صاحب‌خبر - گروه اقتصادی: کاخ سفید اعلام کرد که معافیت خرید نفت از ایران را تمدید نمی‌کند. پیش از این اعلام رسمی، قیمت نفت در واکنش به زمزمه‌هایی که در این رابطه وجود داشت، روند صعودی در پیش گرفت و قیمت نفت برنت از مرز ۷۴ دلار برای هر بشکه عبور کرد. ایالات متحده آمریکا گفته عربستان و امارات تولید نفت ایران را در بازارهای جهانی جبران خواهند کرد. سوال این است که آیا سعودی‌ها و اماراتی‌ها می‌توانند وعده خود را عملیاتی کنند؟ تمدید نکردن معافیت‌های خرید نفت چه تأثیری بر ایران و بازار جهانی نفت دارد؟این اقدام با هدف اجرای سیاست فشار حداکثری به ایران از سوی کاخ سفید اجرا شده اما برخی مقامات وزارتخانه‌های امور خارجه، دفاع و حتی سازمان‌های امنیتی آمریکا در کنار کارشناسان هشدار دادند که این اقدام می‌تواند با ایجاد واکنش‌های منفی از سوی کشورهایی نظیر چین، ترکیه و عراق اثری معکوس و برخلاف اهداف آمریکا ایجاد کند.در پاسخ به تحریم‌های آمریکا یونان، ایتالیا و تایوان از چند ماه پیش خرید نفت از ایران را متوقف کرده اما چین، هند،‌کره جنوبی و ترکیه به خرید نفت از ایران ادامه دادند.فشار اقتصادی علیه ایران صادرات نفت این کشور را از 2 و نیم میلیون بشکه در روز به حدود یک میلیون بشکه رسانده و از طرف دیگر سرمایه‌گذاری در این کشور را نیز کاهش داده و ارزش ریال را نیز پایین آورده و به بالا رفتن تورم منجر شده است.طبق تحلیل بلومبرگ، عربستان، روسیه، کویت و عربستان سعودی کشورهایی هستند که گفته می‌شود در صورت کاهش عرضه نفت ایران به بازار، می‌توانند آن را جبران کنند.طبق گفته متخصصان بازار نفت، سعودی‌ها برای افزایش تولید نفت خود به میزان حتی یک میلیون بشکه دچار یک مشکل اساسی هستند؛ نخست اینکه در ماه‌های گرم سال مصرف نفت در عربستان به دلیل افزایش استفاده از دستگاه‌های خنک کننده، صعودی است و مصرف نفت بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه افزایش می‌یابد. این بدان معناست که اگر به آخرین رقم رسمی تولید ریاض (۹.۷۹ میلیون بشکه - در ماه مارس ۲۰۱۹ میلادی) ۵۰۰ هزار بشکه دیگر افزوده شود تنها می‌تواند نیازهای خود را پوشش دهد.این در شرایطی است که مصرف انرژی در عربستان طی چند سال اخیر به طور میانگین ۷.۵ درصد در سال افزایش یافته است. بر اساس گزارش اندیشکده بروکینگز، این شرایط باعث شده تا زنگ خطر برای عربستان به صدا درآید و این کشور به اصلاح نظام قیمت گذاری انرژی در کشورش بپردازد. پالایشگاه‌ها دست ریاض را می‌بندند محدودیت دیگری که عربستان برای افزایش صادرات نفت خام خود با آن روبرو است، این است که حاکمان شبه جزیره طی سال‌های گذشته سرمایه گذاری بزرگی روی صنایع پالایشی خود و صادرات فرآورده‌های نفتی انجام داده‌اند که از سود بیشتری برخوردار است؛ و دور از ذهن است که عربستان با کاهش ظرفیت پالایشی خود در کشورهای خارجی، بخواهد با شرکای خود وارد یک چالش بزرگ شود زیرا این کشور در اغلب پالایشگاه‌هایی که حضور دارد، به عنوان شریک به فعالیت مشغول است. امارات چه در مشت دارد؟ اما در ارتباط با امارات متحده عربی که به عنوان یکی از جایگزین‌های نفت ایران در بازار مطرح شده است باید گفت این کشور ظرفیت تولید ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت در روز را دارد؛ رقم تولید این کشور در سال ۲۰۰۲ میلادی معادل ۲.۵۶ میلیون بشکه در روز و در سال ۲۰۱۸ میلادی معادل ۳ میلیون و ۳۴ هزار بشکه در روز بوده است. این در حالی است که بر اساس تازه‌ترین اعلام اوپک تولید نفت امارات در ماه مارس ۲۰۱۹ میلادی رقمی حدود ۳ میلیون و ۵۹ هزار بشکه در روز را به خود اختصاص داده است که از ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت تولیدی ابوظبی، یک میلیون آن صرف تأمین نیاز پالایشی داخلی می‌شود و باقی آن نیز روانه بازار صادراتی. راهکارهای صادرات در تحریم قبلی باید دوباره فعال شود فریدون برکشلی، رئیس دفتر مطالعات انرژی وین در گفتگو با مهر با اشاره به اینکه ترامپ هشت کشور را از تحریم‌های نفتی علیه جمهوری اسلامی ایران تا اول ماه می ۲۰۱۹ میلادی (اردیبهشت ماه سال ۹۸) معاف کرده بود، گفت: در مورد ادامه این معافیت‌ها و تمدید تمام یا بخشی از آنها گمانه زنی‌هایی در جریان بود و اکنون ترامپ تصمیم به قطع معافیت‌ها گرفته است.وی ادامه داد: البته طبق مقررات بین‌المللی و بر اساس اصول روابط دو جانبه، آمریکا مجاز به چنین اقدامی نیست، اما از آنجا که اکثر کشورها با آمریکا روابط اقتصادی و بازرگانی دارند، نمی‌خواهند آمریکا را به نفع ایران از خود ناراضی کنند و هزینه بالایی متقبل شوند. بنابراین کشورها تصمیم آمریکا را خواهند پذیرفت. به این ترتیب جمهوری اسلامی ایران لازم است راهکارهای صادرات نفت دوران تحریم‌های گذشته را احیا کند.به گفته این مقام مسؤول، دوام و ادامه تحریم‌ها یا توقف آنها تابعی از عوامل تکنیکی و شرایط ژئو پلیتیکی است. این مهم است که چه کشورهایی نفت ایران را مصرف می‌کنند و چه پالایشگاه‌هایی تحت هر شرایطی نیازمند استفاده از نفت خام ایران هستند. بازار به نفت ایران نیازمند است برکشلی با بیان اینکه در حال حاضر بازار جهانی نفت با کمبود عرضه مواجه نیست، اظهار داشت: آنچه در بازار عرضه می‌شود عمدتاً نفت خام‌های سبک و فوق سبک است؛ این در حالی است که بازار جهانی فارغ از میزان عرضه، به طیف گسترده‌ای از نفت خام نیاز دارد. اساساً دخالت‌های سیاسی در بازار نفت در دهه‌های اخیر که فقط هم از سوی آمریکا صورت گرفته، بازار نفت را مخدوش کرده است. گرای غلط مشاوران به ترامپ به عقیده وی، از نظر ژئوپلیتیکی آمریکا دست به ریسک بزرگی زده است. ترامپ مشاوران خوبی را اطراف خود جمع نکرده است، چرا که برآیند اوضاع دشوار ونزوئلا، تحولات خاورمیانه از لیبی و الجزایر و سودان تا آینده پادشاهی در عربستان، جملگی ضرورت ارسال پیام‌ها و علائم ثبات بخش را طلب می‌کنند.