده‌روی در خوردن غذا، بخشی از نیاز بدن به ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز تأمین شود.
مسئول آموزش همگانی انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور در پایان با تاکید بر اینکه معده خالی، تحمل غذای سنگین و حجیم را ندارد، افزود: توصیه این است که مقدار زیادی غذا به صورت یکباره مصرف نشود؛ چراکه این مساله عوارضی مانند سردرد، سرگیجه و تهوع را به دنبال دارد. برای پیشگیری باید علاوه بر مقدار غذای مصرفی، به نوع مواد غذایی نیز توجه شده و از مصرف مواد نفاخ، حجیم و نوشیدنی‌های گازدار خودداری شود. همچنین از مصرف غذاهای پرچرب مثل آش رشته با سیر و پیاز داغ فراوان و آبگوشت تهیه شده با دنبه، خودداری شود.