به گزارش گروه نشریات خبری؛ مدتی است موضوع «بخت‌آزمایی» در مسابقات تلویزیونی مورد بحث و بررسی کارشناسان قرار گرفته و استفتاء از مراجع نیز انجام شده است. رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار با هزاران نفر از کارگران با تأکید بر اینکه نباید فرهنگ نشستن و انتظار ثروت بادآورده را در مردم ترویج کنیم فرمودند: «باید فرهنگ کار، تولید و تلاش را ترویج دهیم و روحیه انتظار برای ثروت بادآورده را از بین ببریم و روش‌هایی شبیه بخت‌ آزمایی را ترویج نکنیم که دستگاه‌های مختلف از جمله صدا و سیما باید متوجه این معنا باشند.»
در پی فرمایشات مقام معظم رهبری، رئیس سازمان صدا وسیما در دستوری به اداره کل بازرگانی سازمان صدا و سیما خواستار تجدید نظر در ظهور و بروز رسانه‌ای اسپانسرهایی شد که مانع ترویج فرهنگ کار و تلاش هستند.
از سوی دیگر انتشار فیلمی از محمد سرافراز رئیس سابق سازمان صدا و سیما و شهرزاد میر قلی خان در فضای مجازی حواشی دیگری برای رسانه ملی به وجود آورد و چالش های پی در پی این سازمان به موضوع مورد توجه فضای رسانه ای کشور بدل شد.
به گزارش گروه نشریات خبری؛ خبرگزاری ها، روزنامه ها و تارنماهای هر دو طیف اصلاح طلب و اصولگرا، در انتقاد به برنامه‌های اسپانسر محور در صدا و سیما بر لزوم تغییر سیاست‌های مدیریتی این سازمان تاکید کردند.
رسانه های اصلاح طلب علاوه بر این موضوع، ماجرای سرافراز رئیس سابق سازمان صدا و سیما و ممنوع التصویر شدن حامد همایون را مورد توجه قرار داده اند.
برخی از عبارات و محورهای به کار برده شده از سوی جریان اصلاح طلب را می خوانیم: رئیس رسانه ملی از سواد دینی بی‌بهره و فاقد اساسی‌ترین شرط حضور در این مسئولیت مهم است؛ اتفاقی که برای حامد همایون رخ داده، بیش از هر چیز دنیای عجیب و غریب صدا و سیما را تصویر می کند؛ اصرار به ادامه پخش «برنده باش» قدرت‌نمایی اسپانسرها در شبکه‌های سیما و بحرانی‌شدن رویه بخت‌آزمایی؛ آیا قرار است این درآمدها به خزانه واریز شود، صداوسیما از خزانه بودجه بگیرد و جوایز برندگان را بدهد؟؛ اگر اسناد خارج شده از کشور با امنیت ملی در ارتباط باشد، مقام‌های امنیتی با استناد به قوانین می‌توانند در جهت مقابله با آن اقدام کنند.
رسانه های اصولگرا نیز با فضاسازی پیرامون کمبود بودجه این سازمان، ادعا کرده اند که بزرگ‌ترین مقصر دولت آقای روحانی است که بودجه صداوسیما را با هر نقد و انتقادی می‌بندد.
اگر دولت بودجه صداوسیما را بدرستی تخصیص دهد و تأمین کند طبیعتا رسانه ملی در مسیر تامین بودجه از هر راهی نخواهد افتاد!؛ آن‌هایی که طی سال‌های اخیر کوشیدند با تحدید بودجه صداوسیما آن‌را تحت فشار قرار دهند، می‌دانستند که سازمان برای جبران کسری بودجه به سمت جذب اسپانسر خواهد رفت و برنامه‌های زنده و ترکیبی صداوسیما و به ویژه سیما، رنگ و بوی «قماربازی» و بخت‌آزمایی می‌دهند، از جمله مهم ترین عبارات به کار برده شده از سوی این رسانه ها است.