این کارشناس بین المللی نفت در پاسخ به اینکه ارزیابی شما از آینده قیمت نفت چیست، توضیح داد: واکنش کوتاه مدت بازار، افزایش قیمت است ولی چنانچه در اجلاس وزارتی کمیته نظارت بر بازار اوپک که در ۱۹ ماه مه سال جاری میلادی در جده برگزار می‌شود، عربستان و روسیه تصمیم به رها سازی نظام سهمیه بندی گرفته و افزایش تولید اوپک و غیر اوپک را در دستور قرار دهند، از تنش بازار کاسته شده و قیمت‌ها در طیف ۷۰-۶۵ دلار بقیه سال جاری را در پیش خواهد داشت. دولت آمریکا درباره عواقب تصمیم جدید خود فکر نکرده است در عین حال دو مقام آمریکایی که خواستند نامشان فاش نشود با انتقاد از سیاست کاخ سفید در قبال ایران می‌گویند که دولت آمریکا درباره تاثیرات این سیاست‌ها در بازار نفت و یا کشورهایی نظیر چین، هند،‌ترکیه و عراق به اندازه کافی فکر نکرده است.سوزان مالونی کارشناس مسائل ایران در مؤسسه بروکینگز واشنگتن معتقد است دولت آمریکا بدون همکاری با کشورهایی که بیشترین تاثیر را از این مسئله می‌بینند اقدام به اجرای سیاستی کرده است که تاثیر زیادی نخواهد داشت. وی معتقد است:‌ عراق که هنوز مأمن برخی گروه‌های تروریستی است و با گذشت 16 سال از حمله آمریکا همچنان با مشکلات جدی دست و پنجه نرم می‌کند به شدت نسبت به اجرای این سیاست‌ها آسیب‌پذیر است چرا که واردات گاز و برق از ایران برای اقتصاد این کشور عربی بسیار حیاتی است.وزارت برق عراق دیروز اعلام کرده است که نمی‌تواند خرید گاز از ایران را متوقف کند.این وزارتخانه عراقی تاکید کرده است در صورت توقف خرید گاز از ایران 4 هزار مگاوات از ظرفیت تولید برق این کشور خاموش خواهد شد و از طرف دیگر جایگزینی برای گاز ایران برای بغداد وجود ندارد.عراق اعلام کرده است نه تنها خرید گاز از ایران را متوقف نخواهد کرد بلکه تا چند ماه آینده 4 میلیون متر مکعب در روز به واردات گاز ایران به عراق اضافه خواهد شد.مالونی ادامه داد:‌بدتر اینکه کاخ سفید پیش تر گفته بود که این معافیت‌ها را ادامه داده و کشورها را به سمت کاهش خرید نفت از ایران سوق خواهد داد اما یک دفعه اعلام کرده است که این معافیت‌ها در روز 2 می پایان خواهد یافت.ترامپ در توئیت خود مدعی شده که ایران به توصیه‌های اشتباه جان کری و تمام افرادی که در شکل‌گیری توافق بد هسته‌ای با ایران برای آمریکا نقش داشته‌اند، گوش داده است.در واکنش به این تصمیم آمریکا کره جنوبی اعلام کرده است که همچنان مصر به دریافت معافیت از تحریم‌هاست و به مذاکرات در این زمینه ادامه خواهد داد.هند نیز تاکید کرده است خرید نفت از ایران نباید متوقف گردد و این کشور در حال ارزیابی پیامدهای تصمیم جدید آمریکا بوده و دهلی‌نو در زمان مناسب بیانیه‌ای درباره عدم صدور معافیت از تحریم‌های ایران برای این کشور از سوی واشنگتن صادر خواهد کرد.چین نیز در واکنش به تصمیم اخیر آمریکا گفته است همواره مخالف تحریم‌های یکجانبه علیه ایران بوده‌ایم.وزارت امور خارجه چین اعلام کرده است که همکاری دو جانبه چین با ایران مطابق قوانین بین‌المللی است و ناقض این قوانین نبوده است.∎​