رسانه های اصلاح طلب
...............................
**سیاست‌های مدیریتی صداوسیما
روزنامه شرق در یادداشتی نوشت: علی فروغی، مدیر جوان شبکه سه بعد دلخوری‌های رهبر انقلاب و مراجع تقلید تنها اعلام کرد که «سازوکار اسپانسری که پشتیبانی مالی برنامه برنده‌باش را انجام می‌دهد، اصلاح و ظرفیت‌های جدیدی به این برنامه اضافه می‌شود». در واقع او تمام تقصیر را بر گردن اسپانسر برنامه انداخت و گویی که مدیران ارشد سازمان صداوسیما و خود او به ‌عنوان مدیر شبکه سه هیچ نظارتی بر برنامه‌ها ندارند! او در حالی به ‌صورت ضمنی از ادامه پخش برنده‌باش سخن می‌گوید که فتوای مشخص رهبر انقلاب درباره چنین مسابقاتی صادر شده است؛ اما گویا قرار است در چنین کش‌ مکشی فقط اسپانسرها تغییر کنند. از سوی دیگر چنین موضعی وقتی بسیار عجیب به نظر می‌رسد که علی فروغی بدون هیچ دلیل مشخصی باعث تعطیل‌شدن یک برنامه پرمخاطب به نام «90» شد. از پخش برنامه90 در حالی ممانعت به عمل آمد که چند روز پیش از تعطیلی کامل آن مخاطبان صداوسیما در جشنواره جام جم این برنامه را به‌عنوان محبوب‌ترین برنامه انتخاب کرده بودند.

روزنامه جمهوری اسلامی نوشت: «در خبرها آمده است بعد از فتوای یکی از مراجع تقلید قم و اعلام نظر رهبری درباره برنامه‌ای که شبیه بخت‌آزمایی بود و با عنوان «برنده باش» از شبکه سوم سیمای جمهوری اسلامی پخش می‌شد، رئیس رسانه ملی دستور داد این برنامه متوقف شود.به خاطر صدور دستور توقف این برنامه، به رئیس صداوسیما خسته نباشید می‌گوئیم ولی جا دارد این سوال را هم مطرح کنیم که آیا ایشان بعد از اعلام نظر رهبری متوجه شدند برنامه «برنده باش» شبیه بخت‌آزمایی است و شرعاً اشکال دارد؟ اگر جواب این سوال مثبت است، نتیجه این می‌شود که رئیس رسانه ملی از سواد دینی بی‌بهره و فاقد اساسی‌ترین شرط حضور در این مسئولیت مهم است. و اگر جواب منفی است یعنی رئیس رسانه ملی قبل از اعلام نظر رهبری هم می‌دانست این برنامه، خلاف شرع است، سوال جدید این است که چرا قبل از این اعلام با پخش آن مخالفت نکرد؟

** عدم شفافیت مالی برنامه‌های اپلیکیشن محور
ایلنا نوشت: برنامه‌های مسابقه محور تلویزیون که بعضا در زمان پخش خود از تلویزیون به معرفی یک اپلیکیشن می‌پردازند، هیچگاه درآمد خود را از میزان مشارکت مردم به‌طور شفاف اعلام نکرده‌اند. مرتضی میرباقری معاون سیما در این باره می‌گوید: آنها یک جشنواره‌ای دارند که در آنجا مسائل‌شان را توضیح می‌دهند؛ شما هم می‌توانید آنجا سوالات خود را از آنها بپرسید.

**اصرار به ادامه پخش «برنده باش»
روزنامه آرمان می نویسد: پس از انتقادات مطرح شده، علی فروغی مدیر شبکه سه سیما پیرامون برنامه‌های اسپانسرمحور گفت: «با توجه به رهنمود اخیر رهبر معظم انقلاب و به تبع آن دستور رئیس سازمان صداوسیما در سازماندهی اسپانسر‌ها و تعامل با معاون محترم سیما، تصمیم بر این شد تا سازوکار اسپانسری که پشتیبانی مالی برنامه «برنده باش» را انجام می‌دهد، اصلاح و ظرفیت‌های جدیدی به این برنامه اضافه شود». وی در مورد شبهه شرعی مطروحه تصریح کرد: «همانطور که مرجع بزرگوار در جلسه درس خارج فقه فرمودند اگر محل تامین جوایز مسابقه از محل وجه دریافتی از شرکت کنندگان مسابقه تفکیک شده باشد، مشکل شرعی ندارد. در همین راستا، با توجه به سابقه دیرینه سازمان در این گونه برنامه‌ها و بررسی‌های شرعی لازم، از همان ابتدا پیش‌بینی شده بود که محل تامین جوایز از برآورد مصوب در شبکه باشد و نه وجه احتمالی دریافتی از شرکت کنندگان از این رو مفروض استفتا مصداق این برنامه نیست.»

** ممنوع التصویری حامد همایون
«وقتی میری لس‌آنجلس...!» تیتر نخست روزنامه همدلی درباره ممنوع التصویری حامد همایون است که در بخشی از آن می خوانیم: ظاهرا دلیل ممنوعیت پخش صدا و تصویر حامد همایون در تلویزیون، رفتن بر سر مزار بانوی آواز ایران و حضور بهروز وثوقی، بازیگر نامدار سینمای قبل از انقلاب در کنسرتش بوده. اتفاقی که برای حامد همایون رخ داده، بیش از هر چیز دنیای عجیب و غریب صدا و سیما را تصویر می کند و ترانه قدیمی و مشهور خواننده لس‌آنجلس‌نشین را به خاطر می‌آورد. انگار شوریِ چشمِ لس‌آنجلسی‌ها خورده به پیشانی حامد همایون.

**لزوم تغییر یک رویکرد در صداوسیما
روزنامه ابتکاربا رو تیتر «ویروس بخت‌آزمایی چگونه به جان سیما افتاد؟» نوشت: قدرت‌نمایی اسپانسرها در شبکه‌های سیما و بحرانی‌شدن رویه بخت‌آزمایی در برنامه‌ها سرانجام رسانه ملی را با تذکر رهبر انقلاب مواجه کرد؛ تذکری که البته به‌رغم مسبوق‏به‏سابقه بودن مغفول مانده است.روند روبه‏رشد سلطنت اسپانسرها در تلویزیون بالاخره به طور رسمی و جدی با مانع رو‌به‌رو و فرآیند مقابله با سوءاستفاده‌های فرهنگی و اقتصادی این سلاطین نوپا در رسانه ملی وارد فاز جدیدی شده است. نکته‌ای که تلویزیون باید بدان توجه داشته باشد این است که باید یک رویکرد اصلی و کلان را در برنامه‌سازی‏ها و حتی تبلیغات و پیام‌های بازرگانی رعایت کند تا اساس کار و تلاش را زیر سوال نبرد و مخاطب را در هوس جوایز رویایی تحریک نسازد. چنان که رهبر انقلاب در سخنرانی چهارم اردیبهشت و در دیدار هزاران نفر از کارگران صنایع مختلف، در بخشی از سخنان‌شان به موضوع روش‌هایی شبیه به «بخت‌آزمایی» اشاره و فرمودند: «باید فرهنگ کار و تولید و تلاش را ترویج دهیم و روحیه انتظار برای ثروت بادآورده را از بین ببریم و روش‌هایی شبیه بخت‌آزمایی را ترویج نکنیم که دستگاه‌های مختلف از جمله صداوسیما باید متوجه این معنا باشند.»

جهان صنعت با طرح این پرسش «تغییر سوری یا بنیادین؟» نوشت: سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا از این پس قرار است دقیقا چه ساز‌و‌کاری برای برنامه‌هایی از این دست تعیین شود؟ بنا به گفته فروغی مدیر شبکه سه سیما قرار است جایزه‌هایی که به مردم داده می‌شود از بودجه عمومی صداوسیما باشد تا جایزه‌ها از حالت قمار خارج شود. در این صورت عوایدی که از سامانه‌های «ستاره مربع» یا فروش بسته‌های سوال مسابقات به دست می‌آید در کجا هزینه می‌شود؟ آیا قرار است این درآمدها به خزانه واریز شود، صداوسیما از خزانه بودجه بگیرد و جوایز برندگان را بدهد؟ آیا این تغییرات ‌در اصل ماجرا تاثیر می‌گذارد یا صرفا شکل ظاهری این چرخش مالی را عوض می‌کند؟!


**ماجرای سرافراز و اسنادش
نامه‌نیوز به نقل از ایلنا نوشت: به تازگی فیلمی از محمد سرافراز رئیس سابق سازمان صدا و سیما و شهرزاد میر قلی خان در فضای مجازی منتشر شده است که در آن به نظر می‌رسد سرافراز پرونده‌هایی را به میر قلی خان تحویل می‌دهد.محمد سرافراز درباره این فیلم و پرونده‌های موجود در آن گفت: اسنادی که دو هفته پیش تحویل خانم میرقلی خان دادم، مربوط به پنج سال زندان و مکاتبات ایشان با دادگاه‌های آمریکا به اتهام تلاش برای خرید دوربین‌های دید درشب است.

روزنامه اعتماد در گفت و گو با حسین نوش‌آبادی سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در عمان نوشت: «خانم میرقلی‌خان قطعا در آن زمان در زندان‌های امریکا بوده‌اند و ادعا می‌کردند که مورد شکنجه روحی و تعرض هم قرار گرفته‌اند. حتی دولت عمان هم‌زمانی برای آزادی ایشان تلاش کرد. بخش معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری (محمد احمدی‌نژاد) هم تلاش‌های بسیاری انجام داد.» این دیپلمات سابق ایرانی درباره صحت‌وسقم کلیپ میرقلی‌خان، موضع‌گیری شخصی نمی‌کند و ضمن «عجیب» خواندن آن، تاکید می‌کند که «نهادهای امنیتی و اطلاعاتی باید درباره این کلیپ اظهارنظر کنند.» بنابراین به نظر می‌رسد در روزهای آینده جریانات و حاشیه‌های پیرامون محمد سرافراز و شهرزاد میرقلی‌خان ادامه داشته باشد و باید دید نهادهای مسوول در ایران نظیر شورای نظارت بر صداوسیما و نمایندگان قوای مجریه، مقننه و قضاییه حاضر در آن، به این موضوع و خروج اسناد از کشور ورود می‌کنند یا خیر.

روزنامه اعتماد همچنین در یادداشتی درباره ابعاد حقوقی افشای اسناد می نویسد: به صورت بدیهی در هر سازمان و وزارتخانه‌ای، مجموعه‌ای اسناد و اطلاعات سری، محرمانه و طبقه‌بندی شده‌ وجود دارد. در کلیپ منتشر شده درباره موضوع رییس سابق سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و بازرس ویژه او نیز ادعا شده مجموعه اسناد خارج شده، مطالب حساسی است بنابراین به نظر می‌رسد اسناد خارج شده، اسناد حساسی بوده باشد که کارمندان سازمان هم حق دسترسی به آن را نداشته‌اند چه برسد به اینکه عالی‌ترین مقام سابق این سازمان اقدام به خروج آنها از کشور کند.اگر فرض مطرح شده صحیح باشد، می‌توانیم به قانون مجازات اسلامی رجوع کنیم چرا که در این قانون برای این موضوع جرم‌انگاری شده و مجازات‌های قابل توجهی نیز در نظر گرفته شده است. اگر اسناد خارج شده از کشور با امنیت ملی در ارتباط باشد، مقام‌های امنیتی با استناد به قوانین می‌توانند در جهت مقابله با آن اقدام کنند.

رسانه های اصولگرا
...........................
**سهم دولت در اتفاقات اخیررسانه ملی
روزنامه وطن امروز نوشت: درباره اتفاقات اخیر در رسانه ملی و حجم بالای مسابقات و «ستاره - مربع‌»ها و... نخستین و بزرگ‌ترین مقصر دولت آقای روحانی است که بودجه صداوسیما را با هر نقد و انتقادی می‌بندد. صداوسیما از جمله نهادهای ملی است که برای اداره شدن باید از بودجه عمومی کشور استفاده کند و این دولت‌ها هستند که اختیار تخصیص و توزیع بودجه کشور را در اختیار دارند و این مساله باعث شده است همواره رسانه ملی در معرض کسری بودجه برای اداره باشد. نقدناپذیری دولت‌ها همواره به فشار بر رسانه‌ها منجر می‌شود؛ گاهی یارانه روزنامه‌ها قطع می‌شود و گاهی بودجه صداوسیما! در حقیقت بودجه صداوسیما گروگان گرفته می‌شود تا محتوایی در نقد دولت‌ها منتشر نکند؛ دولت‌هایی که شأن توزیع‌کنندگی بودجه خود را فراموش کرده و به نادرست و قلدرمآبانه برای همه تصمیم‌گیری می‌کنند. اگر دولت بودجه صداوسیما را بدرستی تخصیص دهد و تأمین کند طبیعتا رسانه ملی در مسیر تامین بودجه از هر راهی نخواهد افتاد! در حقیقت دولت صداوسیما را مجبور به «آنتن‌فروشی» کرده است و این مسیر لاجرم با پدیده‌های ناهنجار نیز مواجه می‌شود!

روزنامه صبح نو نیز می نویسد: در چند سال اخیر و به‌دلیل مشکلات بودجه‌ای کشور، یکی از دستگاه‌هایی که به‌طور جدی از این بابت آسیب دید، رسانه ملی بود. بودجه‌های برخی از دستگاه‌های فرهنگی از جمله صداوسیما با محدودیت مواجه شد. حال با این اوضاع مدیران تلویزیون از یک‌سو باید دستمزد کارکنان این مجموعه عریض و طویل را تأمین می‌کردند و از طرف دیگر بودجه تولید برنامه‌ها و سریال‌های تلویزیونی را حساب و کتاب می‌کردند؛ آن‌هم در زمانه‌ای که به‌دلیل گسترش رسانه‌های مجازی و همچنین شبکه‌های ماهواره‌ای، تلویزیون در کارزار دشواری قرار داشت و دارد.

روزنامه جوان ذیل عنوان «بدون برنده‌باش هم می‌توان برنده بود» نوشت: سخنان رهبری معظم انقلاب درباره مسائل مربوط به قرعه‌کشی در صداوسیما را باید به فال نیک گرفت و امیدوار بود تا این سازمان با اصلاح برخی روش‌ها چالش‌های مالی را پشت سر بگذارد. جذب مخاطب و درآمدزایی دو رویکردی است که به نظر می‌رسد طی یک پروسه زمانی در سازمان صداوسیما تبدیل به هدف شده‌است و همین باعث شده تا اولویت‌ها ناخواسته و نادانسته جابه‌جا شوند. درآمدزایی و جذب مخاطب اگرچه اهمیت دارد، اما اگر برای یک مجموعه فرهنگی این مسائل از تاکتیک تبدیل به راهبرد شد به طور عادی و تدریجی همه چیز را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد. شاید آن‌هایی که طی سال‌های اخیر کوشیدند با تحدید بودجه صداوسیما آن‌را تحت فشار قرار دهند، می‌دانستند که سازمان برای جبران کسری بودجه خود بی‌محابا به سمت جذب اسپانسر خواهد رفت، اما قطعاً به این فکر نمی‌کردند که همین چالش‌ها در نهایت منجر به خیر شود؛ چراکه صداوسیما اکنون در وضعیتی است که باید در برخی روش‌ها و رویکردهایش تجدید نظر کند و همین اصلاحات اگر هوشمندانه انجام شود در دراز مدت به سود صداوسیما خواهد بود. چه بسا اگر این چالش‌ها ایجاد نمی‌شد هیچگاه انتظار پویایی و حرکت برای رفع ایراد‌ها نیز رقم نمی‌خورد.
**جلوگیری از ترویج برنامه های بخت آزمایی
کیهان در گزارشی نوشت: طی یک سال اخیر، برخی از برنامه‌های زنده و ترکیبی صداوسیما و به ویژه سیما، به سمت قرعه کشی‌ها و مسابقات پیامکی رفتند که رنگ و بوی «قماربازی» و بخت‌آزمایی می‌دهند. مسابقاتی که به مردم وعده می‌دهند با ارسال پیامک به فلان شماره یا استفاده از فلان اپلی‌کیشن، نامشان در گردونه یک قرعه کشی قرار می‌گیرد و می‌توانند از این طرق به درآمد چند صدمیلیون تومانی دست یابند. متأسفانه شرکت در این نوع قرعه کشی‌ها از اوایل دهه 70 و تحت تأثیر سیاست‌های اقتصادی دولت وقت، بار دیگر در کشورمان پا گرفت. مسابقات بخت آزمایی که در دوران طاغوت به وفور برگزار می‌شد و ابزاری برای سرگرم کردن مردم تحت ستم و مشغول کردن آنها به رویای پولدار شدن از طریق بردن بلیت در یک قرعه کشی بود، در دوران سازندگی بار دیگر توسط برخی از بانک‌ها به جامعه راه یافت. پس از آن، بعضی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای و واحدهای تولیدی نیز پا به میدان گذاشتند و با وعده خانه، ماشین و جوایز نجومی، مشتری جذب می‌کردند. و حال آن‌که این نوع مسابقات، مردم و به ویژه طبقات محروم را در رویای ثروتمند شدن با شانس و اتفاق فرو می‌برد و مانع بزرگی سد راه کار و تولید بود.

**ورود شورای نظارت بر صداوسیما به مسئله «بخت‌آزمایی»
سیداحسان قاضی‌زاده هاشمی عضو شورای نظارت بر صداوسیما به خبرنگار خبرگزاری تسنیم، گفت: بارها گفته‌ام که درآمدهای مالی صداوسیما باید شفاف شوند. این ستاره‌ مربع‌ها چه سرمنزلی دارند و نحوه درآمدشان چگونه است و این جوایز میلیونی چگونه بدست می‌آید؟ این‌ها همیشه ابهاماتی بوده که منتظر هستیم مسئولین ذیربط به این سوالات و ابهامات پاسخ بدهند. بایستی خیلی جدی‌تر از گذشته پیگیر گزارش‌هایی از سازمان صداوسیما خصوصاً بازرگانی سازمان باشیم.
*گروه نشریات خبری
پژوهشم**9344**1